cota ram islamis Sesaxeb

Semdgeneli : laSa CantlaZe dizaineri da redaqtori: nika xoferia

ანუ მაჰმადიანობა ერთ-ერთი ისლამი რელიგიათაგანია, რომლის მიმდევართა რიცხვი

ე.წ.
.

მსოფლიო

დაახლოებით

1

მილიარდ კაცს უდრის იგი დიდ როლს თამაშობს თანამედროვე უდრის. პოლიტიკურ და რელიგიურ ცხოვრებაში. ისლამი თავისი აგრესიული სოციალ-პოლიტიკური დოქტრინისა და ძლიერი ემიგრაციის წყალობით სულ უფრო იმკვიდრებს ადგილს თვით დასავლეთის ქვეყნებშიც კი. საქართველოში გამორჩეულია

ვხვდებით დასავლეთ მრავალ საქართველო, მუსლიმან ვინაიდან აღმსარებელს, აღმსარებელს მრავალი

ხნის

მანძილზე ოსმალეთის იმპერიის პროტექტორატს წარმოადგენდა რაც წარმოადგენდა, ხელს უწყობდა ხალხის მიერ ისლამის მიღებას, კულმინაციური მომენტი გამოდგა ძირძველი ქართული კუთხის ტაო–კლარჯეთის უდიდესი კლარჯეთის ნაწილის ანექსია, რომელიც მოახდინეს ოსმალებმა და რამაც სამუდამოდ შეცვალა აქ მცხოვრებთა რელიგია და დასაბამი მისცა სრულმასშტაბიან გამუსლიმებას. თურქეთის

ტაო-კლარჯეთი კლარჯეთი განუყოფელ

ნაწილს

დღესდღეობით წარმოადგენს. თანამედროვე ერთი მხრივ,

საქართველოს გეოპოლიტიკური ვითარებიდან გამომდინარე და მეორე მხრივ იმის გამო, რომ ქართველთა გარკვეული, არც თუ მცირე ნაწილი მუსლიმანური აღმსარებლობისაა ისლამი არაბეთის ნახევარკუნძულზე აღმსარებლობისაა. ხევარკუნძულზე ჩაისახა VII საუკუნის დასაწყისში მისი დამაარსებელი ყურეიშიტების დასაწყისში. გვარის ერთ-ერთი მექელი ხანიფი - მუჰამედია, რომელმაც თავი ერთი ღმერთის - ალაჰის მოციქულად გამოაცხადა. იმის გამო, რომ არაბი
,
ტომები მრავალღმერთიანობას აღიარებდნენ და ყოველ ტომს თავისი
„ღმერთი“ ჰყავდა, მუჰამედის მოძღვრებამ, როგორც მონოთეისტურმა მონოთეისტურმა, მექაში გავრცელება ვერ ჰპოვა, რის გამოც 622 წელს ხანიფთა მცირე ჯგუფთან ერთად მუჰამედი მედინაში წავიდა, სადაც მან პირველი მუსლიმანური თემი დააარსა რომელიც თანდათან გაძლიერდა და 630 დააარსა, წელს მექელი დიდკაცობა იძულებული გახდა ფარ-ხმალი დაეყარა და ახალი რელიგია მიეღო ასე წარმოიქმნა ფეოდალურ-თეოკრატიული მიეღო. თეოკრატიული სახელმწიფო - ერთიანი იდეოლოგიის მქონე ხალიფატი რომელმაც ხალიფატი, საზღვრების გაფართოებისა და გამდიდრების მიზნით დაპყრობითი

ომები დაიწყო. ხალიფების ხელმძღვანელობით, რომელთა ხელშიც როგორც საერო, ისე სასულიერო ძალაუფლება ერთად იყო თავმოყრილი თავმოყრილი, არაბებმა უზარმაზარი ტერიტორია დაიპყრეს, რომელზედაც ძალით ინერგებოდა ისლამი. ისლამის მთავარი არსი მდგომარეობს შემდეგში, ერთი ღმერთის - ალაჰის აღიარება და მისდამი სრული მორჩილებაა (თვითონ სიტყვა „ისლამი“ მორჩილს ნიშნავს). მუსლიმთა რწმენის აღიარების ფორმულაა „არა არს ფორმულაა: ღმერთი თვინიერ ალაჰისა და მუჰამედია მოციქული მისი“. ევროპისა და ახლო აღმოსავლეთის მრავალ საუკუნოვანმა დაპირისპირებამ ევროპაში ისლამის დროშის გაერთიანებულ მუსლიმთა ექსპანსია გამოიწვია 711 გამოიწვია. წელს

