វិទ្រយាស្ថានបណ្ដុះបណា្ដាល និង ស្រវជ្រវដើម្របីអភិវឌ្រឍន៍កម្ពុជា

សង្ខបចក្ខវសយបៃទសកម្ពជា*
ៃ
ុិ ័
ៃ
ុ

ឆ្នាំ២០១២ ល្រខ ០១

ជំរុញកំណើនបៃកបដោយចីរភាពក្នុងបរិយាកាសសៃដ្ឋកិច្ចសកល
កំពុងផ្លាស់ប្តូរ៖ បៃទៃសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១២១

“

កម្ពុជា និងតំបន់ គឺមានការផ្លាស់ប្ដូរយ៉ាងច្រើន។ ជាក់ស្ដ្រងនាព្រលបច្ចុប្របន្ន តំបន់អាស៊ីបានកា្លាយជាមជ្រឈមណ្ឌលន្រស្រដ្ឋកិច្ច
ពិភពលោក ដោយអាស៊ីបូព៌ា និងអាស៊ាន គឺជាស្នូលដឹកនាំកំណើនដ៏សំខាន់ និង វិប៊លភាពស្រដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។”
សម្ដ្រចអគ្គមហាស្រនាបតីត្រជោ ហ៊៊ន ស្រន
នាយករដ្ឋមន្ត្រីន្រព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា

សន្និសីទចក្ខុវិស័យប្រទ្រសកម្ពុជាឆ្នាំ២០១២

ផ្ដល់នូវទស្រសនវិស័យ

ដ៏វិជ្ជមានបំផ៊តក្នុងប៉៊នា្មានឆ្នាថ្មីៗន្រះ ស្តីពី ស្ថានភាពស្រដ្ឋកិច្ចបច្ចុប្របន្ន
ំ
និងសកា្ដាន៊ពលរបស់កម្ពុជាសម្របការអភិវឌ្រឍទៅអនាគត
់
គូសរំល្រចពីវិស័យដ៏សំខាន់ៗបំផ៊តដ្រលរដ្ឋាភិបាល

ហើយបាន

និងវិស័យឯកជន

ត្រូវដោះស្រយ ប្រសិនបើចង់ប្រកា្លាយសកា្ដាន៊ពលដ្រលមាន ឲ្រយទៅជា
ការពិត។

កម្ពុជាចាប់ដំណើរការស្រដ្ឋកិច្ចនៅឆ្នាំ២០១២ ក្នុងស្ថានភាពមាំមួន

គួរឲ្រយជឿជាក់។ មូលនិធិ រូបិយវត្ថអន្តរជាតិ (IMF) បានព្រយាករណ៍ថា
ុ
ផសស កម្ពុជា នឹងមានកំណើន ៦,៥% នៅឆ្នាំ២០១២ ដ្រលបង្ហាញពី
កំណើនភាពជឿជាក់លើស្រដ្ឋកិច្ច

ក្រយព្រលងើបពីវិបត្តិឆ្នាំ២០០៨-

០៩។ សម្រប់រយៈព្រលមធ្រយម គ្រប្រមើលឃើញអត្រកំណើននៅត្រមាំ
មួនរហូតដល់ ៦ ទៅ ៧%។

នៅឆ្នាំ២០១២ កម្ពុជាដល់វ្រណធ្វើប្រធានអាស៊ាន ដ្រលជាឱកាសដ៏

មានតម្ល្រមួយ ដើម្របជំរ៊ញទស្រសនៈរបស់ខ្លួនចង់ឲ្រយមានកំណើនក្នុងតំបន់
ី
ប្រកបដោយសមធម៌ា និងភាពច៊ះសម្រ៊ងគ្នាល្អ។ ប៉៊ន្ត្រក្នុងការកាច់ចង្កូត
នាវាអាស៊ានន្រះ

កម្ពុជាត្រូវឆ្លងកាត់កន្ល្រងលំបាកស្មុគស្មាញជាច្រើន

ពីព្រះរចនាសម្ព័ន្ធនស្រដ្ឋកិចសកល
្រ
្ច
សម្របអាស៊ី។
់
១ អត្ថបទន្រះ

នៅត្រមានគ្រះថា្នាកពិតៗ
់

អាសុី និងសៃដ្ឋកិច្ចសកល

កំណើន ផសស សកល ក្នុងឆ្នាំ២០១១ នៅត្រយឺតៗ និងគ្មាន

ត៊ល្រយភាព។ IMF បានក្រតម្រូវការព្រយាករណ៍កំណើនសកលមកត្រឹម
៤,៣% វិញ ដោយសរជាសំខាន់ការរើបស្រដ្ឋកិច្ចយ៉ាងខ្រសោយក្នុងបណា្ដា
ប្រទ្រសអភិវឌ្រឍន៍។

តំបន់អឺរ៉ូ មានស្ថានភាពទន់ខ្រសោយជាពិស្រស។ ហានិភ័យន្របំណុល

រដ្ឋនៅប្រទ្រសក្រិច អី៊តាលី និងប្រទ្រសផ្រស្រងទៀត ក៏ដូចជាអន៊បាត
បំណុលកម្រិតខ្ពស់នៅក្នុងតំបន់
ប្រកដប្រជា។

បានបង្កជាអស្ថិរភាព

កន្លងមក ការឆ្លើយតបជាគោលនយោបាយ នៅមិនទាន់គ្រប់គ្រន់

គ្មានការសម្របសម្រួល
និងផ្ដល់លទ្ធភាព

ហើយត្រូវបរាជ័យក្នុងការក្រសម្រួលស្ថានភាព

ឲ្រយធនាគរកសងមូលធនឡើងវិញ។

កម្ពុជាឆ្នាំ២០១២ បកស្រយដោយឯកឧត្ដមបណ្ឌិត ហង់ ជួន ណារ៉៊ន

រដ្ឋល្រខាធិការន្រក្រសួងស្រដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងអន៊ប្រធានអចិន្ត្រយ៍
ន្រឧត្ដមក្រ៊មប្រឹក្រសោស្រដ្ឋកិច្ចជាតិ លោក Faisal Ahmad តំណាង

