PHÂN TÍCH CÁC BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY M c tiêu Bài này nh m gi i thi u và hư ng d n s d ng các k thu t phân tích các báo cáo tài chính công ty ñ giúp giám ñ c tài chính ñánh giá ñư c th c tr ng và tình hình tài chính công ty nh m ho ch ñ nh ho c ñưa ra các quy t ñ nh tài chính. ð c xong bài này b n s hi u ñư c vai trò c a phân tích các báo cáo tài chính cũng như s d ng ñư c các k thu t phân tích tài chính như phân tích t s , phân tích xu hư ng, phân tích cơ c u và phân tích ch s .
1. GI I THI U CHUNG Bài 1 ñã ch ra r ng qu n tr tài chính công ty liên quan ñ n vi c ra các quy t ñ nh ñ u tư, quy t ñ nh ngu n v n và quy t ñ nh phân chia c t c. Các quy t ñ nh này ñư c th c hi n hi n t i nhưng s nh hư ng ñ n tương lai c a công ty. Do v y, giám ñ c tài chính c n hi u ñư c tình hình tài chính hi n t i c a công ty trư c khi ra quy t ñ nh. Mu n v y, giám ñ c tài chính có th th c hi n phân tích báo cáo tài chính c a công ty. Phân tích các báo cáo tài chính công ty là quá trình s d ng các báo cáo tài chính c a công ty ñ phân tích và ñánh giá tình hình tài chính c a công ty. M c ñích c a phân tích báo cáo tài chính là nh m ñánh giá tình hình tài chính và ho t ñ ng c a công ty ñ có cơ s ra nh ng quy t ñ nh h p lý. Phân tích báo cáo tài chính công ty có th do b n thân công ty ho c các t ch c bên ngoài công ty bao g m các nhà cung c p v n như ngân hàng, công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các nhà ñ u tư như công ty ch ng khoán, các qu ñ u tư, … th c hi n. Tùy theo l i ích khác nhau, các bên có liên quan thư ng chú tr ng ñ n nh ng khía c nh phân tích khác nhau. Nhà cung c p hàng hoá và d ch v thư ng chú tr ng ñ n tình hình thanh kho n và kh năng tr các kho n n ng n h n c a công ty trong khi các nhà ñ u tư thì chú tr ng ñ n kh năng tr n dài h n và kh năng sinh l i c a công ty. Các nhà ñ u tư v cơ b n chú tr ng ñ n l i nhu n hi n t i và l i nhu n kỳ v ng trong tương lai c a công ty cũng như s n ñ nh c a l i nhu n theo th i gian. V m t n i b , công ty cũng ti n hành phân tích tài chính ñ có th ho ch ñ nh và ki m soát hi u qu hơn tình hình tài chính công ty. ð ho ch ñ nh cho tương lai, giám ñ c tài chính c n phân tích và ñánh giá tình hình tài chính hi n t i và nh ng cơ h i và thách th c có liên quan ñ n tình hình hi n t i c a công ty. Cu i cùng, phân tích tài chính giúp giám ñ c tài chính có bi n pháp h u hi u nh m duy trì và c i thi n tình hình tài chính công ty, nh ñó, có th gia tăng s c m nh c a công ty trong vi c thương lư ng v i ngân hàng và các nhà cung c p v n, hàng hoá và d ch v bên ngoài. Trong ph m vi bài này khi nói ñ n phân tích các báo cáo tài chính là nói ñ n phân tích d a trên giác ñ c a công ty, t c là phân tích ñ n m tình hình tài chính công ty ñ t ñó ño lư ng và ñánh giá tình hình tài chính công ty nh m có nh ng quy t ñ nh phù h p cho ho ch ñ nh tài chính trong tương lai. Ngoài ra, trong bài này ñ giúp b n có th h c t p ñư c lý thuy t, kinh nghi m và ng d ng ñư c các k thu t phân tích báo cáo tài chính, chúng tôi trình bày riêng bi t hai ph n: Phân tích báo cáo tài chính công ty M và Phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam. Sau ñó chúng tôi trình bày ph n so sánh
Nguy n Minh Ki u
1
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
gi a hai k thu t phân tích ñ giúp b n th y ñư c cách th c ng d ng phân tích báo cáo tài chính vào th c ti n Vi t Nam. 2. PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY M Ph n này trình bày lý thuy t và k thu t phân tích báo cáo tài chính c a m t công ty M . Trong bài 2, chúng ta ñã th y các báo cáo tài chính trình bày tình hình tài chính c a công ty m t th i ñi m (b ng cân ñ i tài s n) ho c qua m t th i kỳ (báo cáo thu nh p) ho c c hai (báo cáo l i nhu n gi l i và báo cáo lưu chuy n ti n t ). Tuy nhiên, các báo cáo tài chính này t thân chúng ch cung c p ñư c d li u tài chính (financial data) ch chưa cung c p nhi u thông tin tài chính (financial information). ð có ñư c thông tin tài chính, chúng ta c n ñưa các báo cáo tài chính này vào phân tích. ð ng trên quan ñi m c a nhà ñ u tư, phân tích báo cáo tài chính nh m d báo tương lai và tri n v ng c a công ty. ð ng trên quan ñi m qu n lý, phân tích báo cáo tài chính nh m c hai m c tiêu: v a d báo tương lai v a ñưa ra nh ng hành ñ ng c n thi t ñ c i thi n tình hình ho t ñ ng công ty. 2.1 Tài li u phân tích ð minh h a m t cách liên t c, c th và chi ti t, các b ng báo cáo tài chính c a công ty MicroDrive1 như ñã trình bày trong bài 2 s ñư c s d ng làm tài li u phân tích trong bài này. Các báo cáo tài chính ñư c s d ng phân tích ñây bao g m: B ng cân ñ i tài s n (b ng 6.1) và Báo cáo thu nh p (B ng 6.2) như trình bày dư i ñây. B ng 6.1: B ng cân ñ i tài s n c a MicroDrive (tri u $) Năm Năm Tài s n nay trư c N và v n ch s h u Ti n m t và ti n g i 10 15 Ph i tr nhà cung c p ð u tư ng n h n 65 N ng n h n NH Kho n ph i thu 375 315 Ph i tr khác T n kho 615 415 T ng n ng n h n ph i tr T ng tài s n lưu ñ ng 1,000 810 N dài h n Tài s n c ñ nh ròng 1,000 870 T C C L T T 1,680 h ng n ph i tr phi u ưu ñãi phi u thư ng i nhu n gi l i ng c ng v n ch s h u ng n và v n ch s u
Năm trư c 30 60 130 220 580 800 40 130 710 880 1,680
T ng tài s n
2,000
Trong bài 2 và bài này ñ u s d ng các báo cáo tài chính c a MicroDrive ñư c trình bày trong Financial Management c a Birgham ñ minh h a và làm cơ s h c t p cũng như ng d ng vào Vi t Nam.
