Free Essay

Sport

In:

Submitted By robatik
Words 20010
Pages 81
‫مدیریت ورزش های هوای آزاد‬
‫(با رویکرد اوقات فراغت و ورزشهای تفریحی)‬

‫تهیه و تنظیم:‬
‫الهه حیدریان بایی‬

‫1‬

‫فصل اول‬
‫اوقات فراغت‬
‫و‬
‫ورزش های روباز‬

‫2‬

‫ورزش و اوقات فراغت:‬
‫بقراط پزشک معروف و برجسته ی یونانی بیش از دو هزار سال قبل ضمن تاکید بر فعالیت های حرکتی‬
‫مستمر، آن ها را برای سالمتی انسان ضروری معرفی کرد. او معتقد بود که ارگان های بدن انسان در صورت‬
‫داشتن تمرینات معتدل و مستمر، سالمتی خود را حفظ نموده، قوی شده، از سرعت عمرشان کاسته و بر طول‬
‫عمرشان افزوده خواهد شد.‬
‫از نظر تاریخی ورزش های تفریحی نقش بسزایی در توسعه ورزش در کشورهای مختلف جهان داشته اند‬
‫و به همین علت اغلب کشورهای پیشرفته از لحاظ ورزشی به منظور بسط و گسترش ورزش در بین آحاد مختلف‬
‫جامعه و دست یابی به زمینه های مساعد استعدادیابی، تمام مساعی خود را در راستای ایجاد تسهیالت و شرایط‬
‫مناسب جهت پرداختن به ورزش های تفریحی و برون شهری به کار گرفته اند. اساس این کار در آغاز با ترویج‬
‫بازی های سنتی مورد عالقه مردم شکل گرفت و با نزدیک شدن به اهداف کشورهای مختلف، سازماندهی رشته‬
‫های موردعالقه مردم به وسیله ی مدیریت های محلی و ملی گسترش یافت.‬
‫در دوران معاصر که با غلبه بر زندگی ماشینی، زندگی انسان ها در گذر زمان پس از اختراع ماشین بخار‬
‫در سال 1111 میالدی به تدریج رو به سستی و تنبلی و فقر فعالیت های حرکتی گذاشته است. کم کم ماشین‬
‫های متنوع به عنوان جایگزینی برای نیروی انسانی تبدیل شده و جای انسان ها را در انجام کار و فعالیت های‬
‫زندگی گرفته اند. با توجه به این تغییرات که در شیوه های زندگی انسان به وقوع پیوسته، انسان ها نیازمند رفع‬
‫این کمبود و تامین و جبرا آثار سوئ ناشی از فقر حرکتی در زندگی می باشند.‬
‫در عصر حاضر ورزش و فعالیت بدنی یکی از شیوه هایی است که می تواند در اوقات فراغت و ایام بیکاری‬
‫مردم انجام پذیرد تا حدودی از آثار و عوارض سوئ سبک های نوین زندگی بکاهد. فشارهای روحی و روانی‬
‫ناشی ازکار و تالش زندگی را کنترل نماید و بر توسعه و حفظ سالمتی و تندرستی افراد تاثیر مثبت بگذارد.‬
‫سودمندی تفریحات سالم و ورزشهای تفریحی:‬
‫گذران اوقات فراغت به گونه ی مناسب و از راه تفریحات سالم و به ویژه ورزش های تفریحی، اثرهای‬
‫مثبت فراوانی بر شخص و جامعه دارد که عبارتند از:‬
‫منافع شخصی- رهایی از فشار و تنش، سالمت جسمی، بهداشت روانی، رشد مهارت، خالقیت،‬
‫خودشکوفایی، یادگیری، رشد شخصیت و غیره:‬
‫منافع اجتماعی- تقویت خانواده، توسعه روابط دوستانه، افزایش بهره وری عمومی، بهبود بهداشت‬
‫عمومی، پرورش روحیه ی اجتماعی:‬
‫منافع اقتصادی- افزایش کار و اشتغال، توسعه نواحی روستایی، گسترش رفاه عمومی، توسعه تاسبسات‬
‫و خدمات:‬
‫منافع محیطی- جلوگیری از اشغال اراضی، گسترش آموزش محیطی، توسعه فرهنگ زیست محیطی،‬
‫توسعه همکاری میان نهادهای شهری و محیطی.‬
‫3‬

‫اوقات فراغت و ورزش های تفریحی:‬
‫فعالیت ورزشی در مکان ها و دامنه ی طبیعت یکی از موارد استفاده از زمین و طبیعت می باشد که‬
‫امروزه در اغلب کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته طرفداران و عالقمندی های زیادی پیدا نموده است. همه‬
‫روزه و در ایام تعطیل تعدادکثیری از مردم شهرنشین برای تفریح و گذران اوقات فراغت خود و پراختن به‬
‫فعالیت های مختلف ورزشی به دامنه طبیعت و حوالی شهرها و جنگل ها و کوه ها روی می آورند. به منظور‬
‫استفاده از زمین های اطراف شهرها و گسترش فعالیت های ورزشی به اماکن روباز و دامنه طبیعت باید تمامی‬
‫گروه های برنامه ریز و مسئول از قبیل سازمان های ورزشی، فدراسیون ها و یا سازمان های حفاظت از محیط‬
‫زیست و دوست داران طبیعت، دست به دست هم داده و همگام با ورزشکاران استفاده کنند. از محیط طبیعی‬
‫محافظت و نگهدای نمایند. حریم و محدوده ی فعالیت هر کدام از ورزش هایی که باید در فضای باز و محیط‬
‫های آزاد انجام شوند مشخص گردد و با حداقل دستکاری در محیط طبیعی و تخریب منابع ایجاد شود و مورد‬
‫بهره برداری محردم قرار گیرد. فعالیت های ورزشی مختلف باید متناوب با محیط مورد نیاز خود طبه بندی و‬
‫توسعه داده شوند و تجهیزات و امکانات هر کدام از ورزش ها با رعایت حفظ شرایط طبیعی محیط در زمین های‬
‫روباز استقرار یابند. در جدول زیر تاثیرات متقابل فعالیت های ورزشی مکان های روباز . تاثیرات محیطی آن ها‬
‫که توسط محققین دانشگاه کلن آلمان مطالعه و ترسیم شده است، به عنوان نمونه نشان داده می شود.‬
‫جدول 1-1- انواع بهره برداری های ورزشی از اماکن و منابع طبیعی‬
‫استفاده و بهره برداری از اماکن روباز‬