គ្រផ្តោតជា

សំខាន់ទៅលើការកាត់បន្ថយចំណាយ ប៉៊ន្ត្រការរឹតត្របិតចំណាយត្រម្រយា៉ាង
មិនអាចបានជោគជ័យទ្រ ពីព្រះកំណើនសដ្ឋកិច្ច និងការច្រករំល្រក
បន្ទុកជួយរ្រកព៊នគ្នាក្នុងចំណោមបណា្ដាប្រទ្រសនៅអឺរ៉៊ប

គឺជាកតា្តោ

ចាំបាច់ ប្រសិនបើអឺរ៉៊បចង់ងើបឲ្រយផ៊តពីវិបត្តិបច្ចុប្របន្ន។ គួរឲ្រយត្រកអរដ្ររ
ដ្រលមហន្តរាយធ្ងន់ធ្ងរមិនទំនងជាកើតមានទ្រ

ប៉៊ន្ត្រគ្ររំពឹងថានឹងមាន

ការរៀបចំរចនាសម្ព័ន្ធស៊ីជម្រឡើងវិញក្នុងទូទាំងតំបន់អឺរ៉ូ
ខាងម៊ខន្រះ។

សង្ខ្របច្រញពីបទបង្ហាញក្នុងសន្និសីទចក្ខុវិស័យប្រទ្រស

និងភាពមិន

នៅត្រើយមា្ខាងទៀតន្រមហាសម៊ទ្រអាត្លង់ទិច

សហរដ្ឋអាម្ររិកមិនទាន់បានច្របាស់លាស់សោះ៖

ក្នុងពីរបីឆ្នាំ

ការរើបស្រដ្ឋកិច្ចនៅ

វិស័យសំណង់

និង

វិស័យផ្ទះសម្រប្រង/កន្ល្រងការស្នាក់នៅ ជាកតា្តោគន្លឹះសម្របការងើបឡើង
់

វិញ ក្នុងប៉៊នា្មានឆ្នាខាងម៊ខ ប៉៊ន្ត្រនាបច្ចុប្របន្ន មា្ចាស់ផ្ទះមា្នាក់ក្នុងចំណោមប្រំ
ំ

ជាន់ខ្ពស់ន្រមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) ប្រចាំនៅកម្ពុជា លោក

នាក់ កំព៊ងជាប់បំណុល ដ្រលធ្វឲ្រយថយច៊ះអត្រចំណាយប្រើប្រស់។
ើ

ធនាគរ ANZ Royal និងការដកស្រង់ពីស៊ន្ទរកថាបើកសន្និសីទរបស់

កន្លងមករដ្ឋាភិបាលមិនទាន់មានវិធានការម៉ងម៉ាត់ដមបដោះស្រាយប
ឺ
ើ្ី

ណាចក្រកម្ពុជា។

ត្រូវបង្កើន ឬត្រូវរឹតត្របិតចំណាយ្រ។

Aninda

Mitra

ប្រធានផ្ន្រកស្រដ្ឋកិច្ចប្រចាតំបន់អាស៊ីអាគ្ន្រយ៍
ំ

ន្រ

សម្ដ្រចអគ្គមហាស្រនាបតីត្រជោ ហ៊៊ន ស្រន នាយករដ្ឋមន្ត្រីន្រ ព្រះរាជា

ទីផ្រសោរពលកម្មច៊ះខ្រសោយ

ធ្វើឲ្រយនិនា្នាការន្រះរឹតត្រធ្ងន់ធ្ងរថ្រមទៀត។

ញ្ហាន្រះទ្រ ហើយគោលនយោបាយហិរញ្ញវត្ថុ ក៏នៅត្រជាប់ផ៊ងមិនដឹងថា

* ផលិតផលនៃសន្និសីទចក្ខុវិស័យបៃទៃសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១២ៈ
ភាពជាដៃគូរវាងវិទៃយាស្ថាន CDRI និង ធនាគារ ANZ Royal

ស្ថានភាពយ៉ាប់យ៊ឹននៅសហរដ្ឋអាម្ររិក និងអឺរ៉៊ប អាចបង្កបញ្ហាដល់

ស្រដ្ឋកិចសកលដ្រលកាន់ត្រជាប់ទាក់ទងគ្នាខា្លាំងឡើង។
្ច
តំបន់អាស៊ីត្រូវពឹងផ្អ្រកលើតម្រូវការពីខាងក្រ

ដោយឡ្រក

ពិស្រសពីអ្នកប្រើប្រស់

នៅសហរដ្ឋអាម្ររិក និងអឺរ៉៊ប។ ការរើករាលដលវិបត្តហិរញ្ញវត្ថុពសហរដ្ឋ
ិ
ី
អាម្ររិក និងអឺរ៉៊ប ដ្រលឆ្លងតាមការពក់ព័ន្ធនឹងទីផ្រសោរមូលធន ជាពិស្រស
ទីផ្រសោរសញ្ញាប័ណ្ណ ក៏អាចកើតមានដ្ររ។
ដំណឹងល្អសម្រប់អាស៊ី

លក្ខណៈរឹងមាំ

គឺស្រដ្ឋកិចប្រទ្រសអាស៊ភាគច្រើនមាន
្ច
ី

ហើយទំនងអាចទប់ទល់នឹងការរើករាលដលន្រះបាន។

អាស៊ីបានចំណាយព្រល

ក្នុងទសវត្រសរ៍ច៊ងក្រយន្រះ

ដើម្របីពង្រឹង

មូលដ្ឋានស្រដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន បនា្ទាប់ពីជួបវិបត្តិឆ្នាំ១៩៩៧។ នាបច្ចុប្របន្ន
តារាងត៊ល្រយការមានស្ថានភាពល្អ កំណ្រទម្រង់វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ ក៏បានកាត់

បន្ថយហានិភ័យតាមរយៈការកាត់បន្ថយបំណុលរដ្ឋាភិបាល និងបំណុល
ឯកជន។

អន្តរាគមន៍ជាគោលនយោបាយដ៏ម៊ឺងមា៉ាត់ក្នុងទូទាំងតំបន់ គឺសំខាន់

បំផ៊តដើម្របីកាត់បន្ថយភាពអត់ការងរធ្វើ និងគ្រប់គ្រងអតិផរណា ព្រម
ទាំងផ្តល់ជាមធ្រយាបាយជំរ៊ញកំណើនតម្រូវការក្នុងស្រ៊ក ប្រសិនបើតម្រូវ
ការពីប្រទ្រសជឿនលឿនបន្តធា្លាក់ច៊ះ។
អាស៊ី

