Narrator: Isang matandang lalaking nagngangalang Amtalaw, sikat sa buong baryo bilang isang magiting na mandirigma, ang nakaupo sa isang upuang gawa sa hagabi. May lungkot sa kanyang mga mata, at matamlay ang kanyang disposisyon.
Amtalaw: Namatay na ang dalawa kong anak, at masyado nang matanda ang asawa ko para magbuntis. Sinong makikinig sa mga kwento ko tungkol sa digmaan, sinong magmamana ng aking mga lupain at ari-arian?
Gumigid: Baka naman may anak ka sa isang malayong baryo ngunit hindi mo lang alam?
Amtalaw: Baka nga. Mula ako sa lahi ng dakilang diyos na si Kabuniyan. Siguro mayroon tayong mga ninuno na ganito rin ang naging problema. Siguro gumawa sila ng anak gamit ang kahoy o luwad. At nahingahan nila ito ng buhay.
Narrator: Kinabukasan, tumungo si Amtalaw sa kabundukan. Nagdala siya ng bolo, panukol, martilyo, at maliit na kutsilyo. Naglakad-lakad siya, naghahanap ng malalaking puno. Noong nakita na niya ang pinakamatarik na puno ay inakyat niya ito. Nagsimula siyang maglilok sa pinakamataas na sanga ng punong ito. Nang matapos siya sa paglililok ay pinutol niya ang sanga na ito atsaka siya bumaba ng puno. Nagdasal siya sa mga diyos. Hiningahan niya ang ilong ng kanyang nililok. Matapos nito nagsimulang gumalaw ang batang gawa sa kahoy. At di lumaon ay nabuhay nga ito. Napaiyak ang matanda sa tuwa.
Aktibo at masayahin ang bata. Napansin ni Amtalaw na pabilis nang pabilis ang paglaki ng bata.
Amtalaw: Tara, umuwi na tayo, anak.
Lakad lakad…
Aliguyon: Kaya ko na pong maglakad, ama.
Nang sila’y makauwi…
Gumigid: Sabi ko sa’yo eh. May anak ka sa kung saan man. Anong ipapangalan natin sa kanya?
Amtalaw: Aliguyon. Aliguyon.
Narrator: Araw-araw tinuruan ni Amtalaw ang kanyang anak na maglaro ng trumpo at makipagbuno. Tinuruan rin niya ito ng arm bending, thigh slapping, pagbato ng sibat, at iba pa. Minsan habang tinuturan niya ang kaniyang anak na makipagbuno…
Amtalaw: Anak, alam kong mas malakas ka na kaysa sa akin. Bakit hindi mo ako inihahagis sa lupa?
Aliguyon: Hindi po iyon magagawa ng isang anak na minamahal ang kanyang ama.
Narrator: Nang si Aliguyon ay tumanda’t naging binata na, nagpasya itong maglakbay sa iba’t ibang baryo. Hindi tumutol ang kanyang mga magulang. Sa kanyang paglalakbay, umibig ang binata sa isang dilag na nagngangalang Bugan.
(Maghahabulan si Bugan at Aliguyon)
Aliguyon: (Kukunin ang kuwintas ng dalaga at ilalagay ito sa kanyang hip bag)
Bugan: (Hahagikgik) Ibig bang sabihin nito ay nagkakasundo na tayong magpakasal?
Aliguyon: Oo, mahal ko. Huwag kang magalala, magpapakasal tayo sa lalong madaling panahon.
Narrator: Isang araw, habang siya’y nasa bukid, naramdaman ni Aliguyon na nahihirapan na siyang huminga. Dali-dali siyang pumunta sa kanyang kasintahan.
Aliguyon: Bugan, kailangan ko munang umuwi sa lalong madaling panahon. Kailangan ko rin naming ipaalam sa kanila ang tungkol sa ating kasal, eh. Babalik rin ako kaagad.
Bugan: Sige, magiingat ka, Aliguyon.
Narrator: Tumungo siya pauwi, ngunit sa kanyang paglalakbay ay pahina rin siya nang pahina. May isang igat na nakapansin sa kanya at kinuwento niya rito ang tungkol sa kanyang kalagayan.
Igat: Bakit hindi mo na lang hingin kay Amtalaw ang natitira niyang buhay? Sigurado naman akong pahihintulutan niya ito.
Aliguyon: Hindi ko kayang gawin sa ama ko iyon. Mahal ko ang ama ko, ibinigay niya sakin ang lahat, maging ang aking buhay. Hindi ko magagawang hingin pa ang natitira niyang buhay.
Narrator: Nang makarating si Aliguyon sa puno kung saan siya’y nililok, naghihingalo na ito. Inakyat niyang muli ang puno, at bumalik sa sanga na kanyang pinanggalingan. Makaraan ang ilang araw, nagalala na si Bugan para sa kanyang kasintahan.
Bugan: Nako, baka napahamak na si Aliguyon. Kailangan ko siyang sundan.
Narrator: Nilisan ni Bugan ang kanyang tahanan at naglakbay upang hanapin ang kanyang kasintahan. Nang makarating siya sa lugar kung saan nililok si Aliguyon, naisip niyang umakyat ito sa puno. Ngunit alam niyang hindi niya ito kayang akyatin.
Bugan: Mga makukulay na ibon, maaari ko bang hingin ang inyong makukulay na feather?