‫فعالیت ورزشی‬
‫فعالیت های ورزشی و استفاده درست از منابع طبیعی‬
‫شکار کردن‬

‫جابجایی در این فعالیت- مدیریت حیاط وحش‬

‫ماهیگیری‬

‫میزان صید ماهی- پرهیز از صید بیش از حد‬

‫گردش در طبیعت‬

‫انتقال گیاهان و قارچ ها‬

‫مداخله فعالیت های ورزشی در طبیعت و چشم اندازهای آن با ساخت و سازها‬
‫اسکی‬

‫پیست ها- باالبرها و ماشین های برقی‬

‫گلف‬

‫زمین های گلف‬

‫استفاده و بهره برداری فعالیت های ورزشی از زیر بناهای موجود طبیعت‬
‫قایق سواری‬

‫بهره برداری از منابع آب موجود‬

‫راه پیمایی‬

‫استفاده از مسیرها و راه های جنگلی‬

‫دوچرخه سواری کوهستان‬

‫استفاده از مسیرها، کوه، راه ها و جاده های‬
‫جنگلی‬

‫4‬

‫باید به خاطر داشت آن چه که در رابطه با تاثیرات متقابل فعالیت های ورزشی و منبع طبیعی اهمیت‬
‫دارد، نوع فعالیت های ورزشی امکانات مربوطه و رفتارهای محیطی استفاده کنندگان و بازدیدکنندگان از‬
‫طبیعت می باشد که در صورت رعایت اصول حفاظت از محیط زیست، سبب تخریب کمتری شده و منابع‬
‫کمتری را از بین خواهد برد.‬
‫فعالیت های ورزشی مکان های روباز:‬
‫از نظر تاریخی ورزش های تفریحی نقش بسزایی در توسعه ورزش کشورهای مختلف جهان داشته اند و به‬
‫همین علت اغلب کشورهای پیشرفته از لحاظ ورزشی به منظور بسط و گسترش ورزش در بین آحاد مختلف‬
‫جامعه و دست یابی به زمینه های مساعد استعداد یابی، تمام مساعی خود را در راستای ایجاد تسهیالت و‬
‫شرایط مناسب جهت پرداختن به ورزش های تفریحی و برون شهری به کار گرفته اند. اساس این کار در آغاز با‬
‫ترویج بازی های سنتی مورد عالقه مردم شکل گرفت و با نزدیک شدن به اهداف کشورهای مختلف، سازماندهی‬
‫رشته های مورد عالقه ی مردم به وسیله ی مدیریت های محلی و ملی گسترش یافت.‬
‫با گسترش صنعت و تکنولوژی و استقرار کامل زندگی ماشینی و شهر نشینی بر زندگی مردم، دیگر‬
‫بسیاری از فعالیت ها و تفریحات درون شهری و رایج شهرها، نیازهای عاطفی و جسمانی و روانی مردم را آن‬
‫چنان که باید و شاید تامین نکرده و فعالیت در فضاهای روباز و اماکن طبیعی بیش از پیش جای خود را در‬
‫زندگی و اوقات فراغت مردم باز می کند. هر روز تعداد بیش تری از شهروندان برای گذران تعطیالت و یا انجام‬
‫فعالیت های ورزشی و تفریحی خود به دامنه ی طبیعت، کوه ها، دریاچه ها، رودخانه ها و جنگل ها روی می‬
‫آورند. این قبیل فعالیت ها تاثیرات متقابلی را بر محیط طبیعی داشته و به طور متقابل از آن متاثر می شوند. باز‬
‫شدن پای مردم به طبیعت ضمن ایجاد تحول (مثبت و منفی) در ساختار منابع موجود، دائما تغییراتی را نیز در‬
‫رفتار و تمایالت گروه های استفاده کننده به وجود می آورند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:‬
‫‪ ‬گسترش مناطق جدید برای فعالیت های ورزشی و تفریحی‬
‫‪ ‬افزایش استفاده کنندگان از مکان های روباز و فضاهای آزاد‬
‫‪ ‬ترک مناطق ورزشی سنتی و شهری‬
‫‪ ‬آشتی و آشنایی بیش تر مردم با طبیعت و چشم اندازهای آن‬
‫در کشور آلمان امکانات و فعالیت های ورزشی روباز را به دو دسته تقسیم بندی کرده اند. دسته اول بر‬
‫اساس جزئیات فضای مورد استفاده ‪ Top Stop‬نام دارند که شامل اماکن و فضاهای ورزشی می شوند که به‬
‫منظور انجام فعالیت به خصوصی مانند ورزش های برفی و غواصی ایجاد شده اند و این اماکن با استفاده از‬
‫شرایط طبیعی محیط مانند برف و کوه و آب های عمیق و سرمایه گذاری و تاسیس امکانات مورد نیاز جانبی به‬
‫وجود آمده اند و مورد استفاده مراجعه کنندگان عالقه مند قرار می گیرند. دسته ی دوم ‪ Model Stop‬نام‬
‫دارند و آن دسته از فعالیت های ورزشی را در بر می گیرند که با استفاده از شرایط کامال طبیعی محیط و بدون‬
‫5‬

‫دخل و تصرف در چشم اندازهای طبیعی آن و با صرفنظر از ایجاد امکانات و تاسیسات زیربنایی به مرحله ی اجرا‬
‫در می آیند. این فعالیت ها با بهره گیری از مقتضیات طبیعی کوه ها، تپه ها، رودخانه ها، جنگل ها و دریاها‬
‫انجام می گردند و استفاده کنندگان ضمن بهره برداری از طبیعت زیبا و دست نخورده محل به فعالیت های‬
‫ورزشی خود می پردازند.‬
‫ورزشهای هوای آزاد به عنوان مبنایی برای ارائه اهداف گسترده دولت:‬
‫ورزشها و تفریحات هوای آزاد کیفیت زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داده است. اگر سیاستهایی که برای‬
‫ورزشها و تفریحات هوای آزاد اتخاذ می شود به خوبی طراحی و اجرا شود، مبنایی برای ارائه اهداف گسترده‬
‫دولت خواهد بود. که این اهداف شامل موارد زیر می شوند:‬
‫‪‬‬

‫حمایت از فرهنگ شهری‬

‫‪‬‬

‫سالمتی و آسایش‬

‫‪‬‬

‫حمایت از نوسازی‬

‫‪‬‬

‫ترویج توسعه پایدارتر‬

‫‪‬‬

‫جذب توریسم ورزشی‬

‫روستایی‬
‫‪‬‬

‫ترویج هنجارهای‬

‫اجتماعی‬
‫فعالیت های ورزشی اوقات فراغت در فضای باز:‬
‫‪‬‬

‫قایق سواری:‬
‫یکی از رشته های ورزشی است که امروزه به ویژه در‬

‫تعطیالت آخر هفته و ایام فراغت مورد استقبال افراد بی شماری‬
‫قرار می گیرد. امکانات الزم برای این رشته ورزشی در دسترس‬
‫بودن دریا، دریاچه ها و سدها می باشد که با ایجاد محلی برای‬
‫نگهداری قایق ها و اسکله ها برای سوار و پیاده شدن و تعدادی‬
‫قایق امکان فعالیت در این رشته جذاب وجود دارد. آن چه در‬
‫این جا قابل ذکر است، این که مسئولین راه اندازی این گونه فعالیت ها و در ایجاد امکانات زیربنایی برای فعالیت‬
‫در این رشته مانند احداث بندرگاه یا اسکله می بایست سعی کنند این کارها با حداقل دستکاری و ایجاد تغییر‬
‫در شرایط محیطی انجام پذیرد و اکوسیستم محیط به هم نخورد.امروزه قایق سواری در رشته های مختلفی‬
‫مانند کانوسواری (‪ )canoeing‬می باشد که شامل قایق های باریک و کوچک یک یا چند نفره بوده و بدون‬
‫موتور و با استفاده از پارو به حرکت در می آیند و به همین سبب آثار تخریبی زیست محیطی به هراه ندارند. این‬
‫ورزش در کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و ممالک اسکاندیناوی از رشد بسیار خوبی برخوردار می باشد.‬

‫6‬

‫‪ ‬صعود (‪:)climbing‬‬
‫از جمله ورزش هایی است که به صورت کوهنوردی، صخره نوردی و یخ نوردی مورد استقبال افراد زیادی‬
‫می باشد. عالقه مندان به این رشته برای کوهنوردی از دامنه طبیعت و امکانات موجود اطراف شهرها و کشورها‬
‫استفاده کرده و لذت می برند. دست اندرکاران این رشته جهت ایجاد تسهیالت الزم برای گسترش آن اقداماتی‬
‫را از قبیل ایجاد مسیرهای مناسب، احداث اقامتگاهها و گماردن راهنمای آشنا به محیط انجام داده اند تا‬
‫عالقمندان به این ورزش به راحتی و با حداقل خطرات ممکن اوقات فراغت خود را سپری سازند.‬

‫در رابطه با صخره نوردی باید اذعان داشت که عالقمندان این رشته هم از شرایط طبیعی و صخره های‬
‫موجود در کوه ها برای این ورزش استفاده می کنند و هم از دیوارهای سنگی و صخره ای مصنوعی که امروزه‬
‫توسط هیئت کوهنوردی در داخل سالن های ورزشی احداث شده اند، جهت این ورزش بهره برداری می نمایند.‬
‫یخ نوردی نیز شاخه ی دیگری از صعود است که در مناطق سردسیر و یا فصول سرد سال در کشورهای‬
‫مختلف قابل استفاده می باشد. کوه ها و مسیرهای یخی، آبشارها و رودخانه های یخ زده، از جمله اماکنی‬
‫هستند که عالقمندان به یخ نوردی به آن ها روی آورده و با بهره گیری امکانات و تجهیزات مخصوص به فعالیت‬
‫ورزشی می پردازند.‬
‫‪‬‬