არაბთა

ლაშქარმა

ტარიკ–იბნ

ზიადის

ხელმძღვანელობდა

გიბრალტარის სრუტე გადმოლახეს და ევროპაში შეიჭრნენ ასე დაიწყო ესპანეთის ანექსია.

იმ

პერიოდიდან

პირენეის

ნახევარკუნძულის

სანაპიროზე მდებარე კლდეს ტარიკის მთა, არაბულად ჯაბალ ტარიკი ეწოდება. 715 წლისთვის თითქმის მთელი ესპანეთი მუსლიმანთა ხელში აღმოჩნდა. 721 წელს ომაიდების ჯარმა გადმოლახა პირენეის მთები და სამხრეთ საფრანგეთს შეუტიეს ომაიდებმა ხელში ჩაიგდეს ქალაქები ნარბონი და კარკასონი, ასე შეიქმნა საყრდენი ადგილები აკვიტანიასა და ბურგუნდიაზე თავდასხმისათვის 732 ფრანგთა მეთაურმა კარლოს თავდასხმისათვის. მარტელმა

პუატიესთან

არაბები

დაამარცხა

და

მათი

ექსპანსია

შეაჩერა.კარლოსს ამისთვის მეტსახელი მარტელი ურო შეარქვეს უნდა შეარქვეს. აღინიშნოს რომ არაბებმა უდიდესი და უმძლავრესი ხალიფატი შექმნეს.
636 წელს იარმუკთან მათ ბიზანტიის იმპერიის ორჯერ დიდი არმია დაამარცხეს რის შედეგად სირიასა და პალესტინას დაესაკუთრნენ დაესაკუთრნენ.გარდა ამისა მათ ორჯერ სცადეს კონსტანტინოპოლის აღება, სწორედ ამიტომ გასათვალისწინებელია კარლოსის ესეოდენ დიდი ღვაწლი ევროპაში ღვაწლი. ისლამის შემდგომ გავრცელებას თვითონ სახალიფოში წარმოშობილმა განხეთქილებამ შეუშალა ხელი ერთ დროს ერთიანი და ძლიერი სხალიფატი დაიშალა,ს რამდენიმე სახალიფოდ, რომლებიც ერთმანეთს მუდმივად ექიშპებოდნენ ექიშპებოდნენ. ისლამის წარმოშობაში დიდი როლი ითამაშა, ერთი მხრივ, იუდაიზმმა,
,
ხოლო,

მეორე

მხრივ მხრივ, ნესტორიანელობამ

და

მონოფიზიტობამ, მონოფიზიტობამ გარკვეული კვალი მასზე არაბი ტომების პოლითეიზმმაც დატოვა. ისლამის მთავარი დოგმა ერთი ღმერთის - ალაჰის აღიარება და მისდამი სრული მორჩილებაა (თვით სიტყვა „ისლამი“ - მორჩილს ნიშნავს). თვით მუსლიმთა რწმენის აღიარე აღიარების ფორმულაა: „არა არს ღმერთი თვინიერ ალაჰისა და მუჰამედია მოციქული მისი“.მაჰმადიანური სარწმუნოების წყარო ყურანია (არაბ. ალ ალ-ყურან - საკითხავი), რომელიც უზენაეს და უაღრესად სრულ წიგნად ითვლება თორასა და სახარებასთან ერთად. ისლამური ტრადიციის მიხედვით, ყურანი მუჰამედს ანგელოზმა ჯებრაილმა (გაბრიელმა) წაუკითხა. მისი ტექსტი პირველად ხალიფა
)
ოსმანის დროს (644-665) გამოჩნდა. იგი 114 სურისაგან (თავი შედგება.
665)
თავი) ყურანის შექმნიდან რამოდენიმე ათწლეულის შემდეგ ცხადი გახდა, რომ საჭირო იყო მასში ჩამოყალიბებული დებულებების, კერძოდ ეთიკური კერძოდ, მოძღვრების კონკრეტიზაცია რის გამოც შეიქმნა ე.წ. სუნა ანუ ხადისების კონკრეტიზაცია, კრებული, რომელიც თავის მხრივ მუსლიმური სამართლის - შარიათის წყაროდ იქცა.ყურანში ყურანში ბიბლიურმა