1
Nguy n Minh Ki u
2
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
B ng 6.2: Báo cáo thu nh p c a MicroDrive Inc. (tri u $) Năm Năm nay trư c 3,000.00 2,850.00 2,616.20 2,497.00 383.80 100.00 100.00 283.80 88.00 195.80 78.32 117.48 4.00 113.48 56.74 56.74 353.00 90.00 90.00 263.00 60.00 203.00 81.20 121.80 4.00 117.80 53.01 64.79
Doanh thu ròng Chí phí ho t ñ ng chưa k kh u hao Thu nh p trư c thu , lãi, kh u hao TSHH và kh u hao TSVH (EBITDA) Kh u hao tài s n h u hình (TSHH) Kh u hao tài s n vô hình (TSVH) Kh u hao tài s n Thu nh p trư c thu và lãi (EBIT) Tr lãi Thu nh p trư c thu (EBT) Tr thu Thu nh p trư c khi chia c t c ưu ñãi C t c ưu ñãi Thu nh p ròng C t c c ph n thư ng L i nhu n gi l i Thông tin trên c ph n Giá c ph n Thu nh p trên c ph n (EPS) C t c trên c ph n Giá tr s sách trên c ph n Dòng ti n trên c ph n 2.2 Phân tích t s
23.00 2.27 1.13 17.92 4.27
26.00 2.36 1.06 16.80 4.16
Phân tích t s tài chính là k thu t phân tích căn b n và quan tr ng nh t c a phân tích báo cáo tài chính. Phân tích các t s tài chính liên quan ñ n vi c xác ñ nh và s d ng các t s tài chính ñ ño lư ng và ñánh giá tình hình và ho t ñ ng tài chính c a công ty. Có nhi u lo i t s tài chính khác nhau. D a vào cách th c s d ng s li u ñ xác ñ nh, t s tài chính có th chia thành ba lo i: t s tài chính xác ñ nh t b ng cân ñ i tài s n, t s tài chính xác ñ nh t báo cáo thu nh p và t s tài chính xác ñ nh t c hai báo cáo v a nêu. D a vào m c tiêu phân tích, các t s tài chính có th chia thành: các t s thanh kho n, các t s n , t s kh năng hoàn tr lãi vay, các t s hi u qu ho t ñ ng, các t s kh năng sinh l i, và các t s tăng trư ng. Sau ñây s hư ng d n cách xác ñ nh và phân tích các t s này.
Nguy n Minh Ki u
3
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
2.2.1
T s thanh kho n
T s thanh kho n là t s ño lư ng kh năng thanh toán n ng n h n c a công ty. Lo i t s này g m có: t s thanh kho n hi n th i (current ratio) và t s thanh kho n nhanh (quick ratio). C hai lo i t s này xác ñ nh t d li u c a b ng cân ñ i tài s n, do ñó, chúng thư ng ñư c xem là t s ñư c xác ñ nh t b ng cân ñ i tài s n, t c là ch d a vào d li u c a b ng cân ñ i tài s n là ñ ñ xác ñ nh hai lo i t s này. ð ng trên góc ñ ngân hàng, hai t s này r t quan tr ng vì nó giúp chúng ta ñánh giá ñư c kh năng thanh toán n c a công ty. T s thanh kho n hi n th i (còn g i là t s thanh kho n ng n h n) ñư c xác ñ nh d a vào thông tin t b ng cân ñ i tài s n b ng cách l y giá tr tài s n lưu ñ ng chia cho giá tr n ng n h n ph i tr . Công th c xác ñ nh t s này áp d ng trong trư ng h p công ty MicroDrive như sau:
Tyû soá thanh khoaûn hieän thôøi = Bình quaân ngaønh = 4,2 laàn Giaù trò taøi saûn löu ñoäng 1000 = = 3,2 laàn 310 Giaù trò nôï ngaén haïn
Giá tr tài s n lưu ñ ng bao g m ti n, ch ng khoán ng n h n, kho n ph i thu và t n kho. Giá tr n ng n h n bao g m kho n ph i tr ngư i bán, n ng n h n ngân hàng, n dài h n ñ n h n tr , ph i tr thu , và các kho n chi phí ph i tr ng n h n khác. Khi xác ñ nh t s thanh kho n hi n th i chúng ta ñã tính c hàng t n kho trong giá tr tài s n lưu ñ ng ñ m b o cho n ng n h n. Tuy nhiên, trên th c t hàng t n kho kém thanh kho n hơn vì ph i m t th i gian và chi phí tiêu th m i có th chuy n thành ti n. ð tránh như c ñi m này, t s thanh kho n nhanh nên ñư c s d ng. T s thanh kho n nhanh ñư c xác ñ nh cũng d a vào thông tin t b ng cân ñ i tài s n nhưng không k giá tr hàng t n kho vào trong giá tr tài s n lưu ñ ng khi tính toán. Công th c xác ñ nh t s thanh kho n nhanh như sau:
Giaù trò taøi saûn löu ñoäng - GT haøng toàn kho Giaù trò nôï ngaén haïn 1000 - 615 = = 1,2 laàn 310
Tyû soá thanh khoaûn nhanh =
Bình quaân ngaønh = 2,1 laàn
M c dù t s thanh kho n nhanh c a MicroDrive th p hơn bình quân ngành nhưng t s này v n l n hơn 1, nghĩa là n u ch n ñòi ti n MicroDrive v n có ñ kh năng s d ng tài s n thanh kho n nhanh ñ chi tr mà không c n thanh lý t n kho.
Nguy n Minh Ki u
4
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
2.2.2
T s qu n lý tài s n hay t s hi u qu ho t ñ ng
Nhóm t s này ño lư ng hi u qu qu n lý tài s n c a công ty, chúng ñư c thi t k ñ tr l i câu h i: Các tài s n ñư c báo cáo trên b ng ñ i tài s n có h p lý không hay là quá cao ho c quá th p so v i doanh thu? N u công ty ñ u tư vào tài s n quá nhi u d n ñ n dư th a tài s n và v n ho t ñ ng s làm cho dòng ti n t do và giá c phi u gi m. Ngư c l i, n u công ty ñ u tư quá ít vào tài s n khi n cho không ñ tài s n ho t ñ ng s làm t n h i ñ n kh năng sinh l i và, do ñó, làm gi m dòng ti n t do và giá c phi u. Do v y, công ty nên ñ u tư tài s n m c ñ h p lý. Th nhưng, như th nào là h p lý? Mu n bi t ñi u này chúng ta phân tích các t s sau: a. T s ho t ñ ng t n kho (Inventory activity) ð ñánh giá hi u qu n lý t n kho c a công ty chúng ta có th s d ng t s ho t ñ ng t n kho. T s này có th ño lư ng b ng ch tiêu s vòng quay hàng t n kho trong m t năm ho c s ngày t n kho.
Doanh thu 3000 = = 4,9 voøng Giaù trò haøng toàn kho 615 Bình quaân ngaønh = 9,0 voøng Voøng quay haøng toàn kho =
Vòng quay t n kho c a MicroDrive là 4,9 trong khi c a bình quân ngành là 9,0. ði u này cho th y r ng công ty ñã ñ u tư quá nhi u vào t n kho. N u liên h t s này v i t s thanh kho n hi n th i và t s thanh kho n nhanh chúng ta có th nh n th y li u có công ty gi kho nhi u dư i d ng tài s n ñ ng không tiêu th ñư c không. Vi c gi nhi u hàng t n kho s d n ñ n s ngày t n kho c a công ty s cao. ði u này ph n ánh qua ch tiêu s ngày t n kho.