‫پاراگالیدینگ (‪:)Paragliding‬‬
‫یکی از فعالیت ها برای پرواز در آسمان می باشد. افراد‬

‫آشنا به این رشته ی ورزشی با استفاده از پاراگالیدرها به آسانی‬
‫در آغوش آسمان قرار گرفته و از پرواز لذت می برند. استفاده از‬
‫چترهای مناسب و بهره گیری از ارتفاعات مناسب کوه ها و تپه‬
‫های اطراف شهرها امکان پروازی مطمئن و طوالنی را بر فراز‬
‫دره ها و مناطق مسطح طبیعی فراهم می سازد.‬
‫1‬

‫‪‬‬

‫غواصی (‪:)scuba Diving‬‬
‫ورزشی است که به تدریج عالقمندان‬

‫بیشتری پیدا می کند. این رشته ی ورزشی به‬
‫دلیل نیاز داشتن به تجهیزات و امکانات ویژه و تا‬
‫حدودی گران قیمت و همچنین ضرورت وجود آب‬
‫های با عمق مناسب که دارای چشم اندازها، مناظر‬
‫و جانوران دریایی بوده و از ایمنی کافی نیز‬
‫برخوردار باشد، از توسعه و گسترش کمی برخوردار‬
‫است و در مناطقی که امکانات مذکور مهیا و در دسترس باشند، از استقبال بیشتری برخوردار می باشد.‬
‫‪‬‬

‫موج سواری (‪:)Surfing‬‬
‫یکی از رشته های ورزشی جدیدی است که در‬

‫سواحل آب هایی که دارای موج های مناسبی هستند،‬
‫بدان پرداخته می شود. این رشته دارای انواع مختلفی‬
‫است که عالقمندان ویژه ای دارد. طی سال های اخیر‬
‫نوع سالنی این رشته ی ورزشی نیز به وجود آمده و با‬
‫احداث استخرهای مخصوص امکان موج سواری در‬
‫داخل سالن نیز فراهم گردیده است.‬
‫‪ ‬راهپیمایی (‪:)Hiking‬‬
‫به عنوان رشته ای کم هزینه و در دسترس که‬
‫به امکانات و تجهیزات زیادی احتیاج ندارد، امروزه‬
‫طرفداران زیادی دارد. همه افراد اعم از زن و مرد، پیر‬
‫و جوان، سالم و بیمار اغلب به راحتی به این رشته‬
‫روی آورده و با انجام آن ضمن کسب شادابی و نشاط،‬
‫سالمت و تندرستی خود را نیز توسعه می دهند. کنار‬
‫خیابان ها، جاده ها، پارک ها و مناطق طبیعی، مکان‬
‫هایی هستند که به طور طبیعی و معمول برای فعالیت این رشته ورزشی مورد استفاده قرار می گیرند. اما در‬
‫بسیاری از کشورها بدین منظور و جهت جلب و جذب مردم و ترغیب شهروندان به پیاده روی و راهپیمایی، سعی‬
‫کرده اند امکانات و تسهیالتی را فراهم آورند تا افراد بتوانند با رفاه و اطمینان بیشتری ورزش کرده و لذت ببرند.‬
‫8‬

‫ایجاد مسیرهای ویژه و خوش منظره در لبه های ارتفاعات، حاشیه رودخانه ها و مسیرهای جنگلی که به‬
‫تابلوهای راهنما، امکانات بهداشتی، آب آشامیدنی، اقامتگاههای موقت مجهز هستند، از جمله این فعالیت ها می‬
‫باشند.‬
‫‪ ‬دوچرخه سواری (‪:)Bicycle‬‬
‫استفاده از دوچرخه در بین مردم، برای رهایی از ماشین و فقر‬
‫حرکتی به ویژه در شهرها و کشورهای صنعتی از رونق خوبی برخوردار شده‬
‫است. بسیاری از شهروندان ترجیح می دهند برای رفتن به محل کار و انجام‬
‫فعالیت های روزمره از دوچرخه استفاده کنند. برخی از کشورها مانند‬
‫فرانسه، ایستگاههایی را در سطح شهرهای بزرگ، پرجمعیت و پر ترافیک‬
‫پیش بینی کرده و تعدادی دوچرخه در ایستگاههای مذکور را برای استفاده‬
‫ی عمومی قرار داده اند.‬
‫‪ ‬ورزش های تفریحی (‪:)Recreational Sport‬‬
‫عده ی کثیری از مردم امروزه در ایام تعطیل و اوقات‬
‫فراغت خود عالقمند به انجام فعالیت هایی هستند که هم‬
‫جنبه ی ورزشی و هم جنبه ی تفریحی داشته باشند. از‬
‫جمله این ورزش ها می توان ماهیگیری، شکار، به پرواز در‬
‫آوردن بادبادک و مشابه آن هارا نام برد. این فعالیت ها نیز‬
‫در اغلب مواقع با استفاده از منابع طبیعی و مناطق روباز‬
‫طبیعت انجام می پذیرند و افراد عالقه مند به طور عمده با‬
‫مجوز رسمی از مسئولین ذیربط به شکارگاههای ماهی و دیگر حیوانات حیات وحش مراجعه و ضمن گذران‬
‫ایامی از اوقات فراغت خود و پرداخت عوارض ویژه ی شکار، در محیط های پیش بینی شده و در حد مجاز به‬
‫فعالیت می پردازند.‬
‫توسعه فعالیت ها و مناطق روباز‬
‫اغلب فعالیت های ورزشی در فضای آزاد و مناطق روباز نیاز به ساختارهای به خصوص تاسیسات و‬
‫امکانات زیربنایی دارند که در بسیاری موارد تغییرات اساسی را در شرایط محیطی ایجاد می کند و باعث از بین‬
‫رفتن گونه های مختلف گیاهی و جانوری می گردد. احداث تاسیساتی مانند جاده های دسترسی، اقامتگاهها،‬

‫9‬

‫پارکینگ و .... بخش قابل توجهی از مراتع و جنگل ها را تخریب کرده و زیست گاههای حیات وحش را با‬
‫دگرگونی مواجه می سازد.‬
‫سازمانهای مدافع محیط زیست و حفاظت از حیات وحش در کشورهای مختلف در این قبیل موارد با اتکا‬
‫و استناد به قوانین و مقررات مالی و بین المللی وارد عمل شده و سعی می کنند تا شرایطی را بوجود آورند که‬
‫یا از ایجاد و احداث اماکن ورزشی در مناطق آزاد و طبیعی جلوگیری به عمل آورند و یا تدابیری بیندیشند که‬
‫حداقل صدمه و خسارت زیست محیطی مورد نیاز باشد. در قوانین و کنوانسیون های حفاظت از محیط زیست به‬
‫طور معمول به منظور جبران خسارات وارده بر محیط زیست در اثر توسعه و گسترش تاسیسات زیربنایی مربوط‬
‫به فعالیت های ورزشی یا صنعتی در مناطق روباز، پیش بینی های جبرانی منظور شده است که بر مبنای آن ها‬
‫مسئولین و سازندگان چنین امکاناتی موظف به تاسیس و ایجاد امکانات دیگری مانند دریاچه ها و جنگل های‬
‫مصنوعی، پارک های سبز و زیستگاههای حیات وحش در جبران صدمات وارده می باشند.‬

