Најстарата и најсилната емоција
На човештвото е стравот.
Х.П. Лавкрафт

Именката „страв“ потекнува од старо англиските зборови feer, fere and fer, кои означуваат опасност, и се поврзани со прото-германскиот збор fērą, прото-индо-европскиот per кој значи „да се обидеш, отпочнеш, истражиш, ризикуваш“. Во германскиот јазик зборот опасност е Gefahr, во холандскиот gevaar, во шведскиот fara, во албанскиот frike, и во латинскиот periculum, кој пак е коренот на терминот страв во сите романски јазици.
Како именка „страв“ може да има три различни значења. Првото значење е силна, неконтролирана и непријатна емоција која е предизвикана од перцепирана опасност, пример „Тој беше исплашен бидејќи виде змија“. Второто значење е страв како фобија, во смисла на страв индуциран од некого или нешто, пример „Не секој ги има истите стравови; јас на пример имам страв од мравки“. Третото значење е страв како стравопочит кон натприродно суштество. Психологијата се занимава со проучување на сите три видови страв, особено задржувајќи се на првиот и вториот вид.
Стравот предизвикува промени во мозокот на индивидуата, органските фунцкии и ултимативно во однесувањето на единката, како на пример бегање, криење или „парализирање“ кога се доживуваат трауматски настани. Стравот може да се случи како одговор на специфична дразба која се случува во моментов, или при замислување на идна ситуација која се доживува како ризична за здравјето, животот, статусот, моќта, безбедноста, или во поретки случаи како страв дека ќе дојде до губење на богатството или нешто вредно.
Кај луѓето и некои повисоки животни, стравот е обликуван од процесите на когниција и учење. Па така, стравот може да се оцени како рационален и пригоден, или како ирационален и непригоден. Нерационалниот страв се вика фобија.
Психолозите како Џон Вотсон, Роберт Плучик, Пол Екман учат дека постои мала лепеза на вродени емоции и дека стравот е една од нив. Ваквата хипотеза во лепезата емоции, освен стравот, ги вклучува и радоста, тагата, паниката, анксиозноста, акутната стресна реакција, гневот.
Стравот е тесно поврзана, но сепак видно се разликуваат, со емоцијата анксиозност, која се јавува како резултат на пречки кои се доживуваат како такви кои не можеме да ги контролираме или избегнеме.
Одговорот на страв ни овозможува преживување со тоа што ни го генерира соодветното однесување, па е од еволуциска важност.

Топ 10 стравови во САД.
Во 2005-та година, Галуп (компанија која се занимана со спроведување анкети), на национален примерок од адолесценти на возраст меѓу 13 и 17 години спровеле истражување на кое ги прашале испитаниците од што најмногу се плашат. На листата од топ 10 стравови се нашле: терористички напади, пајаци, смрт, да се биде неуспешен, војна, насилство, да се биде сам, иднината, нуклеарна војна.
Во друго истражување базирано на гуглањето на фразата „страв од ...“ следена со стравот за кој се бара информација, авторот Бил Тенсер објавил листа која се состои од следните стравови: летање, висина, клонови, смрт, да ме одбијат луѓето, змии, неуспех, возење, интимност.

Најчести фобии

Според повеќе истражувања, некои од најчестите фобии се од демони и духови, постоењето на зли сили, лебарки, пајаци, змии, висина, вода, затворен простор, тунели, мостови, игли, социјално отфрлање, неуспех, медицински испитувања и јавни настапи.
Личност со аракнофобиа може да чувствува паника и непријатност околу пајаци и покрај тоа што е свесна дека повеќето пајаци се безопасни. Понекогаш, дури и објект кој потсеќа на пајак може да причини паничен напад кај лицата кои страдаат од аракнофобија.
Друга многу честа фобија кај луѓето е глософобија или стравот од јавни настапи. Таквите луѓе можат да бидат сосема комфорни доколку зборуваат во соба со луѓе кои ги познаваат, но кога ќе се најдат во ситуација на јавен настап, стравот се јавува во форма на сомнеж дали зборовите кои се изговараат се точни или неточни, бидејќи многумина се присутни кои можат да не осудат.