სიუჟეტებმა

თავისებური

ტრანსფორმაცია განიცადეს განიცადეს.ისლამი წინასწარმეტყველებად აღიარებს: ადამს, ნოეს (ნუხი), აბრაამს (იბრაჰიმი), მოსეს (მუსა) და იესოს (ისა). მუჰამედი, როგორც უკანასკნელი წინასწარმეტყველი, მათზე მაღლა დგას. იუდეურ-ქრისტიანული ქრისტიანული ერთღმერთიანობის,

ტრადიციიდან

ანგელოზების ანგელოზების, სულის

ისესხა

ისლამმა

უკვდავების, უკვდავების საიქიო

მისაგებელის, მეორედ მოსვლის და სხვა იდეები, თუმცა ყოველ მათგანში საკუთარი შინაარსი ჩადო ჩადო.ისლამის სარწმუნოებრივ საფუძველს ე.წ. „5 ბურჯი“ შეადგენს:
:

1.

ერთი

ღმერთისა

და

მუჰამედის

წინასწარმეტყველური მისიის აღიარება; 2. ხუთგზის ყოველდღიური ლოცვა (ასსალათი, ანუ ნამაზი 3. მარხვა (საუმი, ურაზა), 4. მოწყალების ნამაზი); ), გაცემა (ზაქათი); 5. მოსალოცად წასვლა მექაში, სიცოცხლეში ერთხელ მაინც (ჰაჯი).ისლამი

არ

არის

ერთიანი

რელიგია.

მორწმუნეთა

უმრავლესობა ტრადიციულ ისლამს - სუნიზმს აღიარებს, რომელიც

სუნასა და ყურანს ემყარება შიიტები ყურანს ქარაგმულად განმარტავენ ემყარება. განმარტავენ, ხოლო სუნაში მხოლოდ იმ ხადისებს აღიარებენ, რომელიც მუჰამედის სიძის - მეოთხე ხალიფა ალის სახელს უკავშირდება, მათ აქვთ საკუთარი წმიდა გადმოცემა - ახბარი ცნობილია აგრეთვე მუსლიმანური სექტები: ახბარი. ისმაილიტები, დრუზები ვაჰაბიტები, ბაბიდები, ბაჰაულას მიმდევრები დრუზები, და სხვა.მუსლიმანური თეოლოგიის საყრდენს ვოლუნტარიზმი და ფატალიზმი სამყაროს

წამოადგენს წამოადგენს. შემოქმედი,
,

ისლამში

მარადიული

ღმერთი

მოიაზრება, მოიაზრება სული,

იგია

როგორც

პირველი

და

უკანასკნელი, ამასთან იგი უპიროვნო არსია (ამაში ზოგიერთი მკვლევარი გნოსტიციზმის გავლენას ხედავს, ალაჰის, როგორც უპიროვნო ღმერთის განმარტება ჩვენს დროში სულ უფრო მეტ მომხრეს იძნენს მუსლიმან ღვთისმეტყველთა შორის მუსლიმანურ მონოთეიზმთან მჭიდროდაა შორის). დაკავშირებული

ალაჰისადმი

აბსოლუტური

მორჩილების

იდეა,

რომელიც ყოვლისმომცველ ხასიათს ატარებს. ღვთის მიერ დადგენილი წესრიგისადმი უსიტყვო მორჩილების მოთხოვნა აისახა ყოვლისშემძლე ღმერთისა თვითონ

