Aplikasi Maqasid Syariah dalam Hubungan Etnik

Maqasid berasal daripada perkataan “maqsud” atau “maqsad” yang membawa erti kehendak, matlamat atau tujuan. Maka, Maqasid Al-Syariah bermaksud tujuan, natijah atau maksud yang dikehendaki oleh syarak melalui sumber dalilnya menerusi Al-Quran dan Al-Sunnah.
Maqasid syariah terdiri daripada dua perkataan iaitu ”maqasid” dan ”syari’ah”. Kedua-duanya mempunyai pengertian yang berlainan jika ia didefinisikan secara berasingan. Namun sebagai satu perkataan ”maqasid al Shari’ah” dalam hubungan etnik didefinisikan sebagai berikut: Al-Ghazali mengatakan Maqasid syariah sebagai objektif dalam kehidupan manusia meliputi lima perkara iaitu menjaga agama, nyawa, akal, keturunan dan harta benda. Oleh itu apa sahaja yang terkandung dalam penjagaan lima perkara tersebut adalah maslahah (kebaikan) dan pengabaian terhadapnya membawa kepada mafsadah (kerosakan). Dengan lain perkataan ianya merupakan objektif syariah dan rahsia (hikmah) yang mana Allah SWT letakkan pada setiap hukum yang terdapat dalam syariah.
Para ulama’ telah membahagikan maqasid syariah kepada lima:
1. Memelihara agama (Hifz al-Din)
2. Memelihara nyawa (Hifz al-Nafs)
3. Memelihara kehormatan atau keturunan (Hifz al-Nasb)
4. Memelihara akal (Hifz al-Aql)
5. Memelihara harta benda (Hifz al-Mal)
Dalam konteks hubungan etnik, kelima-lima maqasid syariah ini boleh di aplikasikan bagi mengukuhkan perhubungan antara etnik.