Страв од смрт
Стравот од смрт е мултидимензионален; во него спаѓаат „стравот од сопствената смрт, смртта на другите, стравот од непознатото после смртта, стравот од процесот на умирање, вклучувајќи бавна и болна смрт“.
Шели Кејген, филозоф од Јејл, го испитувал стравот од смртта во отворениот курс во 2007-ма, проучувајќи ги следните прашања: дали стравот од смртта е соодветен? Кои услови се битни и кои услови се својствени за да се јави страв од смртта? На што се мисли кога се зборува за стравот од смртта? Колкав страв е соодветен?
Според Кејген, за стравот генерално да има смисла, три услови треба да бидат исполнети: објектот на страв треба да биде „нешто лошо“, треба да има чувство на шанса дека лошата ситуација ќе се случи, и треба да има некаква несигурност околу лошата ситуација. Јачината на стравот треба да биде соодветна за големината на „лошото“. Ако трите услови не се исполнети, стравот е несоодветна емоција. Кејген објаснува дека стравот од смрт не ги исполнува првите два услови, дури и ако смртта се доживува како „губење на добрите нешта во животот или пак ако веруваме во болен задгробен живот. Бидејќи смртта е сигурна, стравот од смрт исто така не го исполнува ниту третиот услов, но дополнува дека непредвидливоста за тоа кога ќе се случи да умреме, може до одреден степен да ни причинува чувство на некаков страв.
Психолози ја тестирале хипотезата дали стравот од смрт мотивира религиозна посветеност, и дали убедување во постоењето на задгробен живот го намалува стравот од смртта.
Религиозноста може да биде поврзана со стравот од смртта кога задгробниот живот се доживува како период на казна. „Интринзичната религиозност“, како спротивна на „формалната религиозна инволвираност“ негативно корелира со стравот од смртта. Студија спроведена во 1976-та година врз припадници на различни христијански доктрини, дошла до резултати дека оние кои се најпосветени на религијата, кои одат редовно на црква, го следат учењето, се најмалку исплашени од смртта.

Страв од непознатото
Многумина се исплашени од непознатото. Непознатото може да се однесува на многу нешта, како на пример околината, следните десет години, или пак на пример утре. Многумина се плашат да одат по патот кој го одбрале, бидејќи се плашат од што се наоѓа таму. Стравот од непознатото е причината зошто некои луѓе не вложуваат во себе. Сепак, ако дојде до сепак се одлучат да работат на себе, радо би оделе по веќе познат пат, отколку таков по кој никој не одел. Ова може до доведе до навики како што е на пример одложувањето.
Страв од несигурност и непредвидливост
Стравот од тоа да се живее во средина која е константно променлива може да причини анксиозност, и други физиолошки и психолошки проблеми. Луѓето можат да развијат страв од несигурност. Родителите го поткрепуваат таквиот страв со тоа што им напоменуваат на децата да не зборуваат со непознати.