და

წინასწარგანსაზღვრულობის

ყურანში

თანაფარდობის აბსოლუტური სწავლება

შესახებ

ღვთაებრივ

შესახებ და ადამიანურ

წინააღმდეგობრივადაა

წინასწარგანზრახულობის

მოძღვრებაში. მოძღვრებაში იდეისა

ნებათა

ჩამოყალიბებული. ჩამოყალიბებული და

ადამიანის

თავისუფლების იდეის მომხრენი ყურანში თავისი თვალსაზრისის დადასტურებას პოულობენ ეს დაკავშირებულია იმასთან, რომ ადრეულ პოულობენ, პერიოდში მუჰამედი და მისი მიმდევრები მექის არისტოკრატიასთან ბრძოლის დროს ნების თავისუფლებას ქადაგებდნენ, ხოლო როცა ისლამი ოფიციალური რელიგია გახდა წინასწარგანზრახულობის იდეა ერთ-ერთ გახდა, ყველაზე მნიშვნელოვან იდეად იქცა, რომელსაც უნდა გაემართლებინა როგორც ახალი, ფეოდალური წყობილების, ისე საღვთო ომის (ჯიჰადი) აუცილებლობა, როგორც ღვთის ნების გამოვლინება.ამ პოზიციაზე დგას ისლამის ოფიციალური თეოლოგიური დოქტრინა ქალამი (მეცნიერება, მოძღვრება), რომლის ფუძემდებელია ალაშარი (783-835 წწ ქალამის წწ.). მიხედვით, ალაჰს გააჩნია აბსოლუტური თავისუფალი ნება, რომლითაც
,

ის უწყვეტად ქმნის და ამოძრავებს ყოველ ტომს. ყოველი მოვლენა განიხილება, როგორც ალაჰის შემოქმედებითი აქტის შედეგი. ნებისმიერი საგანი, მათ შორის ადამიანიც იარაღია ღმერთის ხელში. ადამიანს არ ადამიანიც, . გააჩნია თავისუფალი

საქციელზე.ქალამი

ნება,

თუმცა

შეიქმნა

VIII

პასუხისმგებელია საუკუნეში საკუთარ

წარმოშობილი

მუთაზილიტური მოძრაობის წინააღმდეგ, რომლის სათავეებთანაც იდგნენ ბასილ-იბნ-ატა (699
(699-748 წწ.), ალ-კანდი (800-860 წწ.) და ან-ნაზამი
(-845 წწ.), ხოლო ხალიფა მამუნის (813-838 წწ.) დროს მუთაზილიზმი სახელმწიფო მოძღვრება გახდა. იგი ტრადიციულ ისლამს ზომიერი რაციონალიზმის პოზიციიდან

ცდილობდნენ,

დაუპირისპირდა.

ალაჰისათვის

მუთალიზიტები

ანთროპომორფული

ნიშნები

ჩამოეცილებინათ, უარყოფდნენ ყურანის შეუქმნელობას და ამდენად მას აბსოლუტურ ხასიათს ხასიათს. მათვე

წამოაყენეს

ადამიანის

ნების

თავისუფლების პრინციპი რომლის მიხედვითაც ადამიანი თვითონ არის პრინციპი, სიკეთისა და ბოროტების ჩამდენირაც შეეხება ბოროტების საკითხს, ისლამის ვოლუნტარიზმისა და ფატალიზმიდან იმგვარი დასკვნა გამომდინარეობს, რომ სამყაროში არსებული ბოროტების მიზეზი თვით ალაჰია. მით უფრო, რომ მუსლიმანური ანთროპოლოგია ადამიანს სუსტ არსებად წარმოაჩენს, რომელიც არარაობაა, უგუნურია, ძლიერ და ბრძენ ალაჰთან შედარებით, რისი მიზეზიც საბოლოოდ თვითონ ალაჰია გარდა ალაჰია. ამისა, ყურანის ბოლო 113 სურაში პირდაპირაა ნათქვამი „თქვი, ნათქვამი: მივმართავ