ក៏មានកំណើនលំហូរចូលមូលធនយ៉ាងច្របាស់ដ្ររ

លទ្ធផលន្រការបង្កើតទ៊នបម្រ៊ងជាសច់ប្រក់របស់អឺរ៉៊ប

ដ្រលជា

និងក្ររ្តិ៍ឈ្មាះ

អាស៊ីថាជាកន្ល្រងមានស៊វត្ថិភាពសម្របវិនិយោគ។ ប៉៊ន្ត្រនៅមានភាពមិន
់
ប្រកដប្រជាខ្លះអំពីចីរភាពរយៈព្រលវ្រងន្រលំហូរចូលទាំងន្រះ

ដ្រល

អាចបាត់ទៅវិញយ៉ាងលឿនប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌផ្លាស់ប្ដូរ។ ក្ដីបារម្ភមួយ
ទៀត

គឺលំហូរចូលមូលធន

ព្រមគ្នានឹងការឡើងថ្ល្រទំនិញប្រើប្រស់

នឹងធ្វើឲ្រយកើនសមា្ពាធអតិផរណា។

និនា្នាការកំព៊ងផ៊សឡើងនៅអាស៊ី

គឺចលនាកាត់បន្ថយភាពពឹងផ្អ្រក

ទៅលើតំបន់អឺរ៉៊ប និងសហរដ្ឋអាម្ររិក ហើយកសងអនាគតមួយដ្រល
យកប្រទ្រសខា្លាំងៗក្នុងតំបន់ធ្វើជាក្របាលមា៉ាស៊ីនជំរ៊ញកំណើន។
ប្រទ្រសចិនបានល្រចធ្លាជាស្រចថាជា

កមា្លាំងដ៏សំខាន់មួយមាន

ស្រដ្ឋកិច្ចខា្លាំងកា្លា។ ការនាំច្រញរបស់ចិនទៅសហរដ្ឋអាម្ររិក បានកើន
ឡើងវិញ

រើឯអតិផរណាក៏ហាក់ដូចជាបានកើនអស់កម្រិត

ស្ថិរភាពត្រឹមនោះ

ហើយចំណុចសំខាន់បំផ៊ត

និងមាន

គឺតម្រូវការក្នុងស្រ៊ក

ជាពិស្រសសម្រប់ទំនិញអន្តរការើ កំព៊ងកើនឡើង។ ពណិជ្ជកម្មផ្ទ្រក្នុង
តំបន់អាស៊ី

ប្រស់នៅចិន

បានរងឥទ្ធិពលយ៉ាងខា្លាំងជាស្រចពីកំណើនចំណាយប្រើ
ពីព្រះបើគិតក្នុងកំណើនមួយឯកតាភាគរយដូចគ្នា

ចំណាយន្រះមានឥទ្ធិពលប្រហ្រលគ្នានឹង
ប្រើប្រស់នៅសហរដ្ឋអាម្ររិកដ្ររ។

និនា្នាការប្រប្រួលចំណាយ

ដូចគ្នានឹងជោគវាសនាន្រតំបន់អាស៊ី កម្ពុជាបានរើកចម្រើនគួរឲ្រយកត់

សមា្គាល់ក្នុងទសវត្រសរ៍កន្លងទៅន្រះ មួយផ្ន្រកធំដោយសរមានរដ្ឋាភិបាល
គោលនយោបាយមា៉ាក្រូស្រដ្ឋកិចប្រយ័ត្នប្រយ្រង
្ច

ការកសងក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយនិងបទបញ្ញត្តិ និងកិចប្រឹងប្រង
្ច

ជាប់រហូតក្នុងការបង្កើនសមត្ថភាពស្ថាប័ន។ នៅព្រលឡើងធ្វើជាប្រធាន
អាស៊ាននៅឆ្នាំន្រះ

2009
ផសស ចារឹក (គិតជាលានដ៊លា្លារ)

2010

2011

2012

10400

11634

12937

14231

ផសស ពិត (% កំណើន)

0.1

6.0

6.9

6.5

- កសិកម្ម (ចំណ្រក)

33.5

33.9

34.0

33.6

- ឧស្រសោហកម្ម (ចំណ្រក)

21.7

21.9

22.6

23.1

- ស្រវាកម្ម (ចំណ្រក)

38.8

38.3

37.8

37.7

ផសស ក្នុងមន៊ស្រសមា្នាក់ (ដ៊លា្លារ)

753

830

909

984

អតិផរណា (%)

-0.6

4.0

5.5

5.0

ប្រក់សន្រសំជាតិ (% ន្រ ផសស)

21.1

24.7

23.0

22.8

ចំណូលក្នុងស្រ៊ក

11.9

13.2

13.2

13.4

ចំណាយថវិកា

20.5

21.3

18.2

18.5

ឱនភាពសរ៊ប

-6.4

-8.7

-6.1

-6.1

ចំណាយវិនិយោគ

9.1

10.3

8.1

8.6

វិនិយោគក្នុងស្រ៊ក

13.3

13.9

13.9

14.1

វិនិយោគឯកជន

16.4

16.2

16.2

16.2

ប្រភព៖ បទបង្ហាញរបស់ ឯ.ឧ. បណ្ឌិត ហង់ ជួន ណារ៉៊ន ក្នុងសន្និសីទចក្ខុវិស័យប្រទ្រសកម្ពុជា
ថ្ង្រទី១៦ ក៊ម្ភៈ ២០១២។

ដល់

៣,០ពន់លានដ៊លា្លារនៅឆ្នាំ២០១១។

ឱនភាពគណនីចរន្ត

គ្រព្រយាករណ៍ថា នឹងរួមតូចមកត្រឹម ១១,៩% ន្រ ផសស នៅឆ្នាំ២០១១
ហើយដោយសរមានអតិរ្រកដល់ ១៤៣,២លានដ៊លា្លារ នៅឆ្នាំ២០១០
ជញ្ជីងទូទាត់រំពឹងថាបន្តមានអតិរ្រកទៀត នៅឆ្នាំ២០១១ ។
ស្ថិរភាព