Soá ngaøy toàn kho = Soá ngaøy trong naêm 360 = = 73,47 ngaøy Soá voøng quay haøng toàn kho 4,9
b. Kỳ thu ti n bình quân (Average collection period – ACP) T s này dùng ñ ño lư ng hi u qu và ch t lư ng qu n lý kho n ph i thu. Nó cho bi t bình quân m t kho n ph i thu m t bao nhiêu ngày. Công th c xác ñ nh kỳ thu ti n bình quân như sau:
Kyø tieàn bình quaân = Giaù trò khoaûn phaûi thu 375 = = 45 ngaøy Doanh thu haøng naêm/360 3000/360 Bình quaân ngaønh = 36 ngaøy
Nguy n Minh Ki u
5
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
Kỳ thu ti n bình quân c a MicroDrive hơi cao hơn so v i bình quân ngành. ði u này cho th y r ng th c t chính sách qu n lý kho n ph i thu c a công ty chưa ñư c th c hi n m t cách h p lý. Trong tương lai nên quan tâm c i thi n hi u qu m t này.
c. Vòng quay tài s n c ñ nh (Fixed assets turnover ratio)
T s này ño lư ng hi u qu s d ng tài s n c ñ nh như máy móc, thi t b và nhà xư ng. Công th c xác ñ nh t s này như sau:
Voøng quay taøi saûn coá ñònh = Bình quaân ngaønh = 3,0 laàn Doanh thu 3000 = = 3,0 laàn Taøi saûn coá ñònh roøng 1000
Cũng như bình quân ngành, vòng quay tài s n c ñ nh c a MicroDrive là 3 l n. ði u này cho th y công ty hi n khá h p lý trong vi c ñ u tư vào tài s n c ñ nh. Tuy nhiên, khi phân tích t s này c n lưu ý là m u s chúng ta s d ng giá tr tài s n ròng, nghĩa là giá tr tài s n sau khi ñã tr kh u hao. Do ñó, phương pháp tính kh u hao có nh hư ng quan tr ng ñ n m c ñ chính xác c a vi c tính toán t s này.
d. Vòng quay t ng tài s n (Total assets turnover ratio)
T s này ño lư ng hi u qu s d ng tài s n nói chung mà không có phân bi t ñó là tài s n lưu ñ ng hay tài s n c ñ nh. Công th c xác ñ nh vòng quay t ng tài s n như sau:
Voøng quay toång taøi saûn = Doanh thu 3000 = = 1,5 laàn Giaù trò toång taøi saûn 2000
Bình quaân ngaønh = 1,8 laàn
T s này c a MicroDrive hơi th p hơn so v i bình quân ngành, cho th y r ng bình quân m t ñ ng tài s n c a công ty t o ra ñư c ít doanh thu hơn so v i bình quân ngành nói chung. Trong tương lai công ty nên chú ý c i thi n sao cho hi u qu s d ng tài s n ñư c t t hơn b ng cách n l c gia tăng doanh thu ho c bán b t ñi nh ng tài s n ñ ng không c n thi t. C n lưu ý r ng nhóm các t s qu n lý tài s n ñư c thi t k trên cơ s so sánh giá tr tài s n, s d ng s li u th i ñi m t b ng cân ñ i tài s n, v i doanh thu, s d ng s li u th i kỳ t báo cáo thu nh p nên s h p lý hơn n u chúng ta s d ng s bình quân giá tr tài s n thay cho giá tr tài s n trong các công th c tính. Tuy nhiên, ñi u này có th không tr thành v n ñ n u như bi n ñ ng tài s n gi a ñ u kỳ và cu i kỳ không l n l m. Trong bài này chúng ta b qua vi c s d ng s li u bình quân ñ ti t ki m th i gian v i gi ñ nh s ñ u kỳ và cu i kỳ chênh l ch nhau không ñáng k . Nhưng trên th c t , khi phân tích báo cáo tài chính b n c n lưu ý thêm ñi u này.
Nguy n Minh Ki u
6
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
2.2.3
T s qu n lý n
Trong tài chính công ty, m c ñ s d ng n ñ tài tr cho ho t ñ ng c a công ty g i là ñòn b y tài chính. ðòn b y tài chính có tính hai m t. M t m t nó giúp gia tăng l i nhu n cho c ñông, m t khác, nó làm gia tăng r i ro. Do ñó, qu n lý n cũng quan tr ng như qu n lý tài s n. Các t s qu n lý n bao g m:
a. T s n trên t ng tài s n
T s n trên t ng tài s n, thư ng g i là t s n , ño lư ng m c ñ s d ng n c a công ty so v i tài s n. Công th c xác ñ nh t s này như sau:
Tyû soá nôï = Toång nôï 310 + 754 = = 53,2% Giaù trò toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 40,0%
T ng n trên t s c a công th c tính bao g m n ng n h n và n dài h n ph i tr . Ch n thư ng thích công ty có t s n th p vì như th công ty có kh năng tr n cao hơn. Ngư c l i, c ñông thích mu n có t s n cao vì s d ng ñòn b y tài chính nói chung gia tăng kh năng sinh l i cho c ñông. Tuy nhiên, mu n bi t t s này cao hay th p c n ph i so sánh v i t s n c a bình quân ngành. Trong ví d ñang xét, t s n c a MicroDrive hơi cao hơn bình quân ngành.
b. T s kh năng tr lãi (Ability to pay interest) hay t s trang tr i lãi vay
S d ng n nói chung t o ra ñư c l i nhu n cho công ty, nhưng c ñông ch có l i khi nào l i nhu n t o ra l n hơn lãi ph i tr cho vi c s d ng n . N u không, công ty s không có kh năng tr lãi và gánh n ng lãi gây thi t hai cho c ñông. ð ñánh giá kh năng tr lãi c a công ty chúng ta s d ng t s kh năng tr lãi. Công th c xác ñ nh t s này như sau:
Tyû soá khaû naêng traû laõi = EBIT 283,8 = = 3,2 laàn Chi phí laõi vay 88
Bình quaân ngaønh = 6,0 laàn
T s này ño lư ng kh năng tr lãi c a công ty. Kh năng tr lãi c a công ty cao hay th p nói chung ph thu c vào kh năng sinh l i và m c ñ s d ng n c a công ty. N u kh năng sinh l i c a công ty ch có gi i h n trong khi công ty s d ng quá nhi u n thì t s kh năng tr lãi s gi m. Trong ví d ñang xét, t s kh năng tr lãi c a MicroDrive là 3,2 l n trong khi c a trung bình ngành là 6,0 l n. MicroDrive có t s kh năng tr lãi th p hơn trung bình có l do công ty có t s n hơi cao hơn trung bình ngành.
Nguy n Minh Ki u
7
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
c. T s kh năng tr n
T s kh năng tr lãi chưa th t s ph n ánh h t trách nhi m n c a công ty, vì ngoài lãi ra công ty còn ph i tr n g c và các kho n khác ch ng h n như ti n thuê tài s n. Do ñó, chúng ta không ch có quan tâm ñ n kh năng tr lãi mà còn quan tâm ñ n kh năng thanh toán n nói chung. ð ño lư ng kh năng tr n chúng ta s d ng t s sau:
Tyû soá khaû naêng traû nôï = EBITDA + Thanh toaùn tieàn thueâ Chi phí laõi vay + Nôï goác + Thanh toaùn tieàn thueâ 283,8 + 100 + 28 411,8 = = 3,0 laàn 88 + 20 + 28 136 Bình quaân ngaønh = 4,3 laàn
Khi tính t s này c n lưu ý khôi ph c l i ti n thuê, do ti n thuê ñã ñư c kh u tr như là chi phí ho t ñ ng ra kh i EBITDA. Trong ví d ñang xét, gi s trong chi phí ho t ñ ng c a công ty có 28 tri u $ là ti n thuê. 2.2.4 T s kh năng sinh l i
Trong các ph n trư c, chúng ta ñã bi t cách phân tích các t s ño lư ng kh năng thanh kho n, t s qu n lý tài s n và t s qu n lý n . K t qu c a các chính sách và quy t ñ nh liên quan ñ n thanh kho n, qu n lý tài s n và qu n lý n cu i cùng s có tác ñ ng và ñư c ph n ánh kh năng sinh l i c a công ty. ð ño lư ng kh năng sinh l i chúng ta có th s d ng các t s sau:
a. T s l i nhu n trên doanh thu (profit margin on sales)
T s này ph n ánh quan h gi a l i nhu n ròng và doanh thu nh m cho bi t m t ñ ng doanh thu t o ra ñư c bao nhiêu ñ ng l i nhu n dành cho c ñông. Công th c tính t s này như sau:
Lôïi nhuaän roøng TS lôïi nhuaän treân doanh thu = Bình quaân ngaønh = 5,0% daønh cho coå ñoâng 113,5 = = 3,8% Doanh thu 3000
Trong ví d ñang xét, MicroDrive có t s l i nhu n trên doanh thu là 3,8% trong khi bình quân ngành là 5%. Có nghĩa là c m i 100 ñ ng doanh thu t o ra ñư c 3,8 ñ ng l i nhu n dành cho c ñông, t s này hơi th p hơn chút ít so v i bình quân ngành.
