პოლიტიკური იდეოლოგიები

შესავალი

1) ხშირად ადამიანებს ბუნდოვანი წარმოდგენა აქვთ საჯარო პოლიტიკასა და იმის შესახებ თუ როგორ მუშაობს მთავრობა. ისინი ძირითადად კონსერვატულ ან ლიბერალ შეხედულებებსიკენ იხრებიან. როდესაც ადამიანები მიემხრობიან მყარ პოლიტიკურ იდეებს ისინი ამ დროს იდეოლოგიას ირჩევენ.

2) იდეები და იდეოლოგიები პოლიტიკურ ცხოვრებაზე სხვადასხვაგვარად ზემოქმედებს. პირველ რიგში ისინი სამყაროს გაგებისა და ახსნის პერსპექტივას გვთავაზობს. ადამიანები სამყაროს ხედავენ არა ისეთს როგორიც არის, არამედ ისეთს, როგორიც წარმოუდგენიათ; ცნობიერად თუ არაცნობიერად, ყველა ადამიანი პოლიტიკურ მრწამსთა და ღირებულებათა გარკვეული ერთობლიობის მიმდევარი ხდება, რომელიც მის ქცევას ზემოქმედებს და წარმართავს. ამგვარად პოლიტიკური იდეები და იდეოლოგიები სახავს ამოცანებს რომელიც პოლიტიკურ ქცევას განაპირობებს.

3) პოლიტიკური იდეები პოლიტიკური სისტემის ფორმირებასაც უწყობს ხელს. მსოფლიოში არსებული სამტავრობო სისტემები მნიშვნელოვნად განსხვავდებიან ერთმანეთსისგან და ყოველთვის კონკრეტულ ღირებულებებს ან პრინციპებს უკავშირდება.

მაგალითად:

თანამედროვე დასავლურ ქვეყანათა უმრავლესობას – საფუძვლად ლიბერალური დემოკრატიული პრინციპები უდევს. დასავლურ სახელმწიფოებს ახასიათებს შეზღუდული და კონსტიტუციური მთავრობის პატივისცემა. მათ სჯერათ რომ მთავრობა წარმომადგენლობითი უნდა უყოს, რეგულარუსა და კონკურენტულ არჩევნებზე დამყარებული.

ტრადიციული კომუნისტური პოლიტიკური სისტემმები – იცავს მარქსისტულ ლენინურ პრინციპებს. კომუნისტურ სახელმწიფოებში ერთი პარტია ბატონობდა, მმართველი კომუნისტური პარტია, რომლის გავლენაც ემყარებოდა ლენინის რწმენას, რომ მხოლოდ კომუნისტური პარტია გამოხატავს მუშათა კლასის ინტერესებს.

4) აღსანიშნავია რომ პოლიტიკური იდეები და იდეოლოგიები მთელს საზოგადოებას გაერთიანებული მრწამსითა და ღირებულებებით უზრუნველჰყოფს. იგი საზოგადოდ კონკრრეტულ კლასებთან ასოცირდება.

მაგ:

ლიბერალიზმი – საშუალო ფენასთან

კონსერვატიზმი – მიწადმფლობელ დიდგვაროვნებთან

სოციალიზმი – მუშათა კლასთან

ეს იდეები სოციალაური კლასის ცხოვრებისეული გამოცდილების ინტერესებსა და მისწრაფებებს ასახავს, ამდენად ხელს უწყობს მიკუთვნილებისა და სოლიდარობის გრძნობის გამომუშავებას

5) შესაძლებელია იდეათა სისტემა ანუ იდეოლოგია ზემოდან იყოს თავს მოხვეული საზოგადოებაზე როგორც მორჩილების დანერგვის მცდელობა და ამდენად სოციალური კონტროლის ფუნქციასაც ასრულებდეს. სახელისუფლებო ელიტამ პოლიტიკური იდეები შესაძლოა სათვისოდ გამოიყენოს და ხალხზე მანიპულაცია მოახდინოს ამ გზით. ასეთი რამ ხშირად ხდებოდა ნაცისტურ გერმანიასა და საბჭოთა კავშირში. ორივე შემთხვევაში იდეოლოგია ბატონობდა ყველა სოციალურ ინსტიტუტზე: ხელოვნებაზე, კულტურაზე, განათლებაზე მედიაზე. განსხვავებული და საწინააღმდეგო აზრები ან ცენზურას ექვემდებარებოდა ან ითრგუნებოდა.