បានហ៊ចផលល្អក្នុងទម្រង់ជាកំណើនវិនិយោគផ្ទាល់ពី

បរទ្រស (FDI) ពី ៥៣៣លានដ៊លា្លារនៅឆ្នាំ២០១០ ដល់ ៦៣២លាន
ដ៊លា្លារនៅឆ្នាំ២០១១។ ផ្ន្រកហិរញ្ញវត្ថុក៏បន្តរឹងប៊ឹងឡើង ដោយប្រក់បញ្ញើ

ធនាគរកើនឡើង ១៩% ពី ៤ពន់ដ៊លា្លារនៅខ្រធ្នូ ២០១០ ដល់ ៤,៨ពន់
លានដ៊លា្លារនៅខ្រវិច្ឆិកា ២០១១។ ក្នុងព្រលជាមួយគ្នា ឥណទានដល់
វិស័យឯកជនកើនឡើង ២៨% ពី ៣,៣ពន់លានដ៊លា្លារនៅខ្រធ្នូ ២០១០
ដល់ ៤,២ពន់លានដ៊លា្លារនៅខ្រវិច្ឆិកា ២០១១។
វិស័យសំខាន់ៗនៅកម្ពុជា

ទំនងជារឹងមាំល្អ។

វិស័យកសិកម្មកើន

ប្រមាណ ៣,៣% នៅឆ្នាំ២០១១ គឺកើនខា្លាំង ថ្វីបើទាបបន្តិចជាង
កំណើន

៤%

នៅឆ្នាំ២០១០

ក្តី។

ផលិតកម្មស្រូវសរ៊បបា៉ាន់ស្មាន

កើនដល់ ៨,៤លានតោននៅឆ្នាំ២០១១ ធៀបនឹង ៨,២៤លានតោន
នៅឆ្នាំ២០១០។

ការនាំច្រញអង្ករ

កើនដល់

១៧០.០០០តោន

ស្មើនឹង ១០៤លានដ៊លា្លារ នៅឆ្នាំ២០១១ ធៀបនឹង ៣៥លានដ៊លា្លារ

ការឈានឡើងរបស់កម្ពុជា

មានស្ថិរភាពល្អ

តារាង ១៖ សូចនាករមា៉ាក្រូស្រដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗ

កម្ពុជាបានផ្លាស់ប្ដូរស្ទើរមើលមិនស្គាល់

បើធៀប

នៅឆ្នាំ២០១០។ កំណើនដ៏ធំន្រះ បានដោយសរគំនិតផ្ដួចផ្ដើម "អ្វីទាំង
អស់ ក្រពីអាវ៊ធ" របស់អឺរ៉៊ប ដ្រលនាំឲ្រយមានការលើកល្រងពន្ធនាំចូល។
ការនាំច្រញកៅស៊ូ

(៤៦.១០០តោន)

កើន

១២៥%

នៅឆ្នាំ២០១១

ដល់

ធៀបនឹង

២០០,៦លានដ៊លា្លារ

៣៤,៧លានដ៊លា្លារ

(២៣.៨០០តោន) នៅឆ្នាំ២០១០ ដ្រលឆ្លុះបញ្ចាំងពីកំណើនតម្រូវការ
កៅស៊ូសម្រប់ផលិតកង់រថយន្ត ជាពិស្រសតម្រូវការពីតំបន់អាស៊ី។
វិស័យឧស្រសោហកម្ម

កើន

១៤,៣%

នៅឆ្នាំ២០១១

ធៀបនឹង

នៅព្រលដ្រលរាជរដ្ឋាភិបាលដល់វ្រណធ្វើជាប្រធាន

កំណើន -៩,៥% នៅឆ្នា២០០៩ និង ១៣,៦% នៅឆ្នាំ២០១០។ វិស័យ
ំ

សូចនាករមា៉ាក្រូស្រដ្ឋកិច្ច បានបង្ហាញពីអនាគតប្រកបដោយស្ថិរភាព

ពី ៣,០ពន់លានដ៊លា្លារនៅឆ្នាំ២០១០ ដល់ ៣,៩ពន់លានដ៊លា្លារនៅ

នឹងឆ្នាំ២០០២
អាស៊ានដ្ររ។

មួយ (តារាង ១)។ អតិផរណាមានកម្រិត ៥,៥% នៅឆ្នាំ២០១១ ហើយ
ធនបម្រ៊ងបរទ្រស

កើនឡើងពី

២,៧ពន់លានដ៊លា្លារនៅឆ្នាំ២០១០

កាត់ដ្ររមានដំណើរការល្អណាស់

ដោយការនាំច្រញកើន

៣០,៧%

ឆ្នាំ២០១១។ វិស័យឧស្រសោហកម្ម រំពឹងថានឹងកើនឡើងនៅឆ្នាំ២០១២
ហើយការនាំច្រញវាយនភ័ណ្ឌ គ្រព្រយាករណ៍ថានឹងបន្តកើនឡើង ហើយ

រូបភាព ១៖ ការប្រមូលចំណូល

ការអភិវឌ្រឍសម្រប់គ្រប់គ្នា

(inclusive

3394

2010

2011p

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

ប្រភព៖ បទបង្ហាញរបស់ ឯ.ឧ. បណ្ឌិត ហង់ ជួន ណារ៉៊ន ក្នុងសន្និសីទចក្ខុវិស័យប្រទ្រសកម្ពុជា
ថ្ង្រទី១៦ ក៊ម្ភៈ ២០១២។

និងអង្គការឯទៀតក្នុងតំបន់រួច

ដោយមានជំនួយគំទ្រពីដ្រគូអភិវឌ្រឍន៍នានា

ប្រើព្រលមួយទសវត្រសរ៍ច៊ងក្រយន្រះ

ផ្ដើមរបស់ធនាគរអភិវឌ្រឍន៍អាស៊ី

វិស័យស្រវាកម្ម

កើនដល់

៥%

"អ្វីទាំងអស់
ន្រ

ដោយសរលទ្ធផលល្អន្រវិស័យទ្រសចរណ៍។

ផសស

ក្រពីអាវ៊ធ"
នៅឆ្នាំ២០១១

ចំនួនទ្រសចរមកដល់

កម្ពុជា កើន ១៥% នៅឆ្នាំ២០១១ ដល់ប្រមាណ ២,៨៨លាននាក់។
វិស័យន្រះ គ្រព្រយាករណ៍ថានឹងកើនប្រមាណ ៥,៧% នៅឆ្នាំ២០១២

រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាន

ដើម្របីរៀបចំប្រទ្រសឲ្រយស៊ីគ្នានឹង

ប្រទ្រសឯទៀតក្នុងតំបន់ ទាំងក្នុងកំណ្រទម្រង់គោលនយោបាយ និង
ការក្រលំអហ្រដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត។

ផងដ្ររ។

គឺជា

អាទិភាពមួយសម្របរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដ្រលក្នុងព្រលកន្លងមក ក៏បាន
់
រួមចំណ្រកយ៉ាងសកម្មក្នុងអាស៊ាន

ទាំងន្រះក៏ជាលទ្ធផលន្រគំនិតផ្ដួចផ្ដើម

និងមាន

ការពង្រឹងពង្រីកសមាហរណកម្មភាពតភា្ជាប់គ្នាច៊ះឡើង

2719

2220

1821

1786

1564

1423

(៤)

ស្ថិរភាពដ្ររ។

938

2001

847

1998

2000

749

1997

1330
643

1996

និង

ការបង្កើន

ហើយដ្ររ។
1999

590

1995

290

1994

1993

និងពិពិធកម្ម

(៣)

ដើម្របីទាញផលចំណ្រញពីសមាហរណកម្ម

ប៉៊ន្ត្រក៏ជាលក្ខណៈសំខាន់បំផ៊តមួយន្រស្រដ្ឋកិច្ចដ៏រឹងមាំ

4223

ផលិតភាពក្នុងគ្រប់វិស័យ

development) ដ្រលមិនត្រឹមត្រជាកាតព្វកិចផ្ន្រកសីលធម៌ាប៉៊ណោ្ណោះទ្រ
្ច

5121

5567

6221

6870

អត្ថប្រយោជន៍ពីអាស៊ីដ្រលកំព៊ងរើកលូតលាស់

ម្រគង្គ

គួរកត់សមា្គាល់ដ្ររថា

(ADB)

សម្របមហាអន៊តំបន់
់

បានផ្ដាតលើការកសងគោលនយោបាយ

ហ្រដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ

គំនិតផ្ដួច

ស្ថាប័ន

និង

ដើម្របីជំរ៊ញកំណើនសមាហរណកម្មស្រដ្ឋកិចក្នុង
្ច

តំបន់។ ហ្រដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ ដូចជាបណា្ដាញផ្លូវដ្រក និងផ្លូវថ្នល់
ការដឹកជញ្ជូន

និងបណា្ដាញច្រកចាយអគ្គិសនី

ត្រូវបានក្រលំអឡើង

ទាំងអស់ ដោយល៊បបំបាត់របាំងផ្រស្រងៗរវាងកម្ពុជា ប្រទ្រសជិតខាង និង
ទីផ្រសោរសកល។

សមាជិកភាពក្នុងអាស៊ាន

ជាពិស្រសការអន៊វត្តផ្រនទីបង្ហាញផ្លូវ

ដ្រលភាគច្រើនបានពីកំណើនចំនួនភ្ញៀវមកពីតំបន់អាស៊ី។

សំដៅបង្កើតទីផ្រសោរត្រមួយន្រសហគមន៍ស្រដ្ឋកិច្ចអាស៊ាននៅឆ្នាំ២០១៥

ចាប់ផ្តើមងើបឡើងវិញ។

ឲ្រយកម្ពុជាបំព្រញបានតាមលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យសម្របការចូលរួម។ នៅក្នុង
់

បច្ចុប្របន្ន

មានសញ្ញាជាច្រើនបង្ហាញថា

អន៊ម័តដោយរដ្ឋាភិបាល

វិស័យអចលនទ្រព្រយកំព៊ង

គម្រងសងសង់គិតជាតម្ល្រទ្រព្រយជាប់លាប់
កើនឡើងនៅឆ្នាំ២០១១

ដោយមាន

ប្រមាណ ១៩៨០គម្រង ស្មើនឹង ១,៦ពន់លានដ៊លា្លារ ត្រូវបាន

អន៊ម័ត ធៀបនឹង ២០០០គម្រង ស្មើនឹង ៦៥៥លានដ៊លា្លារ នៅ
ឆ្នាំ២០១០

ហើយការនាំចូលសមា្ភារៈសំណង់

៥៦០លានដ៊លា្លារ។

កើនមួយជាពីរ

រដ្ឋាភិបាលក៏ឈានទៅម៊ខបានច្រើនដ្ររ

ហិរញ្ញវត្ថុ

ក្នុងការបង្កើនប្រភព

តាមការក្រលំអការប្រមូលចំណូល

នៅឆ្នាំ២០១១

(រូបភាព

ការប្រមូលចំណូលក្នុងស្រ៊កបានលទ្ធផលល្អ

រំពឹងថាបានល្អដូចឆ្នាំ២០១០

គឺស្មើនឹង

១៣,២%

ការប្រមូលចំណូលដោយអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដរ

ដល់

ន្រ

១)។
និង

ផសស។

មានការរើកចម្រើនគួរ

ឲ្រយកត់សមា្គាល់ ដោយកើនបាន ១២% ដល់ ២៣៣០ពន់លានរៀល
(៥៧៥លានដ៊លា្លារ) នៅឆ្នាំ២០១១។

ច្របាស់ហើយ

កម្ពុជាត្រូវត្រសម្របខ្លួនតាម បើសិនចង់រើកចម្រើន។

វិធានការផ្ន្រកគោលនយោបាយជាប់ទាក់ទងគ្នាចំនួនបួន

អន៊វត្តឲ្រយបាន

ដ្រលកំណត់ជាតួល្រខពីកម្រិត

ដ្រលប្រទ្រសជាសមាជិកបានអន៊វត្តកំណ្រទម្រង់ស្ថាប័ន និងបទបញ្ញត្តិ
ច្របាប់

ដើម្របីជួយសម្រួលការធ្វសមាហរណកម្ម
ើ

កម្ពុជាសម្រចបាន

លើសពី ៧០% ន្រលក្ខខណ្ឌសំខាន់ៗដ្រលតម្រូវឡើង និងជាប់លំដប់
ថា្នាក់ល្រខ៣ បនា្ទាប់ពីសិង្ហប៊រើ និងមា៉ាឡ្រស៊ី។
កម្ពុជា