Nguy n Minh Ki u
8
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
b. T s s c sinh l i căn b n (Basic earning power ratio)
T s này ph n ánh kh năng sinh l i căn b n c a công ty, nghĩa là chưa k ñ n nh hư ng c a thu và ñòn b y tài chính. Công th c xác ñ nh t s này như sau:
TS söùc sinh lôïi caên baûn = EBIT 283,8 = = 14,2% Toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 17,2%
T s này ph n ánh kh năng sinh l i trư c thu và lãi c a công ty, cho nên thư ng ñư c s d ng ñ so sánh kh năng sinh l i trong trư ng h p các công ty có thu su t thu thu nh p và m c ñ s d ng n r t khác nhau.
c. T s l i nhu n ròng trên tài s n (return on total assets)
T s l i nhu n ròng trên tài s n (ROA) ño lư ng kh năng sinh l i trên m i ñ ng tài s n c a công ty. Công th c xác ñ nh t s này b ng cách l y l i nhu n ròng sau thu chia cho t ng giá tr tài s n.
ROA = Lôïi nhuaän roøng daønh cho coå ñoâng thöôøng 113,5 = = 5,7% Toång taøi saûn 2000 Bình quaân ngaønh = 9,0%
Trong ví d ñang xét, t s ROA c a MicroDrive là 5,7% khá th p so v i bình quân ngành. Nguyên nhân là do kh năng sinh l i căn b n c a công ty th p c ng v i chi phí lãi cao do s d ng nhi u n ñã làm cho ROA c a công ty th p.
d. T s l i nhu n ròng trên v n ch s h u (return on common equity) ð ng trên góc ñ c ñông, t s quan tr ng nh t là t s l i nhu n ròng trên v n ch s h u (ROE). T s này ño lư ng kh năng sinh l i trên m i ñ ng v n c a c ñông thư ng. Công th c xác ñ nh t s này như sau:
Lôïi nhuaän roøng daønh cho coå ñoâng thöôøng 113,5 = = 12,7% Voán coå phaàn thöôøng 896 Bình quaân ngaønh = 15,0% ROE =
Trong ví d ñang xét, t s ROE c a MicroDrive là 12,7% hơi th p so v i bình quân ngành, nhưng không quá th p như t s ROA. ði u này là do ñòn b y tài chính có tác d ng làm gia tăng l i nhu n ròng dành cho c ñông.
Nguy n Minh Ki u
9
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
2.2.5
T s tăng trư ng
Các t s tăng trư ng cho th y tri n v ng phát tri n c a công ty trong dài h n. Do v y, n u ñ u tư hay cho vay dài h n ngư i ta thư ng quan tâm nhi u hơn ñ n các t s này. Phân tích tri n v ng tăng trư ng c a công ty có th s d ng hai t s sau: a. T s l i nhu n tích lũy - T s này ñánh giá m c ñ s d ng l i nhu n sau thu ñ tích lũy cho m c ñích tái ñ u tư. Do v y nó cho th y ñư c tri n v ng phát tri n c a công ty trong tương lai. T s này xác ñ nh theo công th c sau:
Tyû soá lôïi nhuaän tích luõy =
Lôïi nhuaän tích luõy 56,74 = = 0,50 Lôïi nhuaän sau thueá 113,48
Trong trư ng h p c a MicroDrive, chúng ta th y r ng công ty ñã dành kho n 50% l i nhu n sau thu ñ tích lũy cho m c ñính tái ñ u tư sau này. ðây là m t t l tích lũy khá t t. Tuy nhiên mu n ñánh giá chính xác hơn c n so sánh v i t s tích lũy c a ngành, ti c r ng trong ví d ñang xét chúng ta không có bình quân ngành c a t s này.
b.
T s tăng trư ng b n v ng - T s này ñánh giá kh năng tăng trư ng c a v n ch s h u thông qua tích lũy l i nhu n. Do v y có th xem t s này ph n ánh tri n v ng tăng trư ng b n v ng -- tăng trư ng t l i nhu n gi l i.
Tyû soá taêng tröôûng beàn vöõng =
Lôïi nhuaän tích luõy Voán chuû sôû höõu TS LN tích luõy x LN sau thueá = Voán chuû sôû höõu = TS LN tích luõy x Lôïi nhuaän treân voán chuû sôõ höõu = 0,50 x 12,7 = 6,35%
2.2.6
T s giá tr th trư ng
Các nhóm t s kh năng thanh kho n, t s qu n lý tài s n, t s qu n lý n và t s kh năng sinh l i như ñã trình bày các ph n trư c ch ph n ánh tình hình quá kh và hi n t i c a công ty. Giá tr tương lai c a công ty như th nào còn tùy thu c vào kỳ v ng c a th trư ng. Các t s th trư ng ñư c thi t k ñ ño lư ng kỳ v ng c a nhà ñ u tư dành cho c ñông. Các t s th trư ng g m có:
a. T s P/E (Price/Earning Ratio)
T s này cho th y nhà ñ u tư s n sàng tr bao nhiêu ñ có ñư c m t ñ ng l i nhu n c a công ty. Công th c tính t s này như sau:
Bình quaân ngaønh = 12,5 laàn Trong ví d ñang xét, t s P/E c a MicroDrive là 10,1, ñi u này có nghĩa là nhà ñ u tư s n sàng b ra 10,1 dollar ñ ki m ñư c 1 dollar l i nhu n.
b. T s P/C
T s này ít ph bi n hơn t s P/E nó ch s d ng trong m t s ngành mà giá c c phi u có quan h ch t ch v i ngân lưu hơn là v i l i nhu n ròng. Công th c tính t s này như sau:
Bình quaân ngaønh = 6,8 laàn
Trong ví d ñang xét, MicroDrive có t s P/C th p hơn bình quân ngành cho th y r ng tri n v ng c a công ty kém hơn bình quan ngành ho c r i ro c a công ty cao hơn bình quân ngành.
c. T s M/B
T s M/B so sánh giá tr th trư ng c a c phi u v i giá tr s sách hay m nh giá c phi u. Công th c xác ñ nh t s này như sau:
Bình quaân ngaønh = 1,7 laàn
Trong t s này, m u s ñư c xác ñ nh b ng cách l y v n ch s h u chia cho s c ph n ñang lưu hành. Trong ví d ñang xét, chúng ta có m nh giá c phi u c a công ty MicroDrive b ng $896/50 = 17,92$. S d ng k t qu này chúng ta tính ñư c t s M/B c a MicroDrive là 1,3 l n. ði u này có nghĩa là nhà ñ u tư s n sàng mua c phi u c a MicroDrive cao hơn m nh giá chút ít.