იდეოლოგიის ცნება

6) იდეოლოგიის ზუსტი დეფინიცია არ არსებობს. ერთ–ერთი პოლიტოლოგის განმარტებით „იდეოლოგია სოციალურ მეცნიერებათა მთელს სისტემაში ყველაზე მოუხელთებელი ცნებაა“.

ესაა იდეოლოგიის ყველაზე მიახლოვებული განმარტებები:

• პოლიტიკური რწმენის სისტემა

• ქმედებაზე ორიენტირებული პოლიტიკური იდეათა სისტემა

• მმართველი კლასის იდეები

• კონკრეტული კლასის ან ჯგუფის მსოფლმხედველობა

• იდეები, რომლებიც ექსპლუატირებულ ან ჩაგრულ ბუნებაში მცდარ/ყალბ თვითშეგნებას ავრცელებს

• იდეები, რომლებიც ინდივიდს გარკვეული სოციალურ კონტექსტში ათავსებს და კოლექტიური კუთვნილების გრძნობას წარმოშობს.

• პოლიტიკური სისტემის ან რეჟიმის ლეგიტიმაციის მიზნით ოფიციალურად სანქცირებულ იდეათა ერთობლიობა

• ყოვლისმომცველი პოლიტიკური დოქტრინა, რომელიც აცხადებს მონოპოლიას ჭეშმარიტებაზე

7) სიტყვა „იდეოლოგია“ საფრანგეთის რევოლუციის დროს გამოიგონა ანტონ დესტა დე ტრესიმ. ანტონ დესტა დე ტრესისთვის „Ideologie“ ნიშნავდა “მეცნირებას იდეათა შესახებ“

მთავარი პოლიტიკური ტერმინის სახით იდეოლოგიის წრმატებული გავრცელება სათავეს კარლ მარქსის შრომებიდან იღებს. თუმცა მნიშვნელობა რომელსაც მარქსი ანიჭებდა ძალზე განსხვავდება იმ მნიშვნელობებისგან რომელსაც მას პოლიტიკური ანალიზის ძირითად მიმართულებაში მიაწერენ და დღეს გამოიყენება.

მაქრსისტული კონცეპციით იდეოლოგია სამყაროს შესახებ ყალბ ან მცდარ შეხედულებებს აყალიბებს. მარქსი იდეოლოგიას კრიტიკულ ცნებად იყენებდა, ხოლო საკუთარ იდეებს მეცნიერულ რანგში განიხილავდა, რადგან საგულდაგულოდ გააზრებულად მიაჩნდა ისტორიისა და საზოგადოების როლის წარმოსაჩენად. ამგავარად ის განასხვავებდა იდეოლოგიასა და მეცნიერებას ერთმანეთისგან როგორც სიყალბესა და ჭეშმარიტებას.

მარქსის რწმენით იდეოლოგიაში იმალება სიყალბე, რომელსაც მმართველი კლასი (კაპიტალისტები) ხალხს ახვევს თავს და სინამდვილეში მართველი კლასის ინტერესებსა და პერსპექტივებს ასახავს.

მარქსისის რწმენით მუშათა კლასის ბატონობის პირობებში იდეოლოგია საჭირო აღარ იქნებოდა რადგან კლასობრივი უთანასწორობა აღარ იარსებებდა.

8) მომდევნო პერიოდში იდეოლოგიისადმი უფრო დიდი ინტერესი გამოამჟღავნეს ვიდრე თავად მარქსი იჩენდა. ტერმინმაც საგრძნობი ცვლილებები განიცადა. საყურადღებოა, რომ იდეოლოგია უკვე ყველა კლასის მახასიათებელად განიხილებოდა. ლენინი თავის წიგნში „რა ვაკეთოთ?“ მუშათა კლასის ანუ პროლეტარიატის იდეებს უწოდებს „სოციალისტურ იდეოლოგიას“ ანუ „მაქრსისტულ იდეოლოგიას“, ასეთი გამოთქმები თავად მაქრსისთვის აბსურდული იქნებოდა. ასე რომ უკვე ჩამოყალიბდა განსაზღვრეაბა რომ როგორც ყველა კლასს პროლეტარიატსაც ჰქონდა თავისი იდეოლოგია, რომელიც გამოხატავდა და წინა პლანზე აყენებდა მათ უფლებებს. ამ ტერმინს ამ დროისთვის უკვე ჩამოშორებული ჰქონდა უარყოფითი და დამამცირებელი კანოტაციები.