‫11‬

‫فصل دوم:‬
‫ورزش های هوای آزاد‬
‫و‬
‫گردشگری ورزشي‬

‫11‬

‫جاذبه های گردشگری:‬
‫جاذبه های گردشگری در قلب این صنعت قرار دارند، جاذبه ها انگیزه های هستند که باعث می شوند‬
‫مردم به مکان خاصی سفر کنند. جاذبه ها همیشه به عنوان "جذب کننده" گردشگران نیستند بلکه زمینه‬
‫فعالیت گردشگران را فراهم می کنند. نقش جاذبه ها در مقاصد این است که فقط یکی از بخش های شبکه‬
‫پیچیده خدمات را در محصول متنوع گردشگری تشکیل می دهند. کاهش تعداد بازدیدکنندگان از جاذبه ها در‬
‫محیط فزاینده سرمایه ها و درآمد های عمومی، آنها را به به توسعه روندهای درآمدزا مثل محل برگزاری‬
‫کنفرانس، رویدادها و فعالیت های خارج از سایت تشویق کرده است. این امر مستلزم این است که جاذبه ها به‬
‫صورت مؤثرتری با سایر بخش های عملکردی مقصد کار کنند، مثل اقامت، ارائه کنندگان غذا و نوشیدنی،‬
‫سازمان های مدیریتی مقصد و متصدیان حمل ونقل. با این وجود جاذبه های ویژه و ارزشمند همچنان نقش‬
‫کلیدی خود را در جذب گردشگران ایفا می نمایند.‬
‫گونه شناسی جاذبه های گردشگری‬
‫کلی ترین طبقه بندی که از جاذبه های گردشگری صورت گرفته است تقسیم بندی آنها به دو گونه‬
‫جاذبه های طبیعی و انسان ساخت می باشد. اما تقسیم بندی جاذبه ها به جاذبه های طبیعی و انسان ساخت‬
‫دیدگاهی محدود و تک بعدی به این بخش می باشد.‬
‫رویکرد مهم بعدی در طبقه بندی جاذبه ها معموال بر ویژگی ذاتی منابع گردشگری متمرکز می باشد،‬
‫اینکه طبیعی و یا انسان ساخت باشند. مهمترین دلیل برای این طبقه بندی رویکردهای متفاوت مدیریتی نسبت‬
‫به آنها می باشد. سایت های طبیعی معموال به نیروی کار کمتری نیاز دارند، دارای هزینه های ثابت کمتری‬
‫هستند و دسترسی به آنها نسبت به جاذبه های انسان ساخت محدودیتی ندارد.‬
‫رویکرد مهم دیگر در طبقه بندی جاذبه ها بر مبنای سیاست های قیمت گذاری برای دسترسی به آنها‬
‫می باشد، بدین معنی که برای دسترسی به جاذبه باید ورودیه پرداخت و یا اینکه رایگان می باشد.‬
‫اهداف مختلف بخش خصوصی و دولتی به طور طبیعی عملکرد و مدیریت جاذبه ها را تحت تاثیر قرار می‬
‫دهد. رویکردهای کامال متفاوت بخش خصوصی و دولتی در مسائل مدیریتی مثل قیمت گذاری، دسترسی‬
‫گردشگران، معرفی و بازاریابی در تمامی جهان دیده می شود.‬
‫نکته آخر محیط عملکردی جاذبه های گردشگری با توجه به بازاری می باشد که در آن قرار گرفته اند.‬
‫برخی از این جاذبه ها ممکن است عمدتا به بازار محلی خدمات ارائه نمایند و به تسهیالتی نیاز دارند که مربوط‬
‫به این بازار می باشد، در حالیکه برخی دیگر بیشتر پذیرنده بازارهای بین المللی هستند و به عنوان پرچمدار‬
‫جاذبه های یک مقصد عمل می کنند. بازار هدف یک جاذبه می تواند نوع محصول ارائه شده و مدیریت آن را به‬
‫خصوص از نظر قیمت گذاری و هزینه گردشگران معرفی و مشخص نماید.‬
‫دراین بخش به بررسی برخی طبقه بندی هایی که از جاذبه های گردشگری صورت گرفته است می پردازیم.‬
‫21‬

‫الف) جاذبه های طبیعی که براساس ویژگی های محیط طبیعی هستند.‬
‫ اقلیم (‪)Climate‬‬‫ چشم اندازهای زیبا (‪)Scenic beauty‬‬‫ سواحل و بندرگاه ها (‪)Beaches and marine areas‬‬‫ پوشش گیاهی و حیات وحش (‪)Flora and fauna‬‬‫ ویژگی های خاص طبیعی (‪)Special environmental features‬‬‫ پارک ها و مناطق حفاظت شده (‪)Parks and consecration areas‬‬‫ جهانگردی درمانی (‪)Health tourism‬‬‫جاذبه های فرهنگی که بر مبنای فعالیت های انسانی هستند.‬
‫ سایت های باستانی، تاریخی و فرهنگی (‪)Historical Monuments‬‬‫ الگوهای متمایز فرهنگی (‪)Distinctive cultural patterns‬‬‫ هنرها و صنایع دستی (‪)Arts and handicrafts‬‬‫ فعالیت های اقتصادی جالب (‪)Interesting economic activities‬‬‫ مناطق شهری جالب (‪)Interesting urban areas‬‬‫ موزه و تسهیالت فرهنگی (‪)Museums and other cultural facilities‬‬‫ جشنواره های فرهنگی (‪)Cultural festivals‬‬‫ میهمان نوازی بومیان (‪)Friendliness of residents‬‬‫·‬

‫جاذبه های خاص که به صورت مصنوعی خلق شده اند.‬

‫ پارکهای موضوعی (‪)Theme parks‬‬‫ خرید (‪)Shopping‬‬‫ اجالسها، نشست ها و کنگرهها (‪)Meetings, conferences, conventions‬‬‫ وقایع خاص (‪)Special events‬‬‫ سرگرمی ها (‪)Entertainment‬‬‫ تفریح و ورزش (‪)Recreation and sports‬‬‫ب) جاذبه های گردشگری را می توان به چهار گروه اصلی طبقه بندی کرد:‬
‫1. ویژگی های محیط طبیعی‬
‫2. ساخت ها، ساختمان ها و سایت های انسان ساخت که در ابتدا با هدفی غیر از جذب بازدیدکنندگان‬
‫ایجاد شده اند(مثل عبادتگا های مذهبی)، اما در حال حاضر تعداد قابل توجهی از بازدیدکنندگانی را به خود‬
‫جذب می نمایند که از آنها به عنوان تسهیالت فراغتی استفاده می کنند.‬

‫31‬

‫3. ساخت ها، ساختمان ها و سایت های انسان ساخت که از ابتدا به منظور جذب بازدیدکنندگان و با‬
‫هدف تامین نیازهای آنان طراحی شده اند، مثل پارک های موضوعی.‬
‫4. رویدادهای ویژه‬
‫دو تفاوت عمده بین این جاذبه های وجود دارد. واضح ترین تفاوت این است که سه گونه اول عموما ثابت‬
‫هستند در حالیکه آخرین دسته از جاذبه ها موقتی هستند و معموال عمر محدودی دارند. دومین تفاوت عمده‬
‫بین دو نوع اول جاذبه ها و دو نوع دوم آنها می باشد که در دونوع اول، گردشگری یک مشکل و تهدید به شمار‬
‫می آید و در دو نوع دوم برای منافع آن مورد حمایت قرار گرفته و یک فرصت به شمار می آید.‬
‫جدول 2-2:طبقه بندی جاذبه های گردشگری‬
‫انسان ساخت‬
‫(اما نه با هدف اولیه‬

‫طبیعی‬

‫انسان ساخت‬
‫(با هدف جذب‬

‫رویدادهای ویژه‬

‫جذب بازدیدکنندگان)‬

‫گردشگران)‬

‫سواحل‬

‫کلیساها‬

‫پارک های سرگرمی‬

‫رویداد های ورزشی:‬

‫غارها‬

‫خانه های بزرگ و تاریخی‬

‫پارک های موضوعی‬

‫تماشا و یا شرکت در‬

‫صخره ها‬

‫سایت های باستانی و‬

‫موزه های موجود در فضای باز‬

‫مسابقات‬

‫مراکز فرهنگی‬

‫فستیوال های هنری‬

‫جنگل ها‬

‫باغ های تاریخی‬

‫پارک های بیرون شهر‬

‫بازارها و نمایشگاه ها‬

‫حیات وحش:‬

‫سایت های باستانی صنعتی‬

‫تفرجگاه های ساحلی‬

‫مراسم سنتی‬

‫گیاهان و حیوانات‬

‫ریل قطارهای بخار قدیمی‬

‫مراکز نمایشگاهی‬

‫یادبودهای تاریخی سالیانه‬

‫بوستان ها‬

‫رویدادهای مذهبی‬

‫رودخانه ها و دریاچه ها ساختمان های تاریخی‬

‫مراکز صنایع دستی‬
‫بازدید از کارخانه ها و مغازه ها‬
‫کشتزارهای قابل استفاده برای عموم‬
‫شکارگاه ها‬
‫مجموعه های سرگرمی‬
‫چشمه های آبگرم‬
‫مراکز فراغتی‬
‫محل پیک نیک‬
‫موزه ها و گالری ها‬
‫مجموعه های خرده فروشی فراغتی‬
‫اسکله ها‬