2.3 Tóm t t các t s tài chính
Các t s tài chính v a ch ra và phân tích m c 2.2 giúp các nhà phân tích trong n i b cũng như bên ngoài công ty có th n m ñư c tình hình tài chính c a công ty trong quá kh cho ñ n hi n t i, t ñó, có quy t ñ nh ñúng trong tương lai. Các t s này c n ñư c phân lo i cho ti n s d ng và so sánh v i bình quân ngành ñ có cơ s ñánh giá tình hình tài chính công ty. Nh m giúp các b n ti n s d ng các t s tài chính, m c này tóm t t các t s tài chính ñã trình bày. B ng 6.2 trình bày công th c và cách tính t ng nhóm t
Nguy n Minh Ki u 11
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
s bao g m t s thanh kho n, t s qu n lý tài s n, t s qu n lý n , t s kh năng sinh l i và t s giá tr th trư ng.
B ng 6.2: Tóm t t các t s tài chính c a MicroDive Inc. (tri u $) Lo i t s Công th c tính Cách tính K t TB qu ngành Thanh kho n Hi n th i = 3,2 4,2 1000 Taøi saûn löu ñoäng Nôï ngaén haïn phaûi traû 310 Nhanh = 1,2 2.1 385 Taøi saûn löu ñoäng - Toàn kho 310 Nôï ngaén haïn phaûi traû Qu n lý tài s n = 4,9 9,0 Vòng quay Doanh thu 3000 t n kho GT toàn kho 615 Kỳ thu ti n = 45 36 Khoaûn phaûi thu 375 bq ngày Doanh thu/360 3000/360 ngày = 3,0 3,0 Vòng quay 3000 Doanh thu tài s n c GT taøi saûn coá ñònh roøng 1000 ñ nh =1,5 1,8 Vòng quay 3000 Doanh thu t ng tài s n GT toång taøi saûn 2000 Qu n lý n = T s n 40% 1064 Toång nôï 53,2% 2000 GT toång taøi saûn = 3,2 6,0 Kh năng 283,8 EBITï tr lãi Laõi phaûi traû 88 Kh năng = 3,0 4,3 411,8 EBITDA + Tieàn thueâï tr n 136 Laõi phaûi traû + Nôï goác + Tieàn thueâ Sinh l i L i nhu n = 5,0% 113,5 Lôïi nhuaän cho coå ñoâng thöôøng trên doanh 3,8% 3000 Doanh thu thu Kh năng = 17,2% 283,8 EBIT sinh l i căn 14,2% Toång taøi saûn 2000 b n ROA = 9,0% 113,5 Lôïi nhuaän cho coå ñoâng thöôøng 5,7% 2000 Toång taøi saûn ROE = 15% 113,5 Lôïi nhuaän cho coå ñoâng thöôøng 12,7% 896 Voán coå phaàn thöôøng Giá tr th
Phân tích xu hư ng là k thu t phân tích b ng cách so sánh các t s tài chính c a công ty qua nhi u năm ñ th y ñư c xu hư ng t t lên hay x u ñi c a các t s tài chính. Th c ra, ñây ch là bư c ti p theo c a phân tích t s . Sau khi tính toán các t s như ñã trình bày trong ph n trư c, thay vì so sánh các t s này v i bình quân ngành chúng ta còn có th so sánh các t s c a các năm v i nhau và so sánh qua nhi u năm b ng cách v ñ th ñ th y xu hư ng chung. K thu t phân tích này s ñư c minh h a trong ph n 3.
2.5 Phân tích cơ c u (common size analysis)
Phân tích cơ c u là k thu t phân tích dùng ñ xác ñ nh khuynh hư ng thay ñ i c a t ng kho n m c trong các báo cáo tài chính. ð i v i báo cáo k t qu kinh doanh, phân tích cơ c u ñư c th c hi n b ng cách tính và so sánh t tr ng c a t ng kho n m c so v i doanh thu qua các năm ñ th y ñư c khuynh hư ng thay ñ i c a t ng kho n m c. Tương t , trong phân tích cơ c u b ng cân ñ i k toán chúng ta cũng tính toán và so sánh t tr ng c a t ng kho n m c tài s n v i t ng tài s n và t ng kho n m c c a ngu n v n so v i t ng ngu n v n. Ưu ñi m c a phân tích cơ c u là cung c p cơ s so sánh t ng kho n m c c a t ng báo cáo ho c so sánh gi a các công ty v i nhau, ñ c bi t là khi so sánh gi a các công ty có qui mô khác nhau. Trong bài này, chúng ta s d ng các báo cáo tài chính c a MicroDire qua hai năm và th c hi n phân tích cơ c u cho t ng năm, sau ñó so sánh v i nhau và so sánh v i bình quân ngành. K t qu phân tích cơ c u báo cáo k t qu kinh doanh ñư c trình bày b ng 6.3 và k t qu phân tích cơ c u b ng cân ñ i k toán ñư c trình bày b ng 6.4.
B ng 6.3: Phân tích cơ c u b ng báo cáo k t qu kinh doanh công ty MicroDirve S tuy t ñ i T tr ng Năm Năm Năm nay Năm trư c nay trư c Doanh thu ròng 3,000.00 2,850.00 100.0% 100.0% Chí phí ho t ñ ng chưa k kh u hao 2,616.20 2,497.00 87.2% 87.6% Kh u hao 100.00 90.00 3.3% 3.2% T ng chi phí 2,716.20 2,587.00 90.5% 90.8% Thu nh p trư c thu và lãi (EBIT) 283.80 263.00 9.5% 9.2% Tr lãi 88.00 60.00 2.9% 2.1% Thu nh p trươ c thu (EBT) 195.80 203.00 6.5% 7.1% Tr thu 78.32 81.20 2.6% 2.8%
Nguy n Minh Ki u 13
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
Thu nh p trư c khi chia c t c ưu ñãi C t c ưu ñãi Thu nh p ròng Co t c c ph n thư ng L i nhu n gi l i
117.48 4.00 113.48 56.74 56.74
121.80 4.00 117.80 53.01 64.79
3.9% 0.1% 3.8% 1.9% 1.9%
4.3% 0.1% 4.1% 1.9% 2.3%
B ng 6.4: Phân tích cơ c u b ng cân ñ i k toán công ty MicroDrive
S tuy t ñ i Tài s n Ti n m t và ti n g i Năm nay 10 375 615 1,000 1,000 2,000 60 110 140 310 754 1,064 40 130 766 936 2,000 T tr ng Năm trư c 0.9% 3.9% 18.8% 24.7% 48.2% 51.8% 100.0% 1.8% 3.6% 7.7% 13.1% 34.5% 47.6% 2.4% 7.7% 42.3% 52.4% 100.0% Năm trư c Năm nay 15 65 315 415 810 870 1,680 30 60 130 220 580 800 40 130 710 880 1,680 0.5% 0.0% 18.8% 30.8% 50.0% 50.0% 100.0% 3.0% 5.5% 7.0% 15.5% 37.7% 53.2% 2.0% 6.5% 38.3% 46.8% 100.0%
ð u tư ng n h n
Kho n ph i thu T n kho T ng tài s n lưu ñ ng Tài s n c ñ nh ròng T ng tài s n N và v n ch s h u Ph i tr nhà cung c p N ng n h n NH Ph i tr khác T ng n ng n h n ph i tr N dài h n T ng n ph i tr C phi u ưu ñãi C phi u thư ng L i nhu n gi l i T ng c ng v n ch s h u T ng n và v n ch s h u
2.6 Phân tích Du Point
Phân tích Du Point là k thu t phân tích b ng cách chia t s ROA và ROE thành nh ng b ph n có liên h v i nhau ñ ñánh giá tác ñ ng c a t ng b ph n lên k t qu sau cùng. K thu t này thư ng ñư c s d ng b i các nhà qu n lý trong n i b công ty ñ có cái nhìn c th và ra quy t ñ nh xem nên c i thi n tình hình tài chính công ty b ng cách nào. K thu t phân tích Du Point d a vào hai phương trình căn b n dư i ñây, g i chung là phương trình Du Point.
