Privaatrecht voor niet-juristen
HC-1 - Onrechtmatige daad en kwalitatieve aansprakelijkheid

Ieder draagt zijn eigen schade, tenzij er sprake is vergoedingsmechanismen zoals: * Private verzekeringen * Sociale zekerheid * Aansprakelijkheidsrecht

Art. 6:162 BW “Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.

Schade * Vermindering in object. ‘Feitelijk nadeel.’ * Schade bestaat uit: * Vermogensschade * Ander nadeel (Art. 6:95 BW) * Benadeelde zoveel mogelijk brengen in de vermogensrechtelijke positie waarin hij zonder onrechtmatige daad zou hebben verkeerd. * Vergelijking situaties mét en zonder onrechtmatige daad. Verschil is de schade.

Causaal verband Zou de schade ook zijn ontstaan indien onrechtmatige daad niet zou zijn gepleegd? Ja? Dan geen causaal verband: HR 1990 (aanrijding en hartinfarct) + RB 2009 (mishandeling + studievertraging)

Onrechtmatigheid (HR 1994 Lambregts/Moerdijk) “De enkele omstandigheid dat een handeling plaats heeft gevonden als gevolg waarvan iemand schade lijdt, brengt nog niet met zich mee dat een op onrechtmatige daad gegronde afspraak op vergoeding daarvan bestaat”.

Onvoldoende is dus alleen de handeling met schade tot gevolg (!)

Wanneer wel? Bushalte arrest “Het nemen van meer risico dan redelijkerwijs verantwoord is.

HR 1965 Kelderluik arrest * De mate van waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid kan worden verwacht. * De kans dat daaruit ongevallen ontstaan. * De ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben. (aard en omvang schade) * De mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen.

Vandaag de dag van grote betekenis bij aansprakelijkheidsvraag: * Hoedanigheid van partijen. * Particuliere sfeer * Profitsfeer * Overheid * Mogelijkheid maatschappelijke consequenties * Mede rechtspolitiek oordeel * Slachtoffers met ernstig of dodelijk letsel in de kou laten staan door hen op te offeren ten behoeve van macro-economische factoren.

Kwalitatieve aansprakelijkheid Aansprakelijkheid in hoedanigheid (kwaliteit), zónder dat de aansprakelijkheid behoeft te worden herleid tot ‘eigen’ foutief gedrag van degene op wie de aansprakelijkheid rust.

* Aansprakelijkheid voor personen (Art. 6:169-172 BW) * Aansprakelijkheid voor zaken (Art. 6:173-184)

HC-2 - Totstandkoming overeenkomst

Wat is verbintenissenrecht? 1. Algemeen 2. Verbintenissenrecht 3. Totstandkoming overeenkomst 4. Wilsgebreken 5. Uitvoering

1. Vermogensrecht regelt de betrekkingen die op geld waardeerbaar zijn. Dit kan onderverdeeld worden in: * Verbintenissenrecht vermogensrechtelijke relaties tussen (rechts)personen. (relatieve rechten) * Goederenrecht vermogensrechtelijke relaties tussen een (rechts)persoon en een goed. (absolute rechten)

2. Een verbintenis is een rechtsverhouding tussen twee partijen krachtens welke één der partijen (de debiteur) een op het terrein van het vermogensrecht liggende prestatie verschuldigd is aan de andere partij (de crediteur), die deze van haar te vorderen heeft.

Bronnen van een verbintenis: * Rechtshandeling * Wet * Overeenkomst * Wet * Onrechtmatige daad (6:162 BW) * Rechtmatige daad (bijvoorbeeld zaakwaarneming)

De obligatoire overeenkomst Een overeenkomst waarbij partijen één of meer verbintenissen doen ontstaan.

3. Totstandkoming overeenkomst: - Aanbod en aanvaarding (art. 6:216 e.v. BW) - Wilsovereenstemming (art. 3:33 en 3:35 BW)

4. Wilsgebreken 4 wilsgebreken:
1. Dwaling (art 6:228)
2. Bedrog (3:44 lid 3)
3. Bedreiging (3:44 lid 2)
4. Misbruik van omstandigheden (3:44 lid 4)

HC-3 - Inhoud van de overeenkomst

De partijafspraak HR 1981 Haviltex arrest (!)