Причини за страв
Луѓето развиваат специфични стравови како резултат на учење. Ова е познато во психологијата како условување на страв. Прв ваков експеримент е „Експериментот со малиот Алберт“ од Џон Вотсон, кој бил инспириран после набљудување на дете кое имало ирационален страв од кучиња. Во оваа студија, 11 месечното момче било условување на страв од бел глушец. Стравот се генерализирал, па вклучил страв од други бели, волнени објекти, како пример зајаци, кучиња, па дури и волна.
Стравот може да се учи преку доживување или сведочење на трауматски настан. На пример, ако дете падне во бунар и се мачи да излезе од таму, може да развие страв од бунари, висина, затворени простори или пак вода. Проучувани се областите на мозокот кои се активни при појава на страв. Истражувањата покажале дека човек може да научи да се плаши, без разлика дали тие ќе ја доживеат траумата, или го гледаат стравот кај некој друг. Во студија од Андреас Олсон и сораб. амигдалата била активна и во ситуација која провоцира страв кај нив, а и во ситуации во кои гледаат како други поминуваат низ непријатен настан. Ова укажува на тоа дека стравот може да се развие и во двата случаи, а не само преку лично искуство.
Стравот е под влијание на културен и историски контекст. На пример, во раните години на 20-ти век, многу американци се плашеле од полио, болест која ги осакатува деловите на телото, оставајќи го тој дел од телото неподвижен за цел живот.
Иако многу стравови се научени, стравот сепак е дел од човековата природа. Многу студии зборуваат за тоа дека некои стравови (животни, висина) се почести од други стравови (цвеќиња, облаци). Овие стравови исто така е полесно да се индуцираат во лабораторија. Овој феномен е познат како подготвеност, бидејќи човековите предци кои биле способни побрзо да се плашат од опасни ситуации, биле со поголеми шанси да преживеат и да се репродуцираат, се претпоставува дека подготвеноста е еволуциски бенефит.
Од перспектива на еволуциска психологија, различни стравови може да бидат адаптација на различни адаптации кои биле корисни во еволуциското минато. Веројатно се развиле во различни временски периоди. Некои стравови, како на пример стравот од висина, веројатно е да се среќава кај сите цицачи и се развил во мезозоичкиот период. Други стравови, како на пример стравот од змии, се среќава кај сите виши примати и се развил во кенозоикот. Други пак, како на пример стравот од глувци и инсекти, можно е да се уникатни за човекот и да се развиле во палеолитот или неолитот, период во кој инсектите и глувците станале важни преносители на сериозни инфекции, и штетни за житариците и зачуваната храна.

Многу физиолошки промени во телото се поврзани со стравот, сумирани како борба или бегство одговор. Борба или бегство одговорот е вроден, и го забрзува чукањето на срцето, го забрзува дишењето (хипервентилација), констрикција на периферните крвни садови, дилатација на централните крвни садови, зголемена мускулна тензија, ежење на влакната (за да се зголеми топлината на телото), потење, зголемено ниво на глукоза, зголемено ниво на калциум, зголемено ниво на неутрофилните леукоцити (вид на бели крвни клетки), зголемена будност која може да доведе дури и до нарушување на патернот на спиење, чувство на „пеперутки во стомакот“.

Страв кај животните
Често лабораториски истражувања со глувци се прават за да се проучи условениот страв. Во истражување спроведено 2004-та година, тим научници истражувале условување страв на одредени дразби, со помош на електричен шок. Истражувачите подоцна успеале да го згаснат условениот страв кај животните. Но сепак, дури и тогаш глувците покажувале избегнување на просторот каде се случувал електричниот шок т.е. научено одбегнување Наученото одбегнување се објаснува со тоа дека условеното однесување може да стане безусловн, како што навестуваат претходни студии.
Одбранбени реакции специфични за видот или научено одбегнува во природата е специфична тенденција да се одбегнат одредени закани или дразби. Така животните преживуваат во дивината. И животните и луѓето ги имаат таквите одбранбени реакции специфични за видот, како на пример одбегнување, борба, псевдо агресија, лажна агресија, парализирање при закана, кои се контролирани од автономниот нервен систем. Ваквите ОРСВ се учат брзо преку социјална интеракција помеѓу припадниците на ист вид, другите видови или интеракција со средината. Ваквите стекнати реакции или одговори многу тешко се забораваат. Животното кое преживува е животното кое веќе знае од што да се плаши и како да ја одбегне заканата. Ваков пример кај луѓе е реакцијата кога ќе се види змија, многумина се враќаат наназад пред воопшто да осознаат зошто се подвратиле.
Како се повеќето мозочни функции, постојат повеќе мозочно области кои се вклучени во дешифрирање на стравот. Амигдалата комуницира двонасочно со префронталниот кортекс, хипоталамусот, сензорниот кортекс, хипокампусот, таламусот, септумот и меѓумозокот.
Амиглдата игра важна улога во ОРСВ, како на пример ventral amygdalofugal, кој е есенцијален за асоцијативното учење, и ОРСВ се учат преку интеракција со средината и припадниците од видот.