Nguy n Minh Ki u
14
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
ROA = Laõi goäp x Voøng quay toång taøi saûn Lôïi nhuaän roøng Doanh thu x Doanh thu Toång taøi saûn = 3,8 x 1,5 = 5,7% =
ROA = Laõi goäp x Voøng quay toång taøi saûn x Heä soá söû duïng voán coå phaàn Lôïi nhuaän roøng Doanh thu Toång taøi saûn x x Doanh thu Toång taøi saûn Voán coå phaàn thöôøng = 3,8 x 1,5 x 2,23 = 12,7% =
Các phương trình Du Point trên ñây có th minh h a b ng hình v 6.1
Hình 6.1: Minh h a phân tích Du Point
ROE = 12,7%
ROA = 5,7%
Nhân v i
Tài s n/V n c ph n thư ng = 2000/896 =2,23
T l lãi g p = 3,8%
Nhân v i
Vòng quay t ng tài s n
L i nhu n ròng = 113,5$
Chia cho
Doanh thu = 3000$
Doanh thu = 3000$
Chia cho
T ng tài s n = 2000$
2.7 S d ng và h n ch c a phân tích báo cáo tài chính
Như ñã ñ c p ñ u bài, phân tích báo cáo tài chính thư ng ñư c s d ng b i ba nhóm chính. Các nhà qu n lý công ty s d ng ñ phân tích, ki m soát, và qua ñó c i thi n ho t ñ ng c a công ty. Các nhà phân tích tín d ng bao g m nhân viên tín d ng ngân hàng; chuyên viên phân tích và x p h ng trái phi u, nh ng ngư i này s d ng phân tích báo cáo tài chính ñ ñánh giá kh năng tr n c a công ty. Các nhà phân tích c phi u s d ng phân tích báo cáo tài chính ñ ñánh giá hi u qu , l i nhu n, r i ro và tri n v ng phát tri n c a công ty. Qua bài này b n ñã th y phân tích báo cáo tài chính cung c p ñư c nhi u thông tin b ích liên quan ñ n ho t ñ ng và tình hình tài chính c a công ty. Tuy nhiên, phân tích báo cáo tài chính cũng có nhi u h n ch c n xem xét.
Nguy n Minh Ki u
15
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
Nh ng h n ch ti m n trong phân tích báo cáo tài chính t p trung quan tâm như ñư c li t kê dư i ñây:
•
nh ng ñi m c n
•
•
•
•
•
Có nhi u công ty qui mô r t l n và ho t ñ ng ña ngành, th m chí ho t ñ ng trong nh ng ngành r t khác nhau, nên r t khó xây d ng và ng d ng h th ng các t s bình quân ngành có ý nghĩa ñ i v i nh ng công ty này. Do ñó, phân tích báo cáo tài chính thư ng ch có ý nghĩa trong nh ng công ty nh và không có ho t ñ ng ña ngành. L m phát có th nh hư ng x u và làm sai l ch thông tin tài chính ñư c ghi nh n trên các báo cáo tài chính khi n cho vi c tính toán các t s phân tích tài chính tr nên sai l ch. Các y u t th i v cũng làm nh hư ng ñ n tình hình ho t ñ ng c a công ty và khi n cho các t s tài chính có khuynh hư ng thay ñ i b t thư ng. Ch ng h n vào mùa v t n kho tăng lên cao hơn bình thư ng, n u s d ng t s vòng quay hàng t n kho s th y công ty có v ho t ñ ng kém hi u qu . Các t s tài chính ñư c xây d ng và tính toán t các báo cáo tài chính nên m c ñ chính xác c a nó ph thu c r t l n vào ch t lư ng và nguyên t c th c hành k toán. Th nhưng, nguyên t c và th c hành k toán l i có th khác nhau gi a các công ty, các ngành và các qu c gia, do ñó, th c hành k toán có th làm sai l ch ñi các t s tài chính. Các nhà qu n lý còn có th l i d ng nguyên t c th c hành k toán ñ ch ñ ng t o ra các báo cáo tài chính và qua ñó t o ra các t s tài chính như ý mu n c a mình khi n cho phân tích báo cáo tài chính không còn là công c ñánh giá và ki m soát khách quan. ðôi khi công ty có vài t s r t t t nhưng vài t s khác r t x u làm cho vi c ñánh giá chung tình hình tài chính c a công ty tr nên khó khăn và kém ý nghĩa.
3. PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÔNG TY VI T NAM
Phân tích báo cáo tài chính Vi t Nam ch m i th t s b t ñ u k t khi chuy n sang kinh t th trư ng và có s xu t hi n ngày càng nhi u các công ty c ph n. Doanh nghi p nhà nư c h u như không quan tâm l m ñ n phân tích báo cáo tài chính, các lo i hình doanh nghi p khác như công ty trách nhi m h u h n, doanh nghi p tư nhân hay công ty h p danh h u như quá nh bé khi n không ñ ngu n l c và cũng không có nhu c u phân tích báo cáo tài chính. Các ngân hàng thương m i c ph n g n ñây khi xem xét cho vay ñ i v i doanh nghi p ñ u có yêu c u nhân viên tín d ng phân tích tình hình tài chính c a khách hàng trư c khi quy t ñ nh cho vay. Tuy nhiên, vi c phân tích này vì nhi u nguyên nhân khác nhau v n còn mang tính ch t ñ i phó hơn là tìm ki m thông tin chính xác v khách hàng. G n ñây ch có công ty ch ng khoán là có ti n hành phân tích báo cáo tài chính c a các công ty niêm y t m t cách thư ng xuyên và công b các t s tài chính cho các nhà ñ u tư tham kh o. Trong ph n này chúng ta ch y u xem xét th c hành phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam do các công ty ch ng khoán th c hi n. Ch ng h n ñây s l y phân tích báo cáo tài chính c a Công ty C ph n ch bi n hàng xu t kh u Long An (LAF) làm ví d minh ho . Báo cáo k t qu kinh doanh và b ng cân ñ i k toán c a LAF l n lư t ñư c trình bày l i b ng 6.5 và 6.6.