უფალს

განთიადისას,

რომ

დამიფაროს

ყოველი

ბოროტებისაგან, რაც გააჩინა ამასთან ერთად, თვით ბოროტების ცნებაც გააჩინა“, ისლამში ფარდობითია, მაგ კაცის კვლა საზოგადოდ - ბოროტებაა მაგრამ მაგ: ბოროტებაა, იგივე კაცის კვლა ჯიჰადის დროს არა თუ ბოროტებად, არამედ პირიქით, წმინდა საქმედ ითვლება ამგვარი თეოლოგიური წინამძღვარი შესაბამის ითვლება. მორალს აფუძნებს, რომელიც მუსლიმანური წესების ფორმალური და მექანიკური შესრულების ფარგლებს არ სცილდება და ყურანის მთელი ზნეობრივი მოძღვრებაც მხოლოდ ცხოვრების პრაქტიკული მხარის მოწესრიგებისაკენაა მიმართული მიმართული.ზემოხსენებულ ისლამური სექტებიდან

ჩვენთვის

განსაკუთრებით

აქტუალურია

ვაჰაბიზმი

და

ბაჰაიზმი.

პირველი მისი განსაკუთრებული აგრესიული ხასიათის გამო და მეორე იმიტომ, რომ მისი მიმდევრები საქართველოშიც არიან არიან.ვაჰაბიზმი, მომთაბარე არაბი ტომების იდეოლოგია, ჩაისახა XVIII საუკუნეში მისი საუკუნეში. ფუძემდებელი იყო გამუსლიმანებული ებრაელი, მუჰამედ იბნ აბდ ალვაჰაბი. მისი სახელის გამო თანამოაზრეებს ვაჰაბიტებს ეძახდნენ ეს ეძახდნენ. რელიგიური გაერთიანება ითხოვდა მუჰამედის დროინდელი ისლამის აღდგენას და

ყოველგვარი

აღიარებდა შექმნილის შექმნილის,

მხოლოდ მათ ყურანს.

შორის

ისინი

უარყოფდნენ

მუჰამედის

საფლავის

თაყვანისცემას. ასევე კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდნენ მუჰამედისა და მისი ოჯახის წევრების დაფიცებას. არ იყენებდნენ მათრობელა სასმელებს, თამბაქოს, არ უსმენდნენ მუსიკას, არ მღეროდნენ არ
,
მღეროდნენ, მონაწილეობდნენ ცეკვებსა და სხვა თამაშებში, ე.ი. უარყოფდნენ ადამიანის აღმგზნებ

ურთიერთშეთახმების

ყოველგვარ საფუძველზე საშუალებას.
.
იბნ

ვაჰაბმა

და

1740

წელს

იბნ

საუდმა

გადაწყვიტეს, ერთად ემოქმედათ ვაჰაბიზმის გასავრცელებლად გაიყვეს გასავრცელებლად. რა ძალაუფლება, ვაჰაბი სასულიერო ლიდერი გახდა, საუდი - საერო. მათ მიერ ნეჯდში შექმნილი სახელმწიფო უფრო ძალადობას ეყრდნობოდა ეყრდნობოდა, ვიდრე რელიგიურ ღვთისმოსაობას მათ მუსლიმანთა საყოველთაო ღვთისმოსაობას. აღშფოთება გამოიწვიეს, როდესაც ჯერ გაძარცვეს შიიტების სალოცავი,
,
ხოლო 1803 წელს, ქ. მექა და დაარბიეს სალოცავები, არ შეეხნენ მხოლოდ ქააბას, სამაგიეროდ, შებილწეს მედინაში აიშას სახლი, სადაც სამი დიდი ადამიანის განსასვენებელი იყო. აქ ხომ ერთმანეთის გვერდით ესვენა მუჰამედი, აბუ ბაქრი და ომარი. დროთა მანძილზე ეს სექტა გავრცელდა მესოპოტამიასა და

სომალში

და

ბევრი

სირთულეებიც

შეუქმნა

ადგილობრივ ხელისუფლებას ვაჰაბიტების მიერ უარყოფილი იყო ხელისუფლებას. მოლა, წმინდანები, წმინდა ადგილები. განსაკუთრებული ყურადღებდა დაეთმო ჯიჰადს ურწმუნოთა და რწმენაში დაბნეულთა წინააღმდეგ. როგორც რელიგიური და პოლიტიკური გაერთიანების საშუალება ვაჰაბიტური იდეები ადვილად გავრცელდა ინდოეთის მუსლიმებში მათ მუსლიმებში. მაშინვე

იერიში

მიიტანეს

ადგილობრივ

სიქხებზე

(3).