9) გერმანელმა სოციოლოგმა კარლ მაინჰაინმა გამოყო და ერთმანეთისგან გამიჯნა იდეოლოგიები „კონკრეტული“ და „ტოტალიტარული“ გაგებით.

მისი განმარტებით:

„კონკრეტული“ იდეოლოგიები – განსაკუთრებული ინდივიდების ჯგუფების ან პარტიების მრწამსი და იდეებია.

„ტოტალიტარული“ იდეოლოგიები – სოციალური კლასის, საზოგადოების ან სულაც ისტორიული პერიოდის ,სოფლმხედველობას მოიცავს.

10) 1960–იანი წლებიდან მოყოლებული, ტრადიცილი სოციალური და პოლიტიკური ანალიზის მოთხოვნის შესაბამისად, ტერმინ „იდეოლოგიის“ სახეცვლამ მისი უფრო ფართოდ გავრცელება განაპირობა. იდეოლოგია ნეიტრალურ და ობიექტურ ცნებად დამკვიდრდა, მას ჩამოსცილდა ბევრი ის პოლიტიკური დატვირთვა რაც წინათ მიეწერებოდა. მარტინ სელიჯერი განმარტავს იდეოლოგიას „იდეათა სისტემას, რომლის საშუალებითაც ადამიანები აყალიბებენ, ხსნიან და ასაბუთებენ ორგანიზებული სოციალური ქმედების მიზნებსა და საშუალებებს, სულერთია რისკენაა მიმართული ასეთი ქმედება – მოცემული სოციალური წყობის შენარჩუნებასა, გაუმჯობესებასა, აღმოფხვრისა თუ ხელახალი შენებისკენ“ . აქედან გამომდინარე, იდეოლოგია ქმედებაზე ორიენტირებული სისტემაა. ამგავრი განმარტების შემდეგ ის აღარაა კარგი ან ცუდი, ჭეშმარიტი ან მცდარი, განმანთავისუფლებელი ან მჩაგვრელი – იდეოლოგია ყველაფერი შეიძლება იყოს!

პოლიტიკური სპექტრი

11) პოლიტიკურ იდეათა და იდეოლოგიათა კატეგორიზაციის მრავალი მცდელობა არსებობს. ყველაზე გავრცელებული და პოპულარული ხერხია მათი მემარჯვენე–მემარცხენე პოლიტიკურ სპექტრად დაყოფა. ეს წრფივი სპექტრია, რომელიც პოლიტიკურ მრწამსებს ორ უკიდურესობად ჰყოფს – უკიდურესი მემარცხენე და უკიდურესი მემარჯვენე მიმართულებების შორის გარკვეულ ზღვარზე განალაგებს. ერთი იდეის გარშემო ადამიანთა გაერთიანებების აღსანიშნავად იყენებენ ტერმინებს „მემარცხენე“ „მემარჯვენე“ და „ცენტრისტები“

12) ტერმინი „მემარცხენე“ და „მემარჯვენე“ საფრანგეთის რევოლუციის პერიოდიდან მოდის. 1789 წელს დიდგვაროვანთა პირველ კრებაზე განსხვავებული ქონებრივი მდგომარეობის ჯგუფებს განსხვავებული ადგილები ეკავათ , მეფის მხარდამჭერი არისტოკრატები მისგან მარჯვნივ ისხდენენ, რადიკალები, კი მესამე წოდების წევრები მარცხნივ.

ტერმინმა „მემარჯვენე“ მალევე დაიმკვიდრა რეაქციულის ანუ მონარქისტულის გაგება, ხოლო „მემარცხენემ“ რევოლუციის ან ეგალიტარიზმის მომხრე მიმართულების მნიშვნელობა. თუმცა თანამედროვე ცხოვრებაში „მემარცხენედ“ და „მემარჯვენედ“ დაყოფა სულ უფრო რთული ხდება და აღარ გამოხატავს უბრალო არჩევანს რევოლუციასა და რეაქციას შორის.