បានជឿនលឿនទៅម៊ខច្រើនហើយក្នុងផ្ន្រកសំខាន់ៗន្រការ

ប្រើប្រព័ន្ធក៊ំព្រយូទ័រដើម្របគ្រប់គ្រងពណិជ្ជកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដ្រន
ី

និង

បតបត្តការគយ ហើយញុងឲ្រយមានការគោរពច្របាប់កាន់តប្រសរឡើង។
្រ ិ ិ
ំ
្រ
ើ

ប៉៊ន្ត្រនៅមានការងរត្រូវធ្វើជាច្រើនទៀត ដើម្របីពង្រឹងសមត្ថភាពស្ថាប័ន
ន្រទីភា្នាក់ងរដ្រលទទួលខ៊សត្រូវលើការគ្រប់គ្រង

និងអភិបាលកិច្ចល្អ

ន្រលំហូរប្រជាជន ការដឹកជញ្ជូន និងពណិជ្ជកម្មឆ្លងកាត់ព្រំដ្រន។

ការប្រើកមា្លាំងពណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគ ដើម្របីធ្វើពិពិធកម្មស្រដ្ឋកិច្ច
និង/ឬ

ពក់ព័ន្ធច្រើនវិស័យ

គឺជាផ្ន្រកដ៏សំខាន់មួយ ន្រយ៊ទ្ធសស្តស្រដ្ឋកិចទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាល។
្រ
្ច

ស្រដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានកសងនៅលើមូលដ្ឋានរឹងមាំ

ប៉៊ន្ត្រដោយសរចលនាផ្លាស់ប្ដូរសន្ទុះស្រដ្ឋកិចក្នុងតំបន់
្ច

បញ្ជីពិនសហគមន៍ស្រដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន
្ទុ

តាមរយៈកំណ្រទម្រងផ្តោតចំគោលដៅ
់

អាទិភាពផ្នៃកគោលនយោបាយសមៃប់អនាគត
សៃដ្ឋកិច្ចរួមគា្នា

បានជំរ៊ញឲ្រយរដ្ឋាភិបាលធ្វើកំណ្រទម្រងគោលនយោបាយដ៏ចាំបាច់ ដើម្របី
់

និងសកល
ត្រូវត្រ

ដើម្របីធានាឲ្រយស្រដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានចីរភាពទៅអនាគត៖

ពិពិធកម្មស្រដ្ឋកិច្ច
អនាគត

សំខាន់បំផ៊ត

សម្រប់ចីរភាពស្រដ្ឋកិចទៅថ្ង្រ
្ច

និងត្រូវផ្រសោរភា្ជាបទៅនឹងសមាហរណកម្មក្នុងតំបន់
់

ហើយ

យ៊ទ្ធសស្ត្ររបស់រដ្ឋាភិបាល គួរត្រឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពន្រះ ដើម្របីទាញ

ផលចំណ្រញឲ្រយបានច្រើនជាអតិបរមា ព្រមទាំងស្វ្រងរកភាពជាដ្រគូ និង
របៀបវារៈគោលនយោបាយដ៏សមស្របផ្រស្រងៗក្នុងតំបន់។
នាបច្ចុប្របន្ន

កម្ពុជាពឹងផ្អ្រកខា្លាំងព្រកទៅលើការនាំច្រញសម្លៀក

(១) សមាហរណកម្មក្នុងតំបន់កាន់ត្រស៊ីជម្រ ដ្រលចាំបាច់បំផ៊ត ដើម្របី

បំពក់ ដ្រលផ្រសោរភា្ជាប់ជាសំខាន់ទៅនឹងតម្រូវការពីអឺរ៉៊ប និងអាម្ររិកខាង

ប្រទ្រសជឿនលឿន ត្រកើនឡើងពីអាស៊ី (២) ពិពិធកម្មស្រដ្ឋកិច្ច ដើម្របី

ដូចជា ការផលិតថាមពល ឧស្រសោហកម្មធ៊នស្រល និងពង្រីកចូលទៅក្នុង

បង្កើនពណិជ្ជកម្ម

និងវិនិយោគ

ក្នុងបរិបទមានតម្រូវការច៊ះខ្រសោយពី

ឲ្រយស្រដ្ឋកិចកម្ពុជាមានលក្ខណៈត្រៀមស្រចបាច់
្ច

សម្រប់ទាញយក

ជើង។ ដូច្ន្រះ គ្រចាំបាច់ត្រូវធ្វើពិពិធកម្មស្រដ្ឋកិចចូលទៅក្នុងវិស័យថ្មីៗ
្ច
ទីផ្រសោរថ្មីៗ។ សព្វថ្ង្រ គ្រឃើញមានសញ្ញាខ្លះៗហើយន្រការផ៊សវិស័យថ្មីៗ

ឡើង ដូចជា ខ្រត្តក្រច្រះដ្រលកំព៊ងកា្លាយជាមជ្រឈមណ្ឌលជីកយកមាស

បញ្ហាធម្មតាមួយចំនួន ក៏ត្រូវដោះស្រយដ្ររ ជាពិស្រស សមត្ថភាព

ជាដើម។ ការអភិវឌ្រឍវិស័យនានាដ្រលអាចទាញផលចំណ្រញពីកំណើន

ស្ថាប័នសម្រប់ អន៊វត្តក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយ និងបទបញ្ញតច្របាប់
្តិ

ចូលទៅក្នុងខ្រស្រចង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់ក្នុងតំបន់ ក៏សំខាន់ណាស់ដ្ររ។