Menjaga agama dalam konteks hubungan etnik adalah memastikan kedudukan Islam sebagai agama bagi Persekutuan hendaklah sentiasa terpelihara. Bagi mewujudkan kefahaman dan kesaksamaan antara kaum dan agama, kita tidak boleh mengetepikan kedudukan dan kepentingan Islam sebagai agama Negara demi untuk menjaga hubungan antara etnik, ataupun atas dasar toleransi beragama, maka kita menerima konsep pluralisme agama atau menyamakan semua agama atau melihat bahawa tidak ada mana-mana agama yang mempunyai kebenaran yang tetap, yakni sebahagian kebenaran itu juga dimiliki oleh agama lain.
Hal ini bermakna, umat Islam wajib berpegang kepada faham ekslusif di mana melihat Islam hanya satu-satunya agama yang benar dan bukan inklusif di mana berpendapat semua agama adalah sama demi menjaga kesucian dan ketinggian agama Islam di Negara ini. Dengan itu, fahaman pluralisme agama yang cuba diketengahkan oleh sesetengah pihak adalah bertentangan dengan kehendak maqasid syariah. Toleransi yang dibenarkan oleh Islam ialah hak anutan dan amalan kepercayaan agama selain Islam dibenarkan dalam konteks penganut agama itu sendiri. Mengikut Perlembagaan dan Enakmen Undang-undang Islam, penganut agama lain tidak boleh menyebarkan pegangan mereka kepada penganut agama Islam (Perkara 11 (4), Perlembagaan Persekutuan). Umat Islam wajib menyakini bahawa tidak ada agama selain Islam yang diakui benar, melainkan hanya Islam itu satu-satu agama yang hak, tinggi dan akui sah oleh Allah. Adalah menepati maqasid syariah, apabila umat Islam melakukan apa saja tindakan bagi memastikan ketinggian dan kesucian Islam sentiasa terpelihara dan tidak membiarkan mana-mana anasir mengganggu kedudukan tersebut. Manakala penganut agama lain mestilah menghormati kedudukan yang telah diberi oleh Perlembagaan dan tidak mencabar kedudukan tersebut kerana sebarang cubaan untuk merungkai kedudukan itu akan membawa kepada konflik antara agama dan etnik.
Dari aspek mengawal nyawa pula ialah dengan memastikan Islam sebagai agama keselamatan, kedamaian dan perpaduan dapat direalisasikan. Adalah menepati maqasid syariah apabila dasar-dasar kerajaan yang digubal mengarah kepada perpaduan antara etnik dan mengelakkan permusuhan. Ciri dan matlamat Islam di atas dapat dicapai melalui penyemarakkan kefahaman sebagai satu pendekatan dalam apa juga bidang di Negara ini. Segala permasalahan yang berlaku sama ada yang melibatkan hubungan dalaman etnik atau luaran etnik perlu dilakukan melalui mesyuarat, rundingan dan dialog berlandaskan kepada ilmu dan hikmah supaya tercapainya titik pertemuan dan persefahaman. Segala unsur provokatif hendaklah dielakkan di samping sebarang pertelingkahan tidak harus diperbalahkan. Umat Islam seharusnya menjauhkan diri mereka daripada unsur-unsur yang membawa kepada pertumpahan darah dalam menyelesaikan sebarang pertelagahan dalam etnik. Semangat Islam yang lebih menitik beratkan soal keharmonian dan perpaduan terserlah melalui Perjanjian Hudaibiyah yang dipelopori oleh Nabi Muhammad S.A.W.Perjanjian ini yang berlaku pada 6 Hijrah memaparkan sikap Islam yang cintakan keamanan dan berusaha mengelakkan peperangan serta memaparkan sikap toleransi Islam yang sangat tinggi.
Manakala dalam aspek memelihara keturunan pula ialah dengan bersungguh-sungguh melaksanakan pelbagai usaha untuk membangun, memaju dan membebaskan diri daripada kemiskinan, kemunduran dan kejahilan agar seiring dengan kedudukan etnik lain. Justeru itu, peruntukan Perlembagaan yang memberi jaminan terhadap kedudukan istimewa orang Melayu adalah memenuhi maqasid syariah. Peruntukan tersebut bukanlah bermaksud untuk meletakkan etnik Melayu lebih agung daripada etnik lain atau mendiskriminasikan etnik lain tetapi peruntukan tersebut adalah kaedah yang dirangka dan dipersetujui bersama untuk memajukan etnik Melayu dalam aspek ekonomi apabila data-data ekonomi menunjukkan etnik Melayu jauh ketinggalan daripada etnik lain. Sekiranya peruntukan tersebut tidak ada, etnik Melayu akan terus berada dalam kemunduran. Walaupun orang Melayu mendapat keistimewaan seperti yang termaktub dalam perlembagaan, namun tidak melalui rampasan harta orang bukan Melayu sebaliknya mendapatkannya dari tambahan kepada ekonomi keseluruhan. Ketidakseimbangan pencapaian ekonomi jika tidak dibetulkan akan menghasilkan kerosakan yang boleh mencetuskan konflik etnik seperti mana yang berlaku di negara-negara lain. Sedangkan kerosakan atau mafsadah merupakan perkara yang dituntut oleh Islam untuk menjauhinya.
Dari aspek memelihara akal pula ialah, akal adalah nikmat anugerah Allah S.W.T. yang membezakan manusia dengan makhluk lain. Dari segi perundangan pula, akal merupakan syarat bagi menentukan seseorang itu ‘mukallaf’ atau mempunyai tanggungjawab dalam tindakan dan amalan. Islam juga mengharamkan perkara-perkara yang boleh merosakkan akal seperti arak dan dadah dan perkara-perkara yang boleh mendatangkan kerosakan dan kebinasaan. Akal wajib dipelihara dan dipupuk dengan nilai-nilai mulia dan ilmu. Semua unsur-unsur yang menjurus kepada kehilangan akal seperti arak, dadah wajib dibanteras dengan segera di mana hanya generasi yang berakal sahaja yang mampu mempertahankan kemerdekaan negara.
Akhir sekali bagi aspek memelihara harta benda pula, pendekatan Islam amat menitik berat soal keadilan dengan mengharamkan segala bentuk penindasan, amalan riba, penipuan, rasuah, monopoli yang tidak seimbang, manipulasi pasaran dan segala bentuk penyelewengan atau perkara-perkara yang menzalimi dan merugikan pihak-pihak tertentu. Firman Allah SWT. dalam surah an-Nisaa’ ayat 29:

Maksudnya: “Wahai orang-orang yang beriman, janganlah kamu makan (gunakan) harta-harta kamu sesama kamu dengan jalan yang salah kecuali dengan jalan perniagaan yang dilakukan secara suka sama suka di antara kamu, dan janganlah kamu berbunuh-bunuhan sesama sendiri. Sesungguhnya Allah sentiasa mengasihani kamu”.
Oleh itu, dalam melakukan sesuatu tindakan atau perancangan sama ada untuk jangka masa panjang atau pendek untuk kesejahteraan etnik, maka kelima-lima aspek ini perlu menjadi kriteria dan pra-syarat utama dalam membuat sesuatu keputusan berkenaannya ke arah pembentukan institusi masyarakat maju yang adil dan progresif.