13) წრფივ სპექტრში განსხვავებული პოლიტიკური ღირებულებები ან ეკონომიკური პოლიტიკის თაობაზე ურთიერთსაწინააღმდეგო შეხედულებები აისახება. „მემარცხენეები“ თანასწორობის პრინციპთა ერთგულნი არიან და მისი მიღწევის საკითხში ოპტიმიზმს გამოხატავენ. „მემარჯვენეები“ კი როგორც წესი უარყოფენ თანასწორობის პრინციპს, როგორც არასასურველს ან მიუღწეველს.

14) ეს საკითხია ახლო კავშირშია ეკონომიკასთან,

კომუნისტები – როგორც უკიდურესი მემარცხენ მიმართულება სახელმწიფო დაგეგმვის ეკონომიკის მომხრენი არიან;

სოციალისტები და თანამედროვე ლიბერალები – შერეულ ეკონომიკისა და სახელისუფლო რეგულირებას უჭერენ მხარს.

მემარჯვენე კონსერვატორები – თავისუფალი ბაზრის, კაპიტალიზმისა და კერძო საკუთრებას იცავენ.

მაგრამ, ყველა ასეთ ინტერპრეტაციაში გარკვეული შეუსაბამობებია. მაგალითად ფაშისტური რეჟიმები ეკონომიკურ მართვასა და სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებდნენ მიუხედევად მათი უკიდურესად მემარჯვენე პოზიციისა. მთლად გარკვეული არ არის უნდა მოთავსდეს თუ არა „ანარქიზმი“ წრფივ სპექტრში. „ანარქისტები“ მკაცრად იცავენ თანასწორობის იდეას, რაც წესით მათ უკიდურეს მემარცხენე პოზიციაზე განალაგებდა, მაგრამ ამავე დროს ანარქისტები უარყოფენ ეკონომიკური მართვისა მთავრობის ყველა ფორმას რის საფუძველზეც ისინი უკიდურეს მემარჯვენე ფრთისთვის შეიძლება მიგვეკუთნებინა.

15) იმის გამო, რომ კომუნიზმი და ფაშიზმი ბევრ შემთხვევაში მსგავსებას ავლენენ, კერძოდ ორივე რეჟიმმა პოლიტიკური მართვის რეპრესიული, ტოტალიტარული ფორმები განავითარა. შედეგად, ალტერნატიული პოლიტიკური სპექტრი ნალის ფორმის შეიძლება იყოს, რაც მიგვანიშნებს, რომ კიდურა მარცხენა და მარჯვენა ბოლოები შეერთებისკენ მიისწრაფვიან და რითაც ორივეს ლიბერალიზმის, სოციალიზმის და კონსერვატიზმის „დემოკრატიული“ მრწამსისაგან განარჩევს.

16) ჰანს აიზენკი გვთავაზობს კიდევ ერთი სახის სპექტრს. ჰაიზენკმა ტრადიციულ მემარჯვენე–მემარცხენე ღერძს დაამატა ვერტიკალური ღერძი, რომლის ერთ ბოლოზე „ხისტად“ მოაზროვნენი ანუ ავტორიტარები, ხოლო მეორე ბოლოზე“რბილნი“ ანუ დემოკრატები განალაგა. ამდენად პოლიტიკური იდეების განლაგება შესაძლებელია როგორც მემარცხენე–მემარჯვენე ღერძზე ასევე „სიხისტისა“ და „სილბოს“ ღერძზეც. ასეთ შემთხვევაში განსხვავება ვთქვათ ნაციზმსა და სტალინიზმს შორის შეიძლება ნათლად ვაჩვენოთ , თუ მათ მემარჯვენე–მემარცხენე ღერძის კიდურ ბოლოებზე განვალაგებთ, ხოლო მათ მსგავსებას წარმოვაჩენთ, თუ ორივეს ვერტიკალური ღერძის „ხისტ“ ბოლოებზე მყარად მოვათავსებთ.

17) ამასთან ყველა ეს სპექტრი სირთულეებს წარმოშობს, რადგან პოლიტიკური იდეების უაღრესად კომპლექსური სისტემები გამარტივებისკენაა მიმართული. თანამედროვე პოლიტიკურ თემათა წარმოშობამ როგორებიცაა: „ფემინიზმი“ ცხოველთა უფლებები, გარემოს დაცვა, მემარჯვენე–მემარცხენე იდეები ცოტა არ იყოს დრო მოჭმულადაც აქცია.