‫41‬

‫گردشگری ورزشی:‬
‫گردشگری ورزشی معموال چنین تعریفی دارد: تمام اشکال شرکت فعال یا غیرفعال در یک فعالیت ورزشی‬
‫که به صورت غیررسمی و یا هماهنگ شده برای دالیل غیرتجاری یا تجاری انجام پذیرد که نیازمند سفر به‬
‫مقصد و کار در محل برگزاری باشد. البته گاه ادغام اهداف ورزشی و ماجراجویی گردشگران بر ایجاد عالقه،‬
‫شناخت و درک صحیح از این بازار تاثیر بسیار گذاشته است.‬
‫گردشگری ورزشی معموال به 3 نوع اصلی تقسیم میشود:‬
‫1- گردشگری ورزشی فعال و میزبانی گردشگرانی که به صورت فعال در یک فعالیت ورزشی شرکت‬
‫میکنند.‬
‫2- گردشگری ورزشی مناسبتی و میزبانی از گردشگرانی که تماشاگر یک واقعه ورزشی هستند.‬
‫3- توریسم ورزشی خاطرهدوست (نوستالوژیک) و میزبانی گردشگرانی که برای دیدن یک مکان ورزشی‬
‫نظیر ورزشگاهی خاص یا جایگاه یادبود مشاهیر ورزش و... سفر میکنند.‬
‫بسیاری از کشورها و مناطق گردشگری، در بخش گردشگری ورزشی خاطرهدوست جذابیتهای الزم و‬
‫امکان رقابت ندارند. در بخش گردشگری مناسبتی نیز به شدت به سیاستهای کلی کشور میزبان و شرایط‬
‫جهانی و امکانات رقبا بستگی دارد بنابراین معموال در پیگیری آن در حوزه کلی توسعه گردشگری با عالیق ویژه‬
‫می گنجد اما گردشگری ورزشی فعال، معموال مورد توجه برنامههای مدیریتی توسعه بازار گردشگری با عالیق‬
‫خاص قرار میگیرد.‬
‫این شاخه از گردشگری ورزشی که موجب شهرت منطقه گردشگری به عنوان مرکز برگزاری اردوهای‬
‫آمادهسازی می شود، چند دهه است که مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از شهرهای اروپا، به ویژه مناطقی در‬
‫آلمان، سوئیس و فرانسه مورد توجه تیمهای ورزشی برای برگزاری اردو است.‬
‫عوامل موثر در توسعه گردشگری ورزشی‬
‫در کتاب توسعه گردشگری ورزشی نوشته هینچ و هیگمن که در سال 3002 منتشر گردید، عوامل موثر‬
‫در توسعه گردشگری ورزشی به صورت زیر طبقه بندی شده است:‬
‫1- جنبه های طبیعی ( ‪)Natural features‬‬
‫پارک های ملی، فضاهای صحرایی و بیابانی، فضاهای باز مطبوع، فضاهای جغرافیایی طبیعی ( کوه ها،‬
‫دریاچه ها، صخره ها و غیره).‬
‫2- زیر ساخت ها و تسهیالت ( ‪)Facilities and Infrastructure‬‬
‫مجموعه های ورزشی مجموعه های ورزشی، فضاهای ورزشی، سالن ها و تاالرهای ورزشی، زیر ساخت‬
‫های حمل و نقل، رستوران ها، هتل ها و تفریحگاهها.‬
‫51‬

‫3- فضاهای تکمیلی ( ‪)Built amenities‬‬
‫پارکینگ ها، توالت های عمومی، تابلو های اعالنات، سرپناهها و آالچیق ها.‬
‫4- خدمات ورزشی ( ‪)sport services‬‬
‫مربیگری، اجاره و فروش وسایل ورزشی، مدیریت و نگهداری، نظارت و ایمنی تسهیالت آموزشی و‬
‫اجرایی، تسهیالت پزشکی و پیشگیری از آسیب و تسهیالت پژوهشی و علمی.‬
‫5- سازمان های ورزشی ( ‪)sport organizations‬‬
‫سازمان های ورزشی و گردشگری، باشگاه ها، گروه های اجتماعی و داوطلب و موسسات که می توانند‬
‫خدمات مدیریتی، توسعه تسهیالت و امور مالی، حمایتی، خدمات اطالعاتی، بازاریابی و بازرگانی را برای‬
‫گردشگری ورزشی ایجاد نمایند.‬
‫6- خدمات حمل و نقل ( ‪)Transport services‬‬
‫جاده ها، راه آهن، راههای هوایی و دریایی ( محلی و بین المللی) و موسستات کرایه اتومبیل.‬
‫7- فعالیت ها و سرگرمی ها (‪)Entertainment and Activities‬‬
‫سالن ها و محل های ورزشی (میدان های یخی، مراکز تفریحی، استخرهای شنا، دیوارهای صخره نوردی،‬
‫میدان های گلف، تاالرها و سالن های معروف ورزشی، مراکز خرید).‬
‫اثرات گردشگری ورزشی‬
‫اثرات مثبت و بالقوه گردشگری ورزشی در میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی بر جامعه میزبان در شش‬
‫عامل کلی زیر خالصه شده است:‬
‫ اثرات اقتصادی‬‫‪ ‬افزایش فعالیت های اقتصادی.‬

‫‪ ‬افزایش استانداردهای زندگی.‬

‫‪ ‬ایجاد شغل.‬

‫‪ ‬افزایش درامد ملی.‬

‫‪ ‬افزایش عرضه کار.‬
‫ اثرات گردشگری/ تجاری‬‫‪ ‬افزایش آگاهی نسبت به منطقه به عنوان یک مقصد گردشگری/ مسافرتی.‬
‫‪ ‬افزایش دانش در رابطه با ظرفیت ها جهت سرمایه گذاری و فعالیت های تجاری در منطقه.‬
‫‪ ‬ایجاد جاذبه های جدید گردشگری و اقامتی.‬
‫ اثرات فیزیکی/ محیطی‬‫‪ ‬ساخت تسهیالت جدید.‬