Емотивен одговор се создава откога сигналите ќе поминат низ различните делови од мозокот, и го активираат автономниот нервен систем, кој е одговорен за бегање, борба, „парализирање“, и онесвестување. Често, оштетената амигдала може да биде причина за неспособност за препознавање страв (како пациентот С.М.). Ваквото нарушување може да доведе до губење на чувството на страв, и често можат да станат претерано самоуверени, да се соочат со поголемите од нив, или да се впуштат кон предатори.
Роберт Болс, истражувач од универзитетот во Вашингтон, работел на ОРСВ и наученото одбегнување кај животните, но дошол до тоа дека наученото одбегнување и алатките кои се користеле за негово мерење не можат да се користат во природна средина. Тој теоретизирал дека постојат три вида ОРСВ: борба, бегање и парализа. Дури и припотомените животни имаат ОРСВ, и во тие моменти животното се враќа на своето диво однесување.
Интринзичниот фидбек кој доаѓа од внатре како на пример стегање мускули, зголемено чукање на срцето, се побитни за ОРСВ отколку екстринзичниот фидбек, т.е. дразбите кои доаѓаат од надворешната средина. Повеќето животни имаат интринзично множество стравови, кои се со цел да му помогне на видот да опстане. Глувците ќе бегаат од секој шокирачки настан, гулабите ќе ги удираат своите крилја едни од други кога се под закана. Ваквото однесување се смета за ОРСВ.
Болс верува дека ОРСВ се условени преку класично наместо оперантно условување. ОРСВ се случува како поврзување на срединските дразби со непријатни настани.
ОРСВ се создаваат преку стравот, и се есенцијални за преживување. Глувците кај кои недостасува генот stathmin не покажуваат знаци на научено одбегнување, или страв, и неретко ќе одат директно кон мачка и ќе бидат изедени. Животните користат ОРСВ за да си ги загарантираат шансите за опстанок, да преживеат доволно долго за да се размножат. ОРСВ е еволуциска адаптација која се среќава кај многу видови, од пониски до виши животни.