მემარცხენე, მემარჯვენე და ანტისამტავრობო

იდეოლოგიები

ანტისამტავრობო

იდეოლოგიები

18) იდეოლოგია რომელიც ეწინააღმდეგება მართველობის ნებისმიერ ფორმას ეწოდება ე.წ „ანტისამთავრობო“ იდეოლოგიები

ერთ–ერთი ასეთი იდეოლოგიაა ანარქიზმი

სიტყვა „ანარქია“ ბერძნული სიტყვიდან მომდინარეობს და სიტყვა სიტყვით ნიშნავს „წესის გარეშე“. ტერმინი საფრანგეთის რევოლუციის პერიოდიდან შემოვიდა ხმარებაში. ანარქისტები ქადაგებენ კანონებისა და ინსტიტუტების გაუქმებას.

მე19 საუკუნის ბოლოს ანარქისტები ცდილობდნენ მხარდაჭერა მოეპოვებინათ რუსეთისა და სამხრეთ ევროპის უმიწაწყალო გლეხებისგან.

ანარქიზმის ფუძემდებლად ითვლება მიხეილ ბაკუნინი, ასევე ცნობილი ანარქისტები იყვნენ პიოტრ კროპოტკინი, ნესტორ მახნო და სხვები

ანაქრიზმს სხვა იდეოლოგიებისგან განსხვავებით, მიუხედავად მრავალი მცდელობისა არასდროს მიუღწევია ძალაუფლებისთვის, თუნდაც ეროვნულ დონეზე. ანარქისტები ყველაზე მეტად მიუახლოვდნენ ხელისუფლების ხელში ჩაგდებას ესპანეთის სამოქალაქო ომის დროს. თუმცა გენერალ ფრანკოს გამარჯვებამ „ანარქიზმს“ ბოლო მოუღო.

19) ანტისამთავრობოდ შეიძლება ჩაითვალოს ლიბერტარიანიზმიც.

ლიბერტანიაანელები, ნაკლებად მტრულად არიან განწყობილნი ფორმალური მთავრობის იდეისადმი. მაგრამ მიაჩნიათ, რომ მთავრობის უფლებამოსილება მაქსიმალურად უნდა შეიზღუდოს. ხაზს უსვამენ პიროვნულ ინდივიდუალიზმს. სურთ მაქსიმალურად გააფართოვონ ინდივიდის თავისუფლების არეალი. თავისუფლების ძირითად საფრთხედ კი სახელმწიფო მიაჩნიათ.

ერთ–ერთი ყველაზე ცნობილი ლიბერტანიანიანელი მოაზროვნე იყო ჰენრი დევიდ ტორო, რომელმაც აღწერა ლიბერტანიანიმზის თავისეული ხედვა თავის ნაშრომში „დაუმორჩილებლობის შესახებ“

თორო ემხრობოდა ჯეფერსონის ლოზუნგს „საუკეთესო მთავრობაა, რომელიც მინიმალურად მართავს“ და მან ეს ლოზუნგი საკუთარს ლოზუნგს მოარგო, რომელიც ასე ჯღერს : „საუკეთესოა მთავრობა, რომელიც საერთოდ არ მართავს“

მემარჯვენე იდეოლოგიები

20) ანაქრიზმსა და ლიბერტანიანელებს უპირისპირდება იდეოლოგიები, რომლებიც ხაზს უსვამს ცენტრალური ხელისუფლების და პოლიტიკური წესრიგის უზენაეს მნიშველობა

ასეთი იდეოლოგიის მიმდევრები არიან „მონარქისტები“

მონაქრქია სულ რაღაც ერთი საუკუნის წინათ ყველაზე გავრცელებული ხელისუფლების ფორმა იყო. მეფეები თუ იმპერატორები, ხანები თუ სულთნები – მონაქრები მბრძანებლობდნენ. მათ მომხრეებს ვინც შეუნარჩუნა გვირგივნი რევოლუციური გამოწვევებისა და დემოკრატიული რეფორმების მოთხოვნის მიუხედავად როიალისტები ანუ მონარქისტები ეწოდებათ.