‫‪ ‬رشد و توسعه محیط های طبیعی.‬

‫‪ ‬رشد زیرساخت های محلی.‬

‫‪ ‬رشد و توسعه محیط های شهری.‬

‫‪ ‬حفظ آثار باستانی.‬

‫‪ ‬ارتقا و توسعه ورزش.‬
‫61‬

‫ اثرات اجتماعی/ فرهنگی‬‫‪ ‬افزایش درک فرهنگی.‬
‫‪ ‬افزایش سطح ثابت عالقمندی و مشارکت در انواع فعالیت های وابسته به رویداد.‬
‫‪ ‬گسترش تعامالت اجتماعی و ارتباطات فرهنگی بین المللی.‬
‫‪ ‬گسترش ارزش ها و رسوم منطقه ای.‬
‫‪ ‬افزایش تساوی نژادی.‬
‫ اثرات روانی‬‫‪ ‬افزایش تفاخر و غرور ملی و حمیت و روح اجتماعی.‬
‫‪ ‬افزایش اطالع و هوشیاری درباره ادارات غیر محلی.‬
‫‪ ‬ایجاد جو شادمانی و سرور در طول برگزاری رویدادها.‬
‫ اثرات سیاسی/ مدیریتی‬‫‪ ‬شناخت و تایید بین المللی جامعه میزبان و ارزش های آن.‬
‫‪ ‬توسعه مهارت ها از جمله برنامه ریزان.‬
‫‪ ‬گسترش درک بین المللی.‬
‫‪ ‬گسترش پیام صلح و دوستی با سایر ملل.‬
‫گردشگری ورزشی در ایران‬
‫بحث گردشگری ورزشی یکی از مباحث جدید در جهان امروز است که حدود دو دهه بیشتر از توجه و‬
‫روی آوری جهانی به آن نمی گذرد. در سال های اخیر در کشور ما نیز فعالیت های خوب و امید بخشی از جانب‬
‫سازمانهای گردشگری و ورزشی آغاز گردیده است. همچنین بخش دانشگاهی نیز با آغاز پژوهش ها و تحقیقات،‬
‫چاپ کتب و ارائه مقاالت در این زمینه، مشتاقانه در راه توسعه این صنعت نوپا تالش می کند. هر چند که مدت‬
‫زمان طوالنی از مطرح شدن بحث گردشگری ورزشی در کشور ما نمی گذرد، اما در همین زمان کوتاه، توجه‬
‫مسئوالن در حوزه های گردشگری و ورزش را به خود جلب نموده و آینده ای روشن و نوید بخشی برای رشد و‬
‫توسعه این صنعت نوین در کشور پیش بینی می شود.‬
‫در این راستا پیشنهاد تشکیل کمیسیون گردشگری ورزشی به هیئت اجرایی کمیته ملی المپیک ارائه‬
‫شد و آئین نامه آن در تاریخ11/8/08 مورد تصویب قرار گرفت و اهداف در نظر گرفته شده مندرج در آئین نامه‬
‫نیز بر طبق اساسنامه کمیته بین المللی المپیک و در جهت توسعه جنبش المپیک تعیین گردید. این کمیسیون‬
‫با استفاده و بهره گیری از مشارکت های مردمی اقدام به برگزاری نخستین فعالیت های اجرایی نموده و اهداف‬
‫خود را طی اطالعیه ای با اهداف زیر منتشر ساخت:‬
‫1. توسعه امر بازی و ورزش برای خانواده ها.‬
‫11‬

‫2. پر کردن اوقات فراغت.‬
‫3. ایجاد ارتباط سالم بین اقشار مختلف جامعه.‬
‫4. حفاظت از محیط زیست.‬
‫5. آشنایی هر چه بیشتر با میراث فرهنگی طبیعی.‬
‫6. ایجاد اشتغال و تشویق آحاد مردم به منظور مشارکت در فعالیت های فرهنگی ورزشی و‬
‫طبیعت گردی و ایرانگردی.‬
‫جاذبه های طبیعی ورزشی در ایران‬
‫کشور ایران با وسعت زیاد، تنوع آب و هوایی و زیس محیطی که دارد، بستر مناسبی را برای توسعه‬
‫گردشگری ورزشی از طریق مشارکت در ورزش هایی که مرتبط با محیط زییست هستند، فراهم آورده است.‬
‫کشور ما اگر چه سابقه قابل توجهی در برگزاری مسابقات یا اردوهای آمادهسازی ورزشی ندارد، اما امکانات اولیه‬
‫مناسبی برای بعضی ار رشتهها در اختیار دارد.‬
‫در رشتههای اسکی، سوارکاری، کوهنوردی، قایقرانی و برخی از ورزشهای ماجراجویانه امکانات اولیه و‬
‫شرایط طبیعی امکان سرمایهگذاری و توسعه را فراهم میکنند؛ پیستهای اسکی ایران 8 ماه در سال امکان‬
‫بهرهبرداری دارند و شرایط انواع کوهنوردی در مناطق مختلفی از رشتهکوههای زاگرس و البرز فراهم است.‬
‫رودخانههای آرام و خروشان و دریاچههای پشت سدها نیز از امکانات نخستین برگزاری برنامههای قایقرانی‬
‫محسوب میشوند. ضمن اینکه استان گلستان و استانهای تهران و آذربایجان ظرفیتهای مناسبی برای‬
‫برنامههای ورزشی سوارکاری دارند. هچنین باید گفت که جذابیتهای طبیعی نیز امکان برگزاری مسابقات و‬
‫برنامههای ورزشی در رشتههای رالی و ورزشهای هوایی را در تمام فصول سال فراهم میکند. در این بین باید‬
‫توجه داشت که برگزاری مسابقات ورزشی سنتی ایران نیز در جذب گردشگران بسیار موثر است. مسابقات‬
‫چوگان، کشتی با چوخه و کشتی گیلهمردی و سوارکاری ترکمن صحرا و سوارکاری عشایر از این گروه مسابقات‬
‫است.‬
‫در این بین باید گفت مجموعه ورزشی آزادی تهران اگر چه عمری 63 ساله را سپری گرده است اما‬
‫همچنان امکان برگزاری اردوهای ورزشی با کیفیت را دارد به خصوص اینکه در تهران امکانات مناسب پزشکی‬
‫شرایط را برای ارائه خدمات پزشکی ورزشی فراهم میآورد.‬
‫در حال حاضر در منطقه، کشور قطر مناسبترین امکانات ورزشی را برای ارائه خدمات گردشگری ورزشی‬
‫دارد اما موقعیت اقلیمی ایران میتواند زمینه را برای جذب سرمایهگذاری و رقابت در حوزه گردشگری ورزشی‬
‫فراهم کند .‬

‫81‬

‫تپه نوردی‬
‫" تپه نوردی" عبارت خاصی است برای تفکیک سیر و سیاحت در طبیعت که بیشتر ورزش و توریسم‬
‫ماجراجویانه را شامل می شود و شامل زیر شاخه هایی همچون دیدار از حیات وحش، دیدار از چشم اندازها و‬
‫آثار طبیعی و آموزش و پژوهش در طبیعت و سفرهایی است که صرفا به منظور تفریح در طبیعت و استفاده از‬
‫آن برای تغییر حال و هوای زندگی روزمره انجام می شود.‬
‫ایران با داشتن هفت پارک ملی، مجموعه ای از آثار طبیعی ملی، 05 پناهگاه حیات وحش و مناطق‬
‫حفاظت شده، افزون بر 003 شکارگاه رسمی و غیر رسمی، 05 دریاچه داخلی، 81 تاالب بین المللی، دو پهنه‬
‫کوهستانی با مساحت تقریبی بیش از 005 هزار کیلومتر مربع، نزدیک به یکصد هزار کیلومتر مربع جنگلی و از‬
‫همه مهم تر قرار داشتن در شمار پنج کشور بهره مند از بیشترین تنوع زیستی، جا دارد به عنوان یکی از قطب‬
‫های طبیعت گردی در جهان مطرح باشد. در ای میان استان های سمنان، تهران، آذربایجان شرقی و غربی،‬
‫اردبیل، گیالن، مازندران، فارس و سیستان و بلوچستان از اهمیت ویژه ای برخوردارند.‬
‫شکار، صید و ماهیگیری‬
‫بیش از یکصد شکارگاه بزرگ در ایران وجود دارد که برخی از آن ها، همچون مجموعه مناطق حفاظت‬
‫شده جاجرود، از شهرت جهانی برخوردارند. گونه های اصلی قابل شکار در این شکارگاه ها عبارتند از : قوچ، کل،‬
‫مرال، آهو، پلنگ، خرس، گرگ، گراز، میش، بز، روباه، خرگوش، تشی، قرقاول، کبک دری، دراج، تیهو، هویره،‬
‫غاز، ماغ، مرغابی و اردک.‬
‫اغلب شکارگاه های ایران با وجود دشواری امکان دسترسی به آن ها، دارای شهرت جهانی هستند. حتی‬
‫هم اکنون نیز ساالنه صدها شکارچی خارجی، به ایران سفر می کنند. مقاصد عمده شکارچیان خارجی در ایران‬
‫عبارتند از استان تهران، آذربایجان غربی، سمنان، خراسان، اصفهان، کرمان، فارس، هرمزگان و بوشهر، در این‬
‫میان به ویژه استان های فارس و بوشهر از نظر امکاناتی که برای صید پرنده هوبره ارائه می دهند، اهمیت دارند.‬
‫در حال حاضر ساالنه ده ها نفر از شیوخ متمول جنوبی خلیج فارس ( از آن جمله شماری از دولتمردان امارات‬
‫متحده عربی ) با صرف هزینه های سنگین برای صید این پرنده به ایران سفر می کنند.‬
‫ورزش های زمستانی‬
‫براساس شاخص اقلیمی احداث پیست های اسکی ( وجود یک دوره سرد در یک منطقه کوهستانی که در‬
‫آن طی مدت حداقل چهار ماه عمق برف از 05 سانتی متر هرگز کاهش نیابد ) در سرتاسر رشته کوه زاگرس و‬
‫بیشترین بخش از رشته کوه البرز به ویژه در بخش های مرکزی و غربی آن امکان ایجاد پیست های اسکی و‬
‫گسترش ورزش های زمستانی وجود دارد. در این میان منطقه زاگرس مرکزی، فارس مرتفع، کهکیلویه و‬
‫بویراحمد و چهار محال و بختیاری با توجه به برخورداری از ارتفاع متوسط افزون بر دوهزار متر فصل سرد‬
‫طوالنی که ماندگاری برف بر اساس معیار پیش گفته در برخی از مناطق آن تا بیش از هشت ماه نیز به طول می‬
‫انجامد. مطلوب ترین زمینه طبیعی برای گسترش ورزش های زمستانی را فراهم آورده اند.‬
‫91‬