សមត្ថភាពស្ថាប័នក្នុងការអន៊វត្តច្របាប់ និងគោលនយោបាយ គឺសំខាន់

តម្រូវការផលិតផលអន្តរការើពីប្រទ្រសចិន

និងការធ្វើសមាហរណកម្ម

ការធ្វើពិពិធកម្មចូលទៅក្នុងវិស័យថ្មីៗ

គួរធ្វើឡើងទន្ទឹមគ្នានឹងការ

បង្កើនផលិតភាព

និងការធ្វើពិពិធកម្មក្នុងវិស័យ

ដើម្របីឲ្រយមានប្រភ្រទ

កម្ពុជា។ គំនិតផ្ដួចផ្ដើមក្នុងការប្រយ៊ទ្ធប្រឆំងអំពើព៊ករលួយ និងបង្កើន
បំផ៊តដើម្របីបង្កើនវិនិយោគចម្រ៊ះមានរយៈព្រលវ្រង។

កតា្តោមួយទៀតដ្រលរាំងស្ទះពិពិធកម្ម និងកំណើនផលិតភាព ក្នុង

ផលិតផល និងវិធីផលិតថ្មីៗ និងការជ្រៀតចូលទៅក្នុងទីផ្រសោរថ្មីៗថ្រម

វិស័យពក់ព័ន្ធគ្នាជាច្រើន

ផលិតភាពក្នុងស្រដ្ឋកិច្ចទាំងមូល

ត្រូវលើកទឹកចិតសហគ្រសធ៊នតូច និងមធ្រយម (SMEs) និងកៀរគរ
្ត

ទៀត។ ដើម្របីសម្រចគោលដៅន្រះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវផ្ដាតលើការបង្កើន
តាមរយៈគោលនយោបាយផ្តោតចំ

គោលដៅដ្រល ល៊បបំបាត់ឧបសគ្គរារាំងកំណើនការនាំច្រញតាមវិស័យ
សំខាន់ៗ និងជំរ៊ញកំណើនវិនិយោគក្នុងវិស័យទាំងនោះ។

ក្នុងវិស័យកសិកម្ម នៅមានធនធានធម្មជាតិ និងសកា្ដាន៊ពលកំណើន

ច្រើនណាស់ដ្រលមិនទាន់បានយកមកប្រើប្រស់។ ដើម្របីសម្រចការងរ
ន្រះ គោលនយោបាយត្រូវផ្ដាតលើការនាំច្រញផលិតផលកសិកម្ម ការ
ឈានឡើងក្នុងខ្រស្រចង្វាក់បង្កើតតម្ល្របន្ថ្រម
ទីផ្រសោរថ្មីៗ។

ក្នុងន្រះ

និងការជ្រៀតចូលទៅក្នុង

គោលនយោបាយពណិជ្ជកម្មជំរ៊ញកំណើនការ

នាំច្រញស្រូវអង្ករ គឺសំខាន់ខា្លាំងណាស់ ក៏ដូចជា ស្រវាមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និង
ស្រវាផ្រសព្វផ្រសោយបច្ច្រកទ្រសដ្រលជួយកាត់បន្ថយចំណាយ
ផលិតភាពដីស្រតូចៗ។

ក្នុងវិស័យកាត់ដ្ររជាប្រព្រណី

និងវិស័យទ្រសចរណ៍

និងបង្កើន

ក៏មានផ្ន្រក

ដ្រលគួរធ្វើពិពិធកម្មដ្ររ។ វិធីផលិតកាន់ត្រមានប្រសិទ្ធភាព អាចជួយ

កម្ពុជាឲ្រយឈានដល់ផលិតកម្មសម្លៀកបំពក់មានគ៊ណភាពល្អ និងបាន
ថ្ល្រកាន់ត្រខ្ពស់។ សំខាន់ណាស់ វិស័យឧស្រសោហកម្ម ត្រូវឆក់ឲ្រយបាននូវ

ឱកាសល្អដ្រលប្រទ្រសចិនកំព៊ងរើកចម្រើន ក្នុងន្រះមានទាំងវិនិយោគជា

គឺភាពមិនស៊ីគរវាងជំនាញនៅក្នុងទីផ្រសោរ
្នា

ពលកម្ម និងតម្រូវការរបស់វិស័យឯកជន។ ដូច្ន្រះ គោលនយោបាយ
វិនិយោគ

ពលកម្ម។

ដើម្របផ្ដលការងរដល់យ៊វជនដ្រលឈានចូលក្នុងទីផ្រសោរ
ី
់

ដោយមានជំនួយគំទ្រពីដ្រគូអភិវឌ្រឍន៍

កន្លងមកបានធ្វើ

កំណ្រទម្រង់ច្រើនហើយ លើស្ថាប័នអប់រំជាន់ខ្ពស់ (HEIs) និងក្នុង
ការអភិវឌ្រឍផ្រនការអប់រំ បណ្ដុះបណា្ដាល ជំនាញវិជា្ជាជីវៈ (TVET) ប៉៊ន្ត្រ
នៅមានកិច្ចការត្រូវធ្វើជាច្រើនទៀត

ដើម្របធានាឲ្រយស្ថាប័នសិក្រសោអប់រំ
ី

ឆ្លើយតបបានទៅនឹងតម្រូវការន្រឧស្រសោហកម្ម។

កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ

កាន់ត្រប្រសើររវាងវិស័យសធារណៈ និងឯកជន ក៏ចាំបាច់ដ្ររ ក៏ដូចជា
របៀបរបបអន៊វត្តន៍ល្អៗ ដ្រលទទួលបានជោគជ័យក្នុងព្រលកន្លងមក។
ម្រយា៉ាងទៀត

វិសមភាពដោយផ្ទាល់

ត្រូវមាននយោបាយសម្រប់ប្រយ៊ទ្ធប្រឆំងនឹង

និងលើកកម្ពស់កំណើនសម្រប់គ្រប់គ្នា។

ធាត៊ពិតគួរឲ្រយបារម្ភមួយ គឺតាំងពីដើមរៀងមក តំបន់អាស៊ីត្រងត្រមាន

កំណើនវិសមភាព ទោះបីមានកំណើនស្រដ្ឋកិច្ចក្ដី។ កម្ពុជាក៏មាននិនា្នាការ
មិនខ៊សពីន្រះដ្ររ ព្រះទោះបីមានការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជាទូទៅក្តី ក៏
តួល្រខអត្រកាត់បន្ថយមិនសូវធំទ្រ។
ការអភិវឌ្រឍគ្មានសមធម៌ា