მნიშვნელოვანია გვაქსოვდეს რომ მონარქები დღესაც მართავენ მნიშვნელოვან ქვეყნებს, მაგალითად: იორდანიას, საუდის არაბეთ, მონაკოს და სხვა.

21) ფაშიზმი მემარჯვენე ფრთის ექსტრემალური იდეოლოგიაა ისტორიის ბოლო პერიოდში. ეს არის იდეოლოგია, სადაც ხაზგასმულია რასის უპირატესობა. მისი ერთ–ერთი განმასხვავებელი შტრიხია, ცრურწმენაზე და სიძულვილზე დაყრდნობა. ეს იდეოლოგია მაშინ პოვებს ხოლმე მხარდაჭერას, როცა უამრავი ადამიანი რასისტული ან ეთნიკური უმრავლესობა, განიცდის ინდივიდუალურ ან კოლექტიურ ეკონომიკურ სიდუხჭირეს. როდესაც ხალხს, მასას არა აქვს ფორმალური განათლება ისინი ბრმად მიჰყვებიან დემაგოგებს, რომლებიც განტევების ვაცად გამოძებნიან ხოლმე რასობრივ–ეთნიკურ უმცირესობას, ოპოზიციურ პოლიტ პარტიას, უცხო ქვეყანას და ა.შ

22) კაპიტალიზმი დღეს ყველაზე გავლენიანი და ძლიერი იდეოლოგიაა დასავლეთში, კაპიტალიზმი აშშ–სა და დასავლეთ ევროპაში არის კონსერვატორების წამყვანი იდეოლოგია. კაპიტალიზმი მხარს უჭერს ინდივიდუალიზმის ღირსებას, მძიმე და ბეჯითი შრომას დამოუკიდებლობასა და პირადი ინიციატივას შექმნას საკუთარი ეკონომუკური კეტილდღეობა. ეს ეწინააღმდეგება მთავრობის ჩარევასა და რეგულაციიებს ბიზნესში.

როგორც იდეოლოგია, ეწინააღმდეგება „სოციალურ კეთილდღეობას“ და „მთავრობის მიერ გაწეულ დახმარებას“ კაპიტალისტებს მიაჩნიათ რომ მდიდარი ადამიანები იმსახურებენ სიმდიდრეს, სიღარიბე კი თავად ღარიბების ბრალია, რომლებიც ზარმაცები, უმოქმედოები და უპასუხისმგებლოები არიან.

მემარცხენე იდეოლოგიები

23) სოციალიზმი მემარცხენე იდეოლოგიაა. მისი არსი შეიძლება განიმარტოს შემდეგნაირად „იდეოლოგია რომელიც უარყოფს ინდივიდუალიზმს, კერძო საკთრებას და პირად მოგებას ამის მაგივრად ის ემხრობა სისტემას, დამყარებულს ეკონომიკურ კოლექტივიზმზე“

თანამედროვე სოციალიზმის მამად ითვლება ფრანგი რევოლუციონერი ფრანსუა ნუელ ბაბეფი. ასევე ცნობილი უტოპისტ სოციალისტები არიან სენ–სიმონი, ჩარლზ ფურიე და რობერტ ოუენი.

სოციალიზმი IXX საუკუნეში ჩამოყალიბდა და იმ სოციალური და ეკონომიკური პირობების საწინააღმდეგოდ წარმოიშვა, რომელიც ინდუსტრიული კაპიტალიზმის ზრდამ წარმოშვა ევროპაში.

24) რევოლუციური კომუნიზმი – მემარცხენე ექსტემალური იდეოლოგიაა, რომელსაც მარქსიზმსაც უწოდებენ. მარქსი სოციალისტ უტოპისტების აზრს ჩამოშორდა და ამტკიცებდა რომ კოლექტიური იდეალის მიღწეავა შესაძლებელი იყო, მხოლოდ კლასობრივი კონფლიქტით ანუ რევოლუციით. მისი იდეები შემდგომში ლენინმა განავითარა დაარსა კომუნისტური პარტია და სათავეში ჩაუდგა 1917 წლის რევოლუციას. შემდეგ დიდი ხნის მანძილზე საბჭოთა კავშირი ამ იდეოლოგიით იმართებოდა.