ბრძოლის

რელიგიური მოტივი ის გახლდათ, რომ „მუსლიმს არ შეეძლო ეცხოვრა ურწმუნოების ქვეყანაში ამიტომაც, მისი მიზანი იყო საღმრთო ომი ქვეყანაში“, წმინდა რწმენის, ალაჰის სუფთა სახელის რწმენის აღსადგენად აღსადგენად. ბაჰაიზმი ბაბიზმის შემდგომი განვითარების შედეგად აღმოცენდა თვით აღმოცენდა. ბაბიზმის წარმოშობა კი უკავშირდება სეიდ ალ მუჰამედის შირაზელი მუჰამედის, ვაჭრის, სახელს, რომელმაც ჯერ კიდევ საკმაოდ ახალგაზრდამ XIX რომელმაც, ახალგაზრდამ, საუკუნის 40-50-იან წლებში თავი გამოაცხადა ბაბად, რაც ნიშნავდა თავისებურ შუამავალს ალაჰსა და მორწმუნეს შორის, კარიბჭეს ალი კარიბჭეს. აგრძელებდა შეიხიტების სექტის ხელმძღვანელის სეიდ კაზემ რეშტის საქმეს. ეს უკანასკნელი ითვლებოდა მოსასვლელი მეთორმეტე იმამის წინამორბედად. ბაბმა

დამთავრებულად

დამყარებული

კანონების

გამოაცხადა

ყურანსა

ბატონობა.

და

წამოაყენა

შარიათზე მოქალაქეთა თანასწორობის პრინციპი ადამიანთა უფლებების დაცვა, რითაც სწრაფად პრინციპი; გახდა პოპულარული. აცხადებდა რომ როგორც მოციქულის მემკვიდრე აცხადებდა, მოწოდებული იყო ახალი კანონების საუწყებლად. მის მოძღვრებაში დიდი ადგილი ეთმობოდა პანთეიზმისა და მისტიციზმის პრინციპებს. ბაბიზმი უარყოფდა

ექსპლოატაციას

და

შიიტი

სამღვდელოების

თვითნებობას. ამ დროს დიდი უფლებები მოიპოვეს ადგილობრივმა ვაჭრებმა. ქვეყნიდან იდევნებოდნენ უცხოელი ვაჭარნი; რაც შეეხება
;
რელიგიას, ბაბმა გაამარტივა ისლამური კულტი, შეამცირა ლოცვების რაოდენობა. ბაბისტურ მოძრაობაში დიდი როლი შეასრულა ქალმა ზაჰრე-ხანუმმა. ის იყო ერთ-ერთი ხელმძღვანელთაგანი რომელიც ხელმძღვანელთაგანი, ითხოვდა ქალთა ემანსიპაციას ასევე მრავალცოლიანობისა და ქალების ემანსიპაციას, დამამცირებელი სხვა მუსლიმური ჩვეულებების გაუქმებას.
1850 წელს შაჰის ბრძანებით ბაბი სიკვდილით დასაჯეს თეირანში. პროტესტის ნიშნად ბაბისტურმა მოძრაობამ მოიცვა მთელი ირანი, მაგრამ, რადგანაც უშუალო ხელმძღვანელი აღარ იყო მოძრაობა იყო, თანდათან შესუსტდა და მალე თავი იჩინა ახალმა დაჯგუფებამ დაჯგუფებამ, რომელშიც განსაკუთრებული აქტიურობით გამოირჩეოდა ჰუსეინ ალი, ბაჰაულას სახელით