Ibon: Bakit mo naman nais takpan ang maganda mong kutis at mukha?
Bugan: Kailangan ko lang talagang gawin ito. Nakikiusap ako.
Narrator: Daan-daang mga ibon ang nagbigay ng kanilang feathers kay Bugan, at di naglaon siya’y naging isang napakagandang ibon. Lumipad ang ibon at dumapo sa ulo ng naging kahoy na si Aliguyon. Walang makapagpaalis sa ibon na ito. Naging usap-usapan ang napakagandang ibon sa bawat nayon, at minsan ay pumunta pa nga sa lugar na yaon si Amtalaw at ang kanyang asawa upang pagmasdan ang ibon.
Amtalaw: Teka, ito yung puno kung saan ko nililok si Aliguyon ah. Naku, hindi kaya kaya nawala si Aliguyon ay dahil bumalik na siya sa pagiging kahoy?
Narrator: Nang makauwi ang mag-asawa…
Amtalaw: At sino ang binatang ito?
Aliguyon 2: Kayo po ba si Aliguyon? Nagmula pa po ako sa Banawe upang hanapin kayo. Kayo po ang aking ama.
Amtalaw: Anong pangalan mo, binata?
Aliguyon 2: Aliguyon po.
Narrator: Nagulat ang matanda sapagkat kamukhang kamuka ng binata ang kanyang anak na gawa sa kahoy, at kapangalan pa niya ito! Naisip ni Amtalaw na hingin ang tulong ng binata upang mapababa ang ibon.
Amtalaw: Gusto mo bang subukang akyatin ang punong ito?
Aliguyon: Opo!
Narrator: Inakyat ng binata ang puno ng walang kahirap-hirap. Nang makita ng ibon ang kanyang mukha napalingon ito sa kanya. Dumapo kaagad ang ibon sa kanyang balikat. Nang maibaba na niya ito, kasama ang kahoy na binata, ang ibon ay nagbalik sa pagiging tao.
Bugan: Hindi ikaw ang irog kong si Aliguyon.
Aliguyon 2: Ang pangalan ko’y Aliguyon. Ngunit hindi ako ang iyong irog.
Bugan: Ang binatang gawa sa kahoy ang aking mahal.
Narrator: Habang nagsasayaw si Bugan at Aliguyon ay pinulot ni Amtalaw ang kahoy na binata at binigay rito ang kanyang natitirang buhay. Matapos ang ilang sandali ay nabuhay itong muli.
Aliguyon: Ama!
Amtalaw: Anak ko! (yakap)
Narrator: Ikinasal ang kahoy na binata at si Bugan, habang si Aliguyon naman ay nagpaalam upang ipagpatuloy ang kanyang paglalakbay. Pumanaw si Amtalaw sa pangatlong araw ng piging.

E. Arsenio Manuel (1909 - 2003) was a writer, instructor, dean of Philippine Anthropology, and the "Father of Philippine Folklore."
Manuel was born in Santo Domingo, Nueva Ecija to a Filipino-American War veteran. He earned his Ll.B. at the University of Manila in 1935, his M.A. at the University of the Philippines in 1954, and his Ph.D. at the University of Chicago in 1969. His numerous awards include the 1989 CCP Gawad Para sa Sining, the 1991 National Social Scientist Award, and the 2000 Dangal Alab ng Haraya Award by the National Commission for Culture and Arts for a lifetime achievement in cultural research.
His more-than-half-a-century work in anthropology includes research and documentation of the Manuvu community in Mindanao and the discovery and publication of three ethnoepics from three ethnic groups: the Manuvu, the Matigsalug, and the Ilianon. He also studied Bagobo folklore and made a survey of Philippine folk epics. His work greatly enriched Philippine anthropology, history, literature, and linguistics.
His pioneering work with the peoples of Central Mindanao as well as his striving to provide clear-cut guidelines and principles by which such study is to be undertaken earned him the title "Father of Modern Filipino Folklore Studies." However, even this designation fails to capture the essence of the work of E. Arsenio Manuel, one that spans more than half a century of painstaking and detailed research and documentation.
He worked with and studied the Manuvu’ in detail, summarizing his findings and insights in a comprehensive volume called, "Manuvu’ Social Organization." Before his investigation, the community had not attracted the attention of scholars. For that reason, their social systems and language remained largely unexplored and undocumented. Immersing himself in the study, Manuel set forth to describe in detail how the system and its various aspects — economic, ritualistic, legal, and political — functioned across time.
“An adaptation of an Ifugao epic song and part of an epic cycle… Son of Wood is a prose rendition of a hudhud…It is outstanding and unique in the primitive literature of Northern Luzon…More touching, perhaps, is the human feeling and deep emotion evoked by the story in the same large way Pinocchio has affected humanity everywhere. Ifugao’s woodenboy…was not known outside the are until it was publicized in 1975. Still, I am almost certain that [it] antedates by many hundreds of years the Italian Pinocchio, now a recognized children’s classic…The artistic sensitivity in the tale must have taken years of singing to achieve. Only a highly gifted bard could have composed such a song…Now here is primitive fatherly love shown in such a memorable manner, for the old man to breathe half of his little remaining life in order to make his son of wood live. The son reciprocates with equal intensity and the conflicting emotions inside him can almost be felt.”