Aanvulling/correctie van de partijafspraak: * Aanvullende werking (6:248 lid 1) * Derogerende werking (6:248 lid 2)

Tekortkoming: * Art. 6:74 BW * Art. 6:75 BW

Onderscheid: * Toerekenbare tekortkoming * Toerekenbaar krachtens de wet (Art. 6:76) * Toerekenbaar krachtens verkeersopvatting (Oerlemans/Driessen)

Rechtsgevolgen van wanprestatie: * Nakoming (6:74 BW) * De ingebrekestelling (6:82 BW) * Soms kan een ingebrekestelling achterwege blijven (6:83 BW) * Ontbinding (6:265 BW)

Casus: Wat is rechtens indien de mededeling van de ingebrekestelling de debiteur niet bereikt, omdat de postbode de brief verkeerd heeft bezorgd art. 3:37 lid 3 en art. 6:83 lid 2)

HC-4 - Goederenrecht

1. Eigendom het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben.

Art. 3:2 BW zaken zijn ‘voor menselijke beheersing vatbare’ stoffelijke objecten. * Waarde niet van belang * Res Nullius konijn in het veld of in het vuilnis

2. Eigendom behouden. Voordelen van zaak en eigendom?

* Recht op revindicatie (art. 5:2 BW) * In verschillende situaties * Faillissement * Beschikking van onbevoegde

Revindicatie bij beschikking van onbevoegde wordt de koper beschermd tegen beschikkingsonbevoegdheid ten koste van de eigenaar. (3:86 BW)

3. Eigendom verkrijgen a. Door overdracht door beschikkingsbevoegde. Koppeling met het verbintenissenrecht. (Art. 3:84 BW) b. Door beschikkingsonbevoegde dankzij bescherming van de koper te goeder trouw. (3:86 BW) c. Door zaaksvorming, natrekking, vermenging e.d. (art. 5:14 BW e.v.) d. Dankzij het ‘aantreffen’ van: i. Verloren zaken ii. Zaken van niemand (Res Nullius)

HC-5 - Personen- en familierecht

Algemene inleiding personen- en familierecht (inclusief huwelijks/vermogensrecht in het privaatrecht.

Familierelaties * Familierechtelijke betrekkingen (art. 1:197 BW) * Bloedverwantschap (art. 1:3 BW) * Door geboorte * Door erkenning * Door gerechtelijke vaststelling ouderschap * Door adoptie * Graad van bloedverwantschap (art. 1:3 lid 1 BW) * Aanverwantschap (art. 1:3 lid 2 BW) * Door ontbinding van het huwelijk wordt de aanverwantschap niet opgeheven (art. 1:3 lid 3 BW)

Gevolgen van bloedverwantschap: * Huwelijksrecht * Erfrecht * Erfbelasting * Curatele * Alimentatie

Afstammingsrecht; moeder * Familierechtelijke betrekkingen, altijd tot de moeder (art. 1:98 lid 1 sub a) * Sinds april 2014: * Twee moeders door geboorte (art. 1:198 li 1 sub b) * Erkenning door een tweede moeder (sub c) * Gerechtelijke vaststelling ouderschap (sub d) * Adoptie

Afstammingsrecht; vader * Vaderschap (art. 1:199) * Door geboorte * Door erkenning * Door gerechtelijke vaststelling vaderschap * Door adoptie

Gevolgen erkenning: * Naamrecht * Gezagsrecht * Omgangrecht * Levensonderhoud * Erfrecht * Nationaliteit
HC-6 - Burgerlijk procesrecht

Verband met materiële en formele privaatrecht:

Handelszaak (geschil) * Dagvaardingsprocedure * Verzoekschriftprocedure

Prelabele vragen * Recht om rechtzaak te beginnen? * Grondrecht EVRM (toegang rechter) * Alleen onder strike voorwaarden niet.

Welke rechter is bevoegd? competentie * Internationaal * Nederland als woonplaats gedaagde, of * (Ter keuze eiser) België, als plaats van levering. * Binnen Nederland * Rechtbank, Gerechtshof of HR? * Eerste aanleg, RB * Welke van de 11 rechtbanken? * Hoofregel: woonplaats gedaagde * Binnen RB: kantonrechter? * Waardevordering: 25.000 of meer, of * Aardvordering

Advocaat verplicht? Niet bij kantonrechter. Dit is optioneel.