ბწყინვალებას“). გამოაცხადა ცნობილი

მოძრაობამ

(ეს

სახელი

ბაჰაიზმის

რჯულშემწყნარებლობა რჯულშემწყნარებლობა. ნიშნავდა

სახელწოდება

ცდილობდა

„ღმერთის მიიღო ისეთი

და

მსოფლიო

რელიგიის შექმნას, რომელიც იქნებოდა სრულიად ახალი და შეძლებდა გართულებების გარეშე ხალხების გაერთიანებას. ამ

რელიგიურმა

მიმდევრობამ უკანა პლანზე დააყენა კულტი: ლოცვას არ ანიჭებდა დიდ მნიშვნელობას და არც რელიგიური აკრძალვები მიუღია კანონად. სავალდებულოდ აღარ

ითვლებოდა

მეჩეთში

ერთობლივი

ღვთისმსახურება, გააუქმა მთელი რიგი ბაბისტური აკრძალვები და სხვ.

ბაჰაიზმი

თანამედროვე

მიმდევრობად

რელიგიურ-სოციალური-პოლიტიკურ პოლიტიკურ ჩამოყალიბდა ჩამოყალიბდა, რომელმაც

თავის

მოწოდებებსა

და

საქმიანობაში სერიოზული ყურადღება დაუთმო ხალხის ეკონომიკურ მდგომარეობას, რითაც შეძლო ავტორიტეტის სწრაფად მოხვეჭა. ეს უარყოფდა ძალადობას

და

მოუწოდებდა

სიყვარულისა

და

მიმტევებლობისაკენ. ბაჰაისტების რელიგიური წიგნი „ქითაბ აკდას“ ანუ ქითაბ „უწმინდესი წიგნი“ ამთლიანებდა ყველა მნიშვნელოვან საკითხს. ბაჰაისტურ ტაძრებში ამ წიგნიდან ამოღებულ ცალკეულ გამონათქვამებს კედლებზეც კი ლოზუნგებად აწერდნენ. ბაჰაი უდიდეს სიყვარულს გამოხატავდა უქონელი და მოშიმშილე ხალხისადმი. ის ბევრს წერდა იმ ადამიანთა მომავალი კეთილდღეობის შესახებ, რომლებიც სოციალური უთანასწორობის მსხვერპლი

გახდნენ.

ერთი

ბაჰაისტური

წიგნი

გარკვევით იუწყება: „იყო ბაჰაის მიმდევარი ეს იმას ნიშნავს გიყვარდეს იყო მთელი კაცობრიოიბა, ემსახურო მას, იმუშაო საყოველთაო მშვიდობისა და ძმობისათვის. ბაჰაის მიმდევარი არის პიროვნება, რომელშიც
,
შეთავსებულია ყველა საუკეთესო და სრულყოფილი თვისება ბაჰაიზმი თვისება. კრძალავს ადამიანების მხრივ ყველა ძალადობას, უსინდისობას და

კაცობრიობას მოუწოდებს სიყვარულისაკენ. ამ ამაღელვებელი გრძნობის დაუფლებაში ადამიანებს ეხმარება უფლისადმი ლოცვა, რომელიც დღეში სამჯერ აღევლინება და მისი მეშვეობით მორწმუნეში „იბადება უფალი“. იბადება ბაჰაიზმის ძირითადი რელიგიური და მორალური პრინციპები შემდეგია: ჭეშმარიტების ძიება; რელიგია როგორც საშუალება ძმობისა და რელიგია, სიყვარულისა; რათა გამოირიცხოს ადამიანებს შორის რელიგიური წინააღმდეგობები, აუცილებელია საერთო რელიგია, ასეთი ბაჰაიზმი; რელიგიისა და მეცნიერების მტკიცე კავშირი; ცრურწმენის უარყოფა; სოციალურ და