Мозочно процесирање страв * Таламусот собира сензорни информации од сетилата * Сензорниот кортекс добива информации од таламусот и ги интерпретира * Сензорниот кортекс ги организира информации и ги шири кон хипоталамусот (борба или бегство), амигдалата (страв), хипокампусот (помнење)
Мозочната структура која е центар на повеќето невробиолошки настани поврзани со страв е амигдалата, лоцирана позади хипофизата. Амигдалата е дел од мрежата на учење страв.
Во присуство на пречка, амигдалата предизвикува лачење на хормони кои влијаат на создавањето страв и агресија. Штом дојде до создавање страв, амигдалата веднаш ослободува хормони кои го ставаат телото во алертна состојба, во која се подготвени да бегаат или да се борат. Ова е она што се нарекува борба или бегање одговор кој го регулира хипоталамусот, делот од лимбичкиот систем. Штом личноста повторно се најде во безбедна ситуација, во која нема повеќе потенцијални опасности кои ја опкружуваат, амигдалата испраќа информации до префронталниот кортекс кој ги зачувува ваквите информации у случај да се најдеме во слична ситуација на штотуку доживеаната. Ова е познато како мемориска консолидација.
Некои од хормоните кои се вклучени во борба или бегство состојбата се: епинефрин, норепинефрин, кортизол. Норепинефринот е одговорен за зголемено чукање на срцето, зголемен тек на крвта кон скелените мускули и зголемено ослободување на глукоза од енергетските резерви. Кортизокот е одговорен за зголемување на нивото на шеќер во крвта, ги демаргинализира неутрофилните леукоцити и го зголемува нивото на калциум.
Кога се случува ситуација која доведува до страв, амигдалата и хипокампусот го зачувуваат настанот преку синаптичка невропластичност. Стимулацијата на хипокампусот ќе ја доведе индивидуата до помнење на многу детаљи од средината во која се случува стравот. Пластичноста и мемориската формација во амигдалата се генерирани од активацијата на невроните во тој регион. Експерименталните податоци укажуваат на тоа дека синаптичката пластичност на невроните кои водат кон латералната амигдала се случува со условување страв. Во некои случаи, ова доведува до ПТСД или до фобија. МРИ скеновите на мозоци кај лица со биполарни или панични нарушувања укажуваат на зголемена и погусто времежена амигдала и тоа допринесува до повисоки нивоа на страв.
Патогените можат да ја намалат активноста на амигдалата. Глувците кои се заразени со токсоплазмоза стануваат помалку плашливи од мачки, понекогаш дури и се движат по нивните територии обележани со урина. Ова однесување често води до тоа да бидат изедени од мачките. Паразитот тогаш се репродуцира во телото на мачката. Постојат докази дека паразитот се „вселува“ во амигдалата на заразените глувци.
Во друга студија пак, глувците кои имаат лезија на амигдалата не покажуваат знаци на страв или анксиозност кон несакани дразби.
Неколку други мозочни структури исто така се проучувани дека се активираат кога на лицата им се прикажани страшни наспроти неутрални дразби. Меѓу нив се вбројуваат оципитоцеребеларните региони, вклучувајќи ги инфериорниот париетален и супериорниот темппорален гирус.
Интересно да се спомне е што страшни очи, веѓи, усни даваат посебни мозочни активности независно едни од други.
Фермони на страв и зошто стравот може да биде заразен?
Во заканувачки, опасни ситуации, инсектите, водните организми, птиците, рептилите, и цицачите испуштаат мирисни супстанци, иницијално наречени предупредувачки супстанци, кои се хемикалии кои се нарекуваат предупредувачки фермони. Ова се случува за да се одбранат себеси и истовремено да ги информираат членовите на својот вид за опасноста. На пример, глувците кои се под стрес, испуштаат мирис кој прави другите глувци да бегаат од изворот на сигналот.
Фермоните се синтетизираат, емитираат и перцепираат од сите живи суштества кои се проучувани со исклучок на вирусите и бактериите.
Со откривањето на фермоните во 1959-та година, предупредувачките фермони беа откриени во 1968-ма година кај мравките и земјените црви, а 4 години подоцна кај цицачите. Во следните две децении идентификацијата и карактеризацијата на тие фермони продолжи со проучување на фермоните кај инсектите и водните животни, но малку подоцна, во 90-тите години на минатиот век, предупредувачките фермони кај цицачите беа проучувани со поголем интерес.
Во 1985-та година, врска помеѓу мирисите од вознемирени глувци и перцепцијата за болка беше откриена. Глувците кои не биле вознемирени кога се изложени на таквите мириси развиваат опиодна аналгезија. Студија во 1997-ма открива дека пчелите стануваат помалце чувствителни на болка кога се стимулирани со изоамил ацетат, хемикалија која мириса на банана. Експериментот исто покажа дека толеранцијата на болка кај плечите е раководена од ендорфинот.
Со користење на тестот на присилено пливање кај глувци како предизвикувач на страв, првиот формон од овој тип кај цицачи беше откриен.
Во 1991-ва, оваа предупредувачка супстанца се покажа дека ги задоволува сите услови да се смета за фермон: добро дефинирани ефекти врз однесувањето, специфични за одредени видови, и минимално влијание врз видовите кои не спаѓаат во специфичната група.
Во 1993-та година врска помеѓу хемосигнал кај глувци и имуна реакција беше откриена.
Продукцијата на фермони кај глувците беше поврзана со хипофизата во истражување од 1994-та.
Во 2011-та година врска помеѓу силната болка, невроинфламација и предупредувачките фермони кај глувци беше откриена, анализа на мозочните ткива на глушец откри дека електричен шок врз стопалото на глушецот доведува до лачење на проинфламаторни цитокини во мозочните структури.