Rechtsingang via dagvaarding * Eiser bepaalt * Dagvaarding gedaagde * Thans nog verplicht via deurwaarder * Procedure begint onder voorwaarde van inschrijving ter griffie * Inhoud * Oproeping om te verschijnen * Kennisgeving eis en grondslag * Eerste processtuk * Formaliteiten en sancties * Nuancering

Proces: schriftelijke deel: * Inschrijving ter griffie * Bij verzuim: procedure stopt * Mogelijkheid tot herstel * Straks: procesindeling (Wc 34 059) * Webformulier webportal justitie * Oproepingsbericht van griffie * Kennisgeving verweerder * Conclusie van antwoord (gedaagde) * Eisen/verweer * Motiveren * Concentreren

Kwalitatieve aansprakelijkheid

Kwalitatieve aansprakelijkheid risicoaansprakelijkheid, onrechtmatigheid noch schuld is vereist. Het is een aansprakelijkheid in hoedanigheid, gekoppeld aan het hebben van een bepaalde kwaliteit en geen foutief gedrag.

Aansprakelijkheid voor kinderen onderscheid leeftijden tot 14, tussen 14 en 16 en 16 jaar. 1. tot 14 Risico van aansprakelijkheid rust op ouders 2. 14 of 15 Hier geldt een weerlegbaar vermoeden van fout aan de zijde van degene die ouderlijk gezag hebben. Hier geldt dus omgekeerde bewijslast, maar de ouders kunnen die vermoeden weerleggen. 3. 16 jaar en ouder Hier geldt geen kwalitatieve aansprakelijkheid meer.

Aansprakelijkheid van de werkgever Art. 6:170 legt op werkgevers een risicoaansprakelijkheid voor schade door hun werknemers aan derden berokkend. Het is zonder belang of de werkgever enig verwijt kan worden gemaakt; het komt aan op de werknemer, of er een toerekenbare onrechtmatige daad is gepleegd.
Het is hiervoor niet nodig dat er een bestendig dienstverband bestaat, ook een arbeidsovereenkomst is geen noodzakelijke voorwaarde, als het maar om een ondergeschikte gaat. Ook vrijwilligers en directeuren kunnen hier dus onder vallen. Echter, een overeenkomst tot opdracht zal hier niet onder vallen.

Aansprakelijkheid van niet ondergeschikten Art. 6:171 schept een risicoaansprakelijkheid van de opdrachtgever voor fouten begaan door niet-ondergeschikten. Het moet gaan om een opdracht tot het verrichten van werkzaamheden ter uitvoering van het bedrijf van de aansprakelijke opdrachtgever.

Aansprakelijkheid voor gebrekkige zaken Art. 6:173 vestigt een aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door een gebrekkige zaak. (er moet sprake zijn van een roerende zaak(!)) Vereiste is dat er een gebrek aan de zaak moet zitten. Binnen een zekere grens speelt het kelderluik arrest een rol; de kans op schade, de ernst ervan als het optreedt en de kosten gemoeid met voorkoming van de schade zijn verschillende bepalende factoren voor de aansprakelijkheid.

Er moet tot slot ook sprake zijn van schade aan zaken en personen. Het is de vraag of vermogensschade hier ook onder valt. Volgens de auteur wel, mits deze is veroorzaakt door zaak-of letselschade.

Om de vergoeding van de benadeelde toe te wijzen moet er sprake zijn van causaliteit in de zin van art. 6:98 BW. Ook moet het voldoen aan het relativiteitsvereiste van 6:163 BW.

Aansprakelijkheid voor opstallen Art. 6:174 BW roept een risicoaansprakelijkheid voor opstallen in het leven. Beslissend is of de opstal voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen. Is dit niet het geval en ontstaat daardoor schade aan personen of zaken, dan is de bezitter aansprakelijk.

Opstal gebouwen of werken die duurzaam met de grond verenigd zijn. Ook onderdelen van het gebouw/werk vallen eronder.

Aansprakelijkheid voor dieren Art. 6:179 roept een risicoaansprakelijkheid voor door dieren veroorzaakte schade in het leven. Deze rust op de bezitter en wordt begrensd door de tenzij formule.

Bijzondere regels inzake de aansprakelijke persoon De artikelen 6:180-183 BW geven een aantal in afdeling 6.3.2 geregelde aansprakelijkheden specifieke regels. Ingevolge 6:180 lid 1 zijn medebezitters hoofdelijk aansprakelijk. Intern draagt ieder van hen dat deel van de schade dat overeenkomst met zijn aandeel in de opstal. In het hangmat arrest heeft de HR bepaald dat art. 6:174 ook strekt ter bescherming van medebezitters die tevens benadeelden zijn.