‫در حال حاضر در ایران فقط 61 پیست اسکی وجود دارد. که از میان آن ها سه مجموعه دارای امکانات‬
‫اقامتی ( آبعلی، شمشک و دیزین ) و پنج مجموعه نیز فقط دارای رستوران ( دربندسر، کلوپ، نور، توچال،‬
‫تاریک دره همدان و پیام آذربایجان شرقی ) هستند. هشت پیست دیگر حتی از حداقل امکانات رفاهی محرومند.‬
‫پراکنش این پیست ها نیز اصالً مطلوب نبوده و هفت تای آن ها در کوهستان های مشرف به شهر تهران واقع‬
‫بوده و در منطقه مستعد زاگرس مرکزی فقط سه پیست ( سپیدان فارس، دنا کهکیلویه و بویراحمد و چلگرد‬
‫چهارمحال و بختیاری ) وجود دارد که از هیچگونه امکانات اقامتی، رفاهی برخوردار نیستند. همچنین گفتنی‬
‫است که از میان شاخه های گوناگون ورزش های زمستانی در پیست های اسکی ایران فقط اسکی به مفهوم‬
‫مصطلح آن معمول است و از ورزش های مفرحی همچون لوژ سواری، پرش با اسکی، اسکی وحشی و غیره‬
‫خبری نیست. در صورت ایجاد امکانات الزم قطعاً منطقه زاگرس مرکزی می تواند به یکی از قطب های بین‬
‫المللی ورزش های زمستانی در جهان تبدیل شده و به قابلیت هایی که از شهرت آن بر می آید ( سوئیس‬
‫خاورمیانه ) دست یابد. اما در شرایط کنونی سه پیست آبعلی، شمشک و دیزین استان تهران نیز قابلیت جذلب‬
‫طبیعت گردان خارجی را دارند.‬
‫ورزش های ساحلی و آبی‬
‫دو سوی شما و جنوب ایران، دارای دو هزار کیلومتر مرز ساحل آبی است. در ساحل شمالی، خزر‬
‫بزرگترین دریاچه جهان، میعادگاه تابستانی اغلب عالقه مندان به سفر در کشور بزرگ ایران است. باریکه ساحلی‬
‫ایران در این منطقه مابین دامنه های شمالی البرز و ساحل جنوبی خزر مجموعه ای از زیباترین چشم اندازهای‬
‫طبیعی ایران را در خود جای داده است. ترکیبی آرمانی از ساحل دریا، کوستان و جنگل در این منطقه موجب‬
‫شده است اصلی ترین قطب سیاحتی ایران در این منطقه شکل گیرد. ساحل جنوبی ایران نیز یکی دیگر از قطب‬
‫های سیاحتی کشور به شمار می رود. دو جزیره مشهور خلیج فارس، کیش و قشم در سالیان اخیر از بیشترین‬
‫سرمایه گذاری های گردشگری را فراهم کنند. در این منطقه برعکس ساحل شمال، فصل سفر، زمستان است که‬
‫این نکته خود، دائمی بودن زمان پرداختن به ورزش های ساحلی و آبی در ایران را در تمام طول سال نشان می‬
‫دهد. الزم به ذکر است که فقط تعداد محدودی از کشورهای جهان از این امکان برخوردارند.‬
‫هر دو قطب ساحل شمال و جنوب کشور در صورت برخورداری از امکانات مناسب می توانند از قطب های‬
‫بین المللی ورزش های آبی و ساحلی به شمار آیند. البته باید توجه داشت که گردشگری ساحلی در ایران اگر‬
‫می خواهد بعدی بین المللی پیدا کند، صرفاً می تواند متکی به طبیعت گردی و ورزش بوده و بازار خود را در‬
‫میان عالقه مندان به چشم اندازهای بکر و نو جستجو کند، زیرا گردشگری ساحلی به مفهوم بین المللی آن با‬
‫توجه به ظوابط و هنجارهای مذهبی - اجتماعی و اخالقی در ایران مطلقاً وجود ندارد.‬
‫همچنین دریاچه هایی مانند ارومیه در آذربایجان غربی، گهر در لرستان، پریشان در فارس و هامون در‬
‫سیستان قابلیت تبدیل به قطب های بین المللی گردشگری ساحلی را دارند؛ البته همچنان که گفته شد این‬
‫دریاچه ها تنها می توانند به عنوان جاذبه های اکوتوریستی و در جهت جذب طبیعت گردان واقعی مطرح باشند.‬
‫12‬

‫بیابان گردی‬
‫بیش از یک پنجم مساحت کشور ایران ( افزون بر سیصد هزار کیلومتر مربع) را بیابان های واقعی در بر‬
‫گرفته است. گذشته از وسعت کم نظیر، که موجب می شود مجموع مساحت های ایران در شمار چهار بیابان‬
‫نخست جهان قرار گیرد، عوامل جغرافیایی متعدد دیگری نیز وجود داشته است. بیابان های ایران به عنوان جاذبه‬
‫های سیاحتی از موقعیت ممتازی نسبت به همگنان خود در دیگر نقاط جهان برخوردارند.‬
‫ارک ملی کویر با توجه به نزدیکی آن به شهر تهران و برخورداری از چشم اندازهای کم نظیری همچون‬
‫دریاچه نمک و سیاه و با وجود کاروانسراهایی همچون قصربهرام و عین الرشید و نیز زیست گونه هایی همچون‬
‫یوزپلنگ آسیایی و جبیر قطعاً یکی از قطب های بیابان گردی در جهان می تواند به شمار آید.‬
‫پس از آن کویر لوت به دلیل برخورداری از قطب حرارتی کره زمین، شهر خیالی لوت، تنها منطقه بدون‬
‫حییتس زمین در سرمایه گذتری های بین المللی توریسم قابل اتکاست. همچنین بیابان های همجوار ارگ بم‬
‫در کرمان، کویرهای حوالی یزد، منطقه خور و بیابانک و کویرهای پیرامون طبس در خراسان از قابلیت های فوق‬
‫العاده ای برخوردارند.‬
‫کوه نوردی و غارنوردی‬
‫اگرچه فالت ایران نسبت به سرزمین های کوهستانی شرق آن، هیمالیا، پامیر و تبت ارتفاع کمتری دارد‬
‫اما قلل مرتفع کوهستانی ایران به میژه قلل زاگرس مرکزی در شمار صد قله مرتفع جهان قرار داشته و نیز قله‬
‫آتشفشانی دماوند بلندترین قله نیمکره غربی است زیرا در هیچکدام از قاره های اروپا، آفریقا و آمریکای شمالی و‬
‫جنوبی قله ای مرتفع از دماوند وجود ندارد.‬
‫در ایران نزدیک به یکصد غار بزرگ وجود دارد که از قابلیت جذب سرمایه گذاری های گردشگری‬
‫برخوردارند. برخی از این غارها همچون کتله خور زنجان و علی صدر همدان از شهرت جهانی برخوردارند.‬
‫بسیاری از این غارها برای برگزاری تورهای ماجراجویانه قابلیت زیادی دارند.‬
‫شایان ذکر است که با توجه به جوانتر بودن زاگرس بیشتر غارهای بزرگ ایران در دامنه های این رشته‬
‫کوه واقع هستند. همچنین قله دماوند به دلیل برخورداری از عنوان تبلیغاتی " بام نیمکره غربی زمین" و نیز‬
‫سهولت صعود به آن، دو قله آتشفشانی سهند و سبالن به دلیل چشم اندازهای طبیعی زیبا، علم کوه به دلیل‬
‫موقعیت طبیعی و غنای زیستی، مجموعه دنا به دلیل تنوع بال های دسترسی به قله و چشم انداز طبیعی و‬
‫انسانی منطقه آتشفشان نیمه فعال تفتان و قله شیر کوه یزد به دلیل موقعیت خاص آن در قلب بیابان قطب‬
‫های بین المللی، کوه نوردی در ایران به شمار می آیند. همچنین شایان ذکر است که بسیاری از رشته های‬
‫ورزشی وابسته به کوه نوردی همچون سنگ نوردی، شن نوردی، صعود با دوچرخه و اسکی به کوه و غیره هنوز‬
‫در ایران چندان رواج نیافته است.‬