Nguy n Minh Ki u
16
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
B ng 6.5: Báo cáo k t qu kinh doanh c a LAF (tri u ñ ng) Kho n m c 2006* 2005 2004 Doanh thu t ng 699.982 521.319 521.319 Export revenue 508.311 Cc kho n gi m tr 78 Hng bn b tr l i Doanh thu thu n 699.904 521.319 521.319 Gi v n bn hng 690.670 460.890 460.890 L i nhu n t ng 9.234 60.430 60.430 Chi phí bn hng 14.566 9.739 9.739 Chi phí qu n lý doanh nghi p 8.807 11.650 11.650 L i nhu n t ho t ñ ng SXKD -14.139 39.040 39.040 Thu nh p ho t ñ ng ti chính 8.976 1.575 1.575 Chi phí ho t ñ ng ti chính 10.831 10.068 10.068 Interest payable 8.447 L i nhu n t ho t ñ ng ti chính -1.856 -8.493 -8.493 Thu nh p b t thư ng 2.777 546 546 Chi phí b t thư ng 27 304 304 L i nhu n b t thư ng 2.750 242 242 L i nhu n trư c thu -13.245 30.789 30.789 Thu thu nh p doanh nghi p 7.675 7.675 L i nhu n thu n -13.245 23.114 23.114
(*) Unaudited report(s).
B ng 6.6: B ng cân ñ i k toán công ty LAF – Ph n tài s n (tri Ti s n 2005 2004 2003 2002 Ti s n lưu ñ ng v ñ u 210.764 120.055 92.642 66.353 tư ng n h n Ti n m t 9.986 2.070 4.607 3.349 Ti n m t t i qu 340 188 130 174 Ti n g i ngn hng 9.646 1.882 4.477 3.175 Các kho n ñ u tư ti 3.980 6.455 1.725 4.650 chính ng n h n ð u tư ch ng kh n 3.980 6.880 1.725 5.020 ng n h n D ph ng gi m gi ñ u -425 -370 tư ng n h n Cc kho n ph i thu 39.720 35.237 22.717 16.195 Ph i thu c a khch hng 35.192 30.134 19.270 12.485 Tr trư c ngư i bn 1.311 768 492 2.156 Thu V.A.T ñư c h n 2.725 4.312 3.138 1.424 l i Cc kho n ph i thu 493 23 18 130 khc
D ph ng n x u Hng t n kho Nguyn li u, v t li u t n kho Cơng c , d ng c trong kho Chi phí s n xu t kinh doanh d dang Thnh ph m t n kho Hng h t n kho D ph ng gi m gi hng t n kho Ti s n lưu ñ ng khác T m ng Chi phí tr trư c Chi phí ch k t chuy n Ti s n ch x lý Cc kho n th ch p, ký cư c, ký qu ng n h n Chi s nghi p Ti s n c ñ nh v ñ u tư di h n Ti s n c ñ nh Ti s n c ñ nh h u hình Nguyn gi ti s n c ñ nh h u hình Hao m n lu k ti s n c ñ nh h u hình Ti s n c ñ nh vô hình Nguyn gi ti s n c ñ nh vô hình Hoa m n lu k ti s n c ñ nh vô hình Các kho n ñ u tư ti chính di h n Gĩp v n lin doanh Chi phí xy d ng cơ b n d dang T ng c ng ti s n Ngu n v n N ph i tr N ng n h n Vay ng n h n
Ph i tr cho ngư i bn Ngư i mua tr ti n trư c Thu v cc kho n ph i n p nh nư c Ph i tr cơng nhn vin N khc N di h n Vay di h n N khc Chi phí ph i tr Ngu n v n ch s h u V n v qu Ngu n v n kinh doanh Chnh l ch t gi Qu ñ u tư phát tri n Qu d tr L i nhu n chưa phn ph i C phi u qu Ngu n kinh phí, qu khc Qu d ph ng v tr c p vi c lm Qu khen thư ng v phc l i Ngu n kinh phí s nghi p Ngu n kinh phí s nghi p năm nay T ng c ng ngu n v n
Báo cáo tài chính c a LAF qua các năm t 1999 ñ n 2005 do Công ty Ch ng khoán Sài Gòn công b trên website: www.ssi.com.vn . D a vào các báo cáo tài chính này công ty ch ng khoán Sài Gòn ñã ti n hành phân tích và công b các t s tài chính như dư i ñây (b ng 6.7) cho các nhà ñ u tư tham kh o.
Nguy n Minh Ki u
19
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
B ng 6.7: Các ch s tài chính c a LAF2 Kho n m c Ch s n
N ng n h n/V n c ph n N ph i tr /V n c ph n N ph i tr /T ng ti s n 122,74% 200,95% 132,19% 205,18% 56,93% 67,23% 81,04% 126,74% 84,98% 131,93% 45,94% 56,88%
2002
2001
2000
1999
1998
T l tăng trư ng
Tăng trư ng doanh thu Tăng trư ng l i nhu n thu n 22,13% -7,93% 122,44% 10,30% 31,52%
169,11% -21,82%
78,21% -69,60% -3,56%
Ch s kh năng thanh toán
Kh năng thanh toán n ng n h n Kh năng thanh toán nhanh 1,56 0,63 1,38 0,40 2,08 1,30 1,68 0,48
Cc ch s hi u qu kinh doanh
L i nhu n g p/Doanh thu L i nhu n thu n/Doanh thu L i nhu n thu n/V n c ph n (ROE) L i nhu n thu n/T ng ti s n (ROA) V ng chu chuy n ti s n lưu ñ ng V ng chu chuy n t ng ti s n V ng chu chuy n hng t n kho Doanh thu trn 1 CP L i nhu n thu n trn 1 CP(EPS) 10,01% 3,15% 23,48% 10,11% 3,91 3,21 6,57 6,00% 1,43% 9,50% 3,11% 2,39 2,18 3,36 6,77% 1,68% 11,94% 6,45% 4,20 3,83 11,18 7,89% 17,65% 2,10% 7,53% 3,25% 1,68 1,55 2,36 54.268 49.199 1.140 7,62%
135.727 111.137 120.714 4.275 1.588 2.032
4. SO SÁNH VÀ NH N XÉT
Th t ch t phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam là quá trình v n d ng và ñưa lý thuy t phân tích báo cáo tài chính h c t p ñư c t lý thuy t và th c hành phân tích báo cáo tài chính công ty M vào Vi t Nam. Tuy nhiên, do nguyên t c th c hành k toán và ñi u ki n môi trư ng kinh doanh c a Vi t Nam có m s khác bi t nên th c hành phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam có m t s ñi m khác bi t so v i công ty M .
•
Th nh t, phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam ít khi ñư c ti n hành vì m c ñích ñánh giá và ki m soát b i các nhà qu n lý trong n i b công ty mà ch y u do ngân hàng hay công ty ch ng khoán là nh ng ngư i bên ngoài công ty th c hi n.