ეკონომიკურ

საშუალებათა

გათანაბრების

გზით

ადამიანთა თანასწორობის მიღწევა; ადამიანთა თანასწორუფლებიანობა კანონის მიმართ; საყოველთაო მშვიდობა დედამიწაზე; რელიგიის
;
ჩაურევლობა პოლიტიკაში ქალისა და მამაკაცის თანსწორუფლებიანობა პოლიტიკაში; თანსწორუფლებიანობა; და სხვ. ბაჰაისტებს აქვთ საკუთარი კალენდარი, რომელიც ეყრდნობა მზის სისტემას; წელიწადი მოიცავს ცხრამეტდღიან თვეს, სულ 361 დღეს, ხოლო ოთხი დღე არის დამატებითი მეთვრამეტე და მეცხრამეტე თვეებს შორის; დღესასწაულების უმეტესობა ბაჰაის ცხოვრების მნიშვნელოვან მოვლენებს უკავშირდება მთელ რიგ სახელმწიფოებში მოქმედებს უკავშირდება. ბაჰაიზმის 8 „თაყვანისცემის სახლი“ და იმედოვნებენ, რომ მათი თაყვანისცემის , რაოდენობა თანდათან გაიზრდება. დღეს ბაჰაიზმი გავრცელებულია მსოფლიოს 30 ქვეყანაში, 10 მილიონი მიმდევარი აღიარებს ამ რელიგიურ
,
მოძღვრებას.

მოქმედებს

250000-მდე

ადგილობრივი

და

800-მდე

„ეროვნული სასულიერო საბჭოები“. ბაჰაის საზოგადოება აქტიურად თანამშრომლობს გაეროს

სხვადასხვა

მისიებთან,

არასამთავრობო

საერთაშორისო ორგანიზაციებთან მათი გაერთიანება „სამართლიანობის ორგანიზაციებთან; სამართლიანობის მსოფლიო სახელი“
“

ჩაბმულია

ეკოლოგიური

პრობლემების

მოწესრიგებისათვის მოძრაობაში განვითარებადი ქვეყნების უპატრონო მოძრაობაში, ქვეყნების, ბავშვებისა და სოციალურად დაუცველი ადამიანების დახმარებაში დახმარებაში. ბაჰაიზმი მოქმედებს საქართველოშიც 1992 წელს აქ მისი გავრცელება საქართველოშიც, დაიწყეს ირანელმა როჰანმა და ინდოელმა აფშინმა. ისინი ასრულებდნენ ბაჰაიზმის „გავრცელების საერთაშორისო კომიტეტის“ დავალებას „ოთხი გავრცელების დავალებას. თვის მანძილზე თავიანთ რწმენაზე მოაქციეს საქართველოში მცხოვრები რუსი ეროვნების ოციოდე ადამიანი, ხოლო 1993 წელს თბილისში ჩაატარეს „ადგილობრივი სასულიერო საბჭოს“ პირველი არჩევნები 1994 ადგილობრივი არჩევნები. წლიდან აქტიურ

მქადაგებლობას

ეწევიან:

ქუთაისში,
,

რუსთავში,

მარნეულში, მცხეთაში, თელავში, გორში და ა.შ. დედაქალაქში მათი
,
საკრებულო მოქმედებს აკაკი წერეთლის გამზირზე. ოთახში გაკრულია აბდულ ბაჰას დიდი სურათი რწმენის 11 ძირითადი პრინციპი ქარმალის სურათი, პრინციპი, მთის სურათი ბაბის განსასვენებელის გამოსახულებით და კალენდარი, აქვთ ბიბლიოთეკა და მათთვის საჭირო ტექნიკური საშუალებები საშუალებები. მოქმედებს ე.წ. „ბაჰაის აკადემია თვეში ერთხელ გამოსცემენ გაზეთს აკადემია“, „ახალი ერა“. დღეისათვის თბილისში არის 200-მდე ბაჰაის მიმდევარი, მთალიანად საქართველოში - 2500.

gamoyenebuli literatura:
1. „აპოლოგეტიკური

წერილები“,

თბილისი,
,

შემდგენელი: ზურაბ ეკალაძე
2.
3.
4.
5.

Рукайя Максуд, Ислам. ФАИР-ПРЕСС, 1998 http://www.religioustolerance religioustolerance.org/islam.htm http://www.bbc.co.uk/ /religion/religions/islam/ http://www.islamreligion.com/ 2001

წ.

ავტორ-