თუმცა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ მარქსიზმმა დაკარგა ავტორიტეტი.

25) დემოკრატიული სოციალიზმი – სოციალიზმის მეორე მნიშვნელოვანი განშტოება. ისინი მართალია უარყოფენ კაპიტალიზმს, მაგრამ დემოკრატიის ერთგულნი რჩებიან. სოციალ დემოკრატები მომხრენი არიან „კეთილდღეობის სახელმწიფოსი“ სადაც მთავრობას დიდი პასუხისმგებლობა აკისრია ჯანდაცვის, განათლებისა და მოსახლეობის კეთილდღეობის საკითხში.

კეტილდღეობის სახელმწიფოს მიზანი არის სიღარიბის და უთანასწორობის დაძლევა შემოსავლების ფართომაშტაბიანი გადანაწილების გზით.

ლიბერალიზმი და კონსერვატიზმი

ამერიკული პოლიტიკა ფაქტიურად არის მძაფრი დაპირისპირება ლიბერალებსა და კონსერვატორებს შორის.

ლიბერალიზმი – ხაზს უსვამს სოციალურ, პოლიტიკურ და ეკონომიკურ თანასწორობას, ყველა სამოქალაქო უფლების დაცვისა და გაფართოვების სახელით, ანუ მათ მიაჩნიათ რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი უფლებები არის სამოქალაქო უფლებები. ამრიგად ისინი გააფთრებიდ იცავენ იმ ინდივიდებსა და ჯგუფებს რომელთა უფლებებიც ირღვევა.

ისინი ემხრობიან ინდივიდის გამოხატვის თავისუფლებას. მათი რწმენა ინდივიდუალიზმის შესახებ მკაფიოდ არის ჩამოყალიბებული ჯონ სტიუარტ მილის ნაშრომში „თავისუფლების შესახებ“

• ლიბერალებს სჯერათ ადამიანების სიკეთისა და კარგი ბუნების

26) კონსერვატიზმი – მომხრეა ისეთი პოლიტიკის რომელიც წინ წამოწევს აყვავებასა და თანაბარ შანსებს ინდივიდუალური საკუთრებასა და ეკონომიკურ უფლებების დაცვის სახელით. აშშ–ში კონსერვატორები ძირითადად ხასზ უსვამენ ეკონომიკისა და ეკონომიკურ უფლებებს

კონსერვატიზმის იდეოლოგია დამყარებულია ჯნ ლოკის, ბარონ მონტესკიეს და ადამ სმიტის მსოფლმხედველობასა და თეორიებზე

• კონსერვატორები ადამიანის ბუნებას მუქ ფერებში ხედავენ და მიაჩნიათ, რომ ადამიანები დაბადაბიდანვე ეგოისტები და დაუმორჩილებელნი არიან, ისინი განსხვავდებიან შესაძლებლობებით, მორალური ღირებულებებით და იღბლით

იდეოლოგიების დასასრული თუ ახალი იდეოლოგიები?

მსოფლიო წესრიგი მნიშვნელოვნად შეცვალა ცივი ომის დასრულებამ, რაც თავის მხრივ 1989 – 1991 წლებში აღმოსავლეთ ევროპის რევოლუციების სახით კომუნიზმის მარცხის შედეგია. XX საუკუნის მთავარი მახასიათებელი იყო იდეოლოგიური ბრძოლა კაპიტალიზმსა და კომუნიზმს შორის, რომელიც უფრო გაამძაფა მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში ამერიკის შეერთებული შტატებისა და საბჭოთა კავშირის ზესახელმწიფოთა სახით დაპირისპირებამ. კომუნიზმის პოლიტიკური ასპარეზიდან გასვლის შემდეგ მსოფლიოში ერთადერთი სიცოცლისუნარიანი იდეოლოგიურ მოდელად დასავლური ყაიდის, კერძოდ ამერიკული ლიბერალური დემოკრატია შემოგვრჩა.

მსგავსმა შედეგმა ძლიერი დარტყმა მიაყენა სოციალისტურ იდეოლოგიებს ასევე დაზარალდა უნივერსალური ლიბერალიზმიც. წარმოიშვა ახალი იდეოლოგიური ძალები რომელთა განვითარებასაც დრო გვიჩვენებს.