Công ty ch ng khoán Sài Gòn s d ng t “Ch s ” thay vì “T s ” ñ i v i thu t ng “Ratio”
2
Nguy n Minh Ki u
20
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
•
Phân tích tài chính
Bài 6
•
•
•
Th hai, phân tích báo cáo tài chính công ty Vi t Nam g p m t tr ng i l n là không có d li u bình quân ngành ñ so sánh. ði u này làm gi m ñi ph n nào ý nghĩa trong vi c ñánh giá tình hình tài chính công ty. Th ba, do báo cáo k t qu kinh doanh c a Vi t Nam không tách b ch rõ ràng các kho n chi phí ti n thuê và lãi vay nên ít khi các nhà phân tích s d ng t s ño lư ng kh năng thanh toán lãi vay và kh năng tr n , tr khi ngân hàng và ch n vì quá quan tr ng t s này nên ph i tìm cách tách ph n chi phí này t chi phí ho t ñ ng tài chính. Th tư, ñ ng trên góc ñ nhà ñ u tư và c ñông, ch tiêu ROE hay l i nhu n ròng thu c v c ñông là r t ñáng quan tâm. Tuy nhiên, do báo cáo k t qu kinh doanh ch d ng l i ch báo cáo l i nhu n ròng là bao nhiêu, trong khi th c t không ph i t t c l i nhu n ròng ñ u thu c v c ñông, do công ty ph i trích l p m t s qu khác, nên ch tiêu l i nhu n ròng d gây ra s sai l ch kỳ v ng cho c ñông. Th năm, m c ñ tin c y c a s li u trên báo cáo tài chính không cao, k c các báo cáo tài chính ñã qua ki m toán, nên k t qu phân tích và ñánh giá tình hình tài chính công ty thông qua phân tích báo cáo tài chính thư ng ch có giá tr tham kh o hơn là ph n ánh ñúng th c tr ng.
5. HƯ NG D N TH C HI N PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Có nhi u cách ti p c n khác nhau trong vi c phân tích tình hình tài chính công ty. Trong hình ph m vi bài này chúng ta ti p c n phân tích tài chính t các khuôn kh như mô t v 6.2 và 6.3, trong ñó hình 6.2 mô t khuôn kh phân tích tài chính d a vào m c ñích còn hình 6.3 mô t phân tích tài chính d a theo lo i phân tích. S tách bi t này ñ giúp b n d dàng theo dõi ch th c ra khi phân tích tài chính bao gi nhà phân tích cũng k t h p c hai.
Hình 6.2: Khuôn kh phân tích tài chính d a vào m c ñích
• • •
Phân tích nhu c u ngu n v n c a công ty Phân tích tình hình tài chính và kh năng sinh l i c a công ty Phân tích r i ro kinh doanh c a công ty
Quy t ñ nh nhu c u ngu n v n c a công ty
Thương lư ng v i nhà cung c pv n
Nguy n Minh Ki u
21
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
Hình 6.3: Khuôn kh phân tích tài chính d a vào lo i phân tích
Phân tích t s : • T s thanh kho n • T s n • T s chi phí tài chính • T s ho t ñ ng • T s kh năng sinh l i • T s tăng trư ng Phân tích so sánh: • So sánh xu hư ng • So sánh trong ngành • Phân tích cơ c u
ðo lư ng và ñánh giá: • Tình hình tài chính • Tình hình ho t ñ ng c a công ty
•
Phân tích ch s
ð ng trên giác ñ ngân hàng, thư ng phân tích tài chính theo khuôn kh trình bày trên hình 6.3, ñó m c ñích c a phân tích là nh m ñánh giá ñư c tình hình tài chính và tình hình ho t ñ ng ñ t ñó có nh n ñ nh ñúng ñ n v kh năng hoàn tr n vay c a công ty. Trong các k thu t phân tích báo cáo tài chính, Vi t Nam hi n t i k thu t phân tích t s tài chính ñư c s d ng nhi u nh t. Phân tích các t s tài chính liên quan ñ n vi c xác ñ nh và s d ng các t s tài chính ñ ño lư ng và ñánh giá tình hình và ho t ñ ng tài chính c a công ty. Có nhi u lo i t s tài chính khác nhau. ð d dàng ti p c n và ng d ng, b n nên phân lo i các t s tài chính. D a vào cách th c s d ng s li u ñ xác ñ nh, t s tài chính có th chia thành ba lo i: t s tài chính xác ñ nh t b ng cân ñ i tài s n, t s tài chính t báo cáo thu nh p và t s tài chính t c hai báo cáo v a nêu. D a vào m c tiêu phân tích, các t s tài chính có th chia thành: các t s thanh kho n, các t s n , t s kh năng hoàn tr n và lãi vay, các t s hi u qu ho t ñ ng, các t s kh năng sinh l i, và các t s tăng trư ng. M t khi ñã n m ñư c t t c các lo i t s tài chính có th s d ng trong phân tích, k ñ n b n c n n m v ng các bư c ti n hành phân tích t s . Nhi u sinh viên sau khi hoàn t t chương trình h c nhà trư ng ñi vào th c ti n v n g p không ít khó khăn khi ñ i di n v i vi c phân tích t s tài chính c a m t công ty. ða s sinh viên không bi t b t ñ u t ñâu và k t thúc ch nào. ð giúp các b n có th d dàng hơn trong th c hành, chúng tôi, sau nhi u năm nghiên c u và tham kh o ý ki n c a nhi u ngư i th c hành, ñ ngh các bư c ti n hành phân tích t s tài chính như sau:
Bư Bư Bư Bư Bư Bư Bư Bư c 1: Xác ñ nh ñúng công th c ño lư ng ch tiêu c n phân tích c 2: Xác ñ nh ñúng s li u t các báo cáo tài chính ñ l p vào công th c tính c 3: Gi i thích ý nghĩa c a t s v a tính toán c 4: ðánh giá t s v a tính toán (cao, th p, hay phù h p) c 5: Rút ra k t lu n v tình hình tài chính c a công ty c 6: Phân tích các y u t nh hư ng ñ n t s tài chính c 7: ðưa ra các khuy n ngh ñ kh c ph c ho c c ng c các t s tài chính c 8: Vi t báo cáo phân tích
Nguy n Minh Ki u
22
Chương trình Gi ng d y Kinh t Fulbright 2007-08
Phân tích tài chính
Bài 6
Bám ch t vào các bư c này b n không ch d dàng trong vi c phân tích các t s tài chính như ñư c trình bày trong tài li u hư ng d n và h c t p, mà b n còn có th v n d ng sáng t o ñ t ñó có th b sung thêm m t s lo i t s khác ph c v cho nhu c u phân tích c a riêng b n. Có ñi u c n lưu ý là các bư c phân tích nêu trên có th thay ñ i tùy theo m c tiêu và góc ñ phân tích c a b n. ð n ñây là lúc b n th phân tích t ng t s tài chính.
Tóm t t
Phân tích báo cáo tài chính là quá trình s d ng các báo cáo tài chính c a m t công ty c th ñ ti n hành các k thu t phân tích như phân tích t s , phân tích khuynh hư ng, phân tích cơ c u và phân tích Du Point nh m ñánh giá tình hình tài chính c a công ty ñ có nh ng quy t ñ nh phù h p. Quan tâm ñ n phân tích báo cáo tài chính công ty thư ng g m có ba nhóm chính: các nhà qu n lý công ty, các ch n và các nhà ñ u tư. M i ngư i ñ u có m i quan tâm ñ n nh ng khía c nh khác nhau ñ i v i tình hình tài chính công ty. Tuy nhiên, h u h t ñ u r t chú tr ng ñ n phân tích t s và thư ng s d ng phân tích t s ñ ñánh giá các m t sau: kh năng thanh toán, kh năng qu n lý tài s n, kh năng qu n lý n , kh năng sinh l i và kỳ v ng c a th trư ng vào giá tr công ty. M c dù phân tích báo cáo tài chính cung c p ñư c nhi u thông tin h u ích và quan tr ng nhưng nó v n có nh ng m t h n ch c n n m v ng ñ vư t qua ho c tránh nh ng tác ñ ng làm sai l ch k t qu phân tích. Phân tích báo cáo tài chính Vi t Nam còn nhi u h n ch c n vư t qua b ng cách c i thi n hơn môi trư ng kinh doanh, ñ c bi t là s li u bình quân ngành.