អាចប៉ះពល់មិនល្អទៅលើកំណើន

សកា្កាន៊ពលពីសំណាក់ផលិតករសម្លៀកបំពក់នៅចិនផង។ ដោយមាន

យោងតាមទ្រឹស្តីនស្រដ្ឋកិចនយោបាយ។
្រ
្ច

កម្ពុជាអាចទាញយកផលចំណ្រញពីកំណើនវិនិយោគចិន

ស្មារតីសហគ្រិនភាពជាទូទៅ។

វិស័យកាត់ដ្រររឹងមាំស្រប់ និងមានកមា្លាំងពលកម្មមានតម្ល្រប្រកួតប្រជ្រង
កាត់ដ្ររន្រះ។

ក្នុងវិស័យ

វិស័យទ្រសចរណ៍ អាចធ្វើពិពិធកម្មច្រញពីទ្រសចរណ៍វប្របធម៌ា ទៅ

ខាងទ្រសចរណ៍តំបន់ឆ្ន្ររ និងអ្រកូទ្រសចរណ៍បាន។ ការអភិវឌ្រឍដីកោះ
នៅប៉្រកខាងត្របូងក្រ៊ងព្រះសីហន៊ ផ្តល់ក្ដីសង្រឃឹមច្រើន ហើយកន្លងមក
បានទាក់ទាញវិនិយោគយ៉ាងច្រើនទាំងក្នុងស្រ៊ក និងបរទ្រស។

ការសិក្រសោស្រវជ្រវពីកតា្តោរាំងស្ទះពិពិធកម្មនៅតាមវិស័យជាក់លាក់

នៅមានតិចតួចនៅឡើយ ហើយត្រូវដោះស្រយតាមការសិក្រសោស្រវជ្រវ
ម៉ត់ចត់ជាក់ស្ត្រង

រួចផ្ដលព័ត៌ាមានសម្រប់គោលនយោបាយរបស់
់

រដ្ឋាភិបាល ដើម្របីអាចបំបាត់កតា្តោរាំងស្ទះប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព នៅ
ព្រលវាផ៊សឡើង។

ក្នុងព្រលជាមួយគ្នា

គោលនយោបាយពក់ព័ន្ធច្រើនវិស័យមាន

មូលដ្ឋានធំទូលាយ

ត្រូវត្រមានបំព្រញបន្ថ្រមដោយគោលនយោបាយ

ត្រូវត្រពង្រឹងបន្ថ្រម

ដើម្របលើកទឹកចិតដល់ការវិនិយោគចម្រ៊ះ
ី
្ត

ផ្តោតចំគោលដៅជាក់លាក់។ ដោយឡ្រក បរិយកាសជំនួញនៅកម្ពុជា
រយៈព្រលវ្រង។

មាន

វិធីសស្ត្រន្រះនឹងផ្ដល់ប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនដល់

ស្ថិរភាពនយោបាយ

ដើម្របីលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្រឍប្រកបដោយសមធម៌ា

ហិរញ្ញវត្ថុរបស់កម្ពុជា
ប្រមូលចំណូល។

ត្រូវត្រពង្រីកបន្ថ្រម

មូលដ្ឋានហិរញ្ញវត្ថុ

ក្របខ័ណ្ឌគោលនយោបាយផ្រស្រងៗ

មូលដ្ឋាន

តាមរយៈការក្រលំអអត្រ

ត្រូវមានបំព្រញបន្ថ្រមដោយ

ដ្រលច្រកចាយផលចំណ្រញដល់

សង្គមទាំងមូល ជាពិស្រសតាមការក្រលំអផលិតភាពកសិកម្ម និង SMEs
និងតាមការបង្កើតប្រព័នស៊វត្ថិភាពសង្គម
្ធ

ដ្រលជួយការពរជនក្រីក្រ

និងជនងយរងគ្រះ ពីវិបត្តិស្រដ្ឋកិច្ច។ ម្រយា៉ាងទៀត ការវិនិយោគច្រើនៗ
ក្នុងវិស័យអប់រំ
បនា្ទានដ្ររ។
់

ដ្រលនឹងហ៊ចផលចំណ្រញទៅអនាគត

ក៏ត្រូវធ្វើជា

ការដោះដូរគ្នារវាងកំណើន និងបរិស្ថាន គួរគ្រប់គ្រងយ៉ាងណា ដើម្របី

ឲ្រយកំណើនមិនប៉ះពល់ដល់ចីរភាពន្របរិស្ថាន។

ក្នុងន្រះ

ត្រូវមាន

ការស្រវជ្រវពីទិដ្ឋភាពផ្ន្រកបរិស្ថានន្រការអភិវឌ្រឍនៅកម្ពុជា ដើម្របីធ្វើឲ្រយ

គោលនយោបាយនាព្រលអនាគត អាចធានាបាននូវកំណើន និងការរក្រសោ
ការពរធនធានក្នុងប្រទ្រសសម្រប់មន៊ស្រសជំនាន់ក្រយ៕

សកម្មភាពកសិកម្ម និងឧស្រសោហកម្មជាក់ស្ត្រង ទាំងតូច ទាំងធំ ហើយ
ច្រកចាយផលចំណ្រញដល់គ្របស្រទាប់សង្គម។
់

វិទៃយាស្ថានបណ្ដុះបណ្ដាល និង សៃវជៃវដើមៃបីអភិវឌៃឍន៍កម្ពុជា (វបសអ/CDRI)
 អគរល្រខ ៥៦ ផ្លូវ ៣១៥ ទួលគោក

និង

កំណើនមានសមធម៌ា សំខាន់ខា្លាំងណាស់សម្របវិនិយោគ និងការជំរ៊ញ
់

 ប្រអប់សំប៊ត្រល្រខ ៦២២ ភ្នំព្រញ កម្ពុជា

 (៨៥៥-២៣) ៨៨១-៣៨៤, ៨៨១-៧០១, ៨៨១-៩១៦, ៨៨៣-៦០៣  (៨៥៥-២៣) ៨៨០-៧៣៤

e-mail: cdri@cdri.org.kh, website: http://www.cdri.org.kh