Фермони на страв кај луѓето

Доказите за хемосензорните предупредувачки сигнали кај луѓето се појавиле касно. Иако предупредувачки фермони досега не биле физички изолирани кај луѓето или нивната хемиска структура идентификувана, докази за нивното постоење постојат. Андростадиенан, стероиден одор, е фермонски кандидат пронајден во човековата пот, влакната по телото и плазмата.
Сличната супстанца, андростенон, е вклучена во искажување доминација, агресија и компетитивност; влијанието на сексуалните хормони врз перцепирањето на андростенон кај луѓето укажува зголемено ниво на тестостерон поврзани со зголемена осетливост на андростерон кај мажите, високо ниво на тестостерон поврзано со несреќност како резултат на андростенонот, и високо ниво на естрадиол поврзано со одбивност кон андростенон кај жените.
Германска студија од 2006-та година укажува на тоа дека е висок процентот на успешно разликување на пот која е предизвикана од вознемиреност и пот која е предизвикана од физичка активност.
Времето потребно за реакција на звук е пократко кога се мириса пот која е предизвикана во стресна ситуација отколку при мирисање пот од физичка активност. Ова покажува, за прв пат, дека хемосигналите можат да го обликуваат времето за емотивна реакција.
Аналогно на комуникацијата на глувците и плечите причинето од хемосигнали, доживување емпатија при „мирисање вознемиреност“ кај друг човек е пронајдено кај луѓе.
Студија од 2013-та овозможни доказ од мозочен скен дека стравот кој настанува од хемосигнали можно е да е специфичен за полот. Истражувачите собрале „предупредувачка пот“ и пот од физичка активност, и им ги претставиле на 16 луѓе кои биле подложени на МРИ скенови. Стрес индуцираната пот од мажи предизвикала силни емотивни одговори и кај мажите и кај жените, додека пак потта од жените предизвикала далеку посилни емотивни реакции кај жените отколку кај мажите. Понатамошните тестови покажале дека ваквата разлика настанува поради когнитивните разлики кај мажите и жените.
Во едно друго истражување, на волонтери им биле покажувани цртани среќни или лути човечиња, и требало да повлечат или бутнат рачка што е можно поскоро.
Испитаниците кои мирисале масло кое во себе содржело анандростадиенон реагирале побрзо отколку оние кои мирисале масло кое не го содржело фермонот.
Потенцијалниот механизам за ваквата разлика е во тоа што се смета дека андростадиенонот влијае на процесот на обработка на емотивно лице. Андростадиенонот е познат како фермон кој влијае на фузиформ гирусот кој е одговорен за препознавање лица.

Надминување страв

Фармацетици
Глукокортикоиди се користат за третирање условени стравови или фобии. Во една студија, глукокортикоидните рецептори во централното јадро на амигдалата биле уништени со цел подобро да се разберат механизмите на условен страв. Резултатите покажуваат дека уништувањето на глукокортикоидните рецептори превенира да дојде до однесување кое е причинето од условен страв.

Психолошки
Когнитивно бихевиоралната терапија успешно помага да се надминат стравови и фобии.
Бидејќи стравот е многу посложен од само заборавање или бришење сеќавања, активен и успешен пристап вклучува повторено соочување со стравовите. Оваа терапија позната како „терапија на изложување“ помага на над 90% од случаите со специфични фобии.