‫12‬

‫مؤلفه ها و راهکارهای توسعه صنعت گردشگری ورزشی در ایران‬
‫" گردشگری" به عنوان بزرگترین صنعت جهان و " ورزش" به عنوان یکی از صنایع بزرگ و با اهمیت در‬
‫دنیای کنونی هستند که از تلفیق آن ها یکی از شگفت انگیزترین صنایع خدماتی مدرن به نام صنعت "‬
‫گردشگری ورزشی" بوجود آمده است.هر چند که سفر برای ورزش و شرکت در جشنواره ها و مسابقات از قرن‬
‫ها قبل، سابقه دارد و در تمدن های اولیه در مصر، یونان، روم، چین و دیگر تمدن های آسیایی دیده شده است،‬
‫اما سفرهای ورزشی در شکل بین المللی و نوین خود یک توسعه منحصر به فرد را در قرن اخیر داشته است.‬
‫طبق آمار منتشر شده در کشورهای مختلف حدود 02 تا 03 درصد گردشگران، ورزش را دلیل اصلی سفر‬
‫خود عنوان نموده و بیش از نیمی از سفرهای تعطیالت را، سفرهایی تشکیل می دهند که هدف از آن ها، ورزش‬
‫هم هست. از این رو، گردشگری ورزشی یک بخش در حال توسعه گردشگری است که با توجه به آمار، حدود‬
‫23 درصد از توفیقات و دستیابی های جهانی گردشگری را به خود اختصاص داده و با توجه به تغییر سبک‬
‫زندگی و عالقه مردم به این پدیده، حائز اهمیت است.‬
‫در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان در تالش برای تقویت صنعت گردشگری ورزشی خود هستند.‬
‫میزبانی رویدادهای مهم بین المللی و منطقه ای، برگزاری جشنواره های ملی ورزشی و ایجاد پایگاه های‬
‫تفریحی ورزشی ویژه گردشگران ورزشی و تجهیز و آماده سازی جاذبه های طبیعی ورزشی، از جمله فعالیت‬
‫های مهمی است که در جهت جذب بیشتر گردشگران ورزشی خارجی و داخلی در کشورهای مختلف جهان در‬
‫حال پیگیری و انجام است.‬
‫سرزمین پهناور ایران با طبیعت رنگارنگ و استثنایی، در برگیرنده سواحل، کوه ها، دریاچه ها، جنگل ها و‬
‫بیابان هایی زیبا و منحصر به فردی است که این ها همه، کشور ما را در رتبه پنجم از نظر جاذبه های طبیعی در‬
‫جهان قرار داده است؛ با توجه به سایر قابلیت ها و ظرفیت های انسانی، فرهنگی، ورزشی و غیره می توان از‬
‫ایران به عنوان کشوری مستعد در توسعه صنعت گردشگری ورزشی نام برد.‬
‫اما در کشور ما، فقدان شناخت کافی، عدم مدیریت و نبود استراتژی های مدون و مشخص باعث غفلت از‬
‫این حوزه و از دست رفتن فرصت های منحصر به فرد موجود در کشور شده است. با توجه به فواید فراوان‬
‫اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و محیطی گردشگری ورزشی و با درک اهمیت داشتن جامعه ای سالم و با‬
‫نشاط توسط مدیران، برنامه ریزان و مسئوالن و همچنین تمایل مردم به داشتن تعطیالت و تفریحات فعال و‬
‫پویا، لزوم توجه به مقوله گردشگری ورزشی و توسعه آن در کشور اجتناب ناپذیر می نماید.‬
‫پس از بررسی کتب، مقاالت و اسناد مختلف در این زمینه در سطح بین امللی و نظر خواهی از مدیران و‬
‫متخصصان در حوزه های گردشگری و ورزش، عوامل مهمی که از دیدگاه مدیریتی در توسعه صنعت گردشگری‬
‫در کشور دارای اهمیت است، به هشت دسته مهم تقسیم شده است. این عوامل و مؤلفه های مهم عبارتند از:‬

‫22‬

‫‪ ‬مدیریت و هماهنگی‬

‫‪ ‬شناخت قابلیت ها و ظرفیت ها‬

‫‪ ‬حمایت های سیاسی و قانونی‬

‫‪ ‬تحقیقات و پژوهش‬

‫‪ ‬بازاریابی‬

‫‪ ‬فرهنگ سازی و ایجاد انگیزه‬

‫‪ ‬زیرساخت ها و اماکن و تأسیسات‬

‫‪ ‬آموزش و تعلیم نیروی متخصص‬

‫راههای توسعه گردشگری ورزشی و جذب گردشگران به ایران‬
‫با اشاره به برنامه 5 ساله چهارم که مقرر گردیده، بایستی ساالنه 2 میلیون و 005 هزار نفر گردشگر‬
‫جذب ایران شوند، با یک برنامهریزی دقیق و اصولی توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و همچنین‬
‫سازمان تربیت بدنی و دیگر دستگاههای مسوول میتوان بخش عظیمی از این گردشگران را از طریق گردشگری‬
‫ورزشی جذب نمود.‬
‫لذا به همین جهت و به منظور افزایش تعامالت ورزشی در سطح کالن و همچنین با درنظر گرفتن توسعه‬
‫و ارتقای صنعت گردشگری، تفاهمنامهای بین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و کمیته ملی المپیک به شرح‬
‫ذیل منعقد گردید:‬
‫ماده یک: تعهدات کمیته ملی المپیک و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری:‬
‫بند «الف» ـ نقش ورزش در توسعه و تحکیم دوستی بین ملتها، ایجاد نشاط و طراوت در جامعه و‬
‫توسعه پایدار گردشگری ورزشی‬
‫بند «ب» ـ دستیابی به استانداردهای جهانی در عرصه گردشگری ورزشی.‬
‫بند «ج» ـ معرفی کانونها و اقلیمهای ورزشی، گردشگری و جاذبههای ورزشی.‬
‫بند «د» ـ حضور فعال در گردهمایی و همایشهای بینالمللی گردشگری ورزشی و تعیین یک روز در‬
‫سال تحت عنوان «گردشگری و ورزش» با استفاده از تقویم جهانی.‬
‫بند «ه» ـ همکاری کمیته ملی المپیک در برگزاری جشنوارههای ملی و بینالمللی سازمان میراث‬
‫فرهنگی و گردشگری.‬
‫بند «و» ـ همکاری کمیته ملی المپیک در زمینههای مدیریت و رهبری گردشگری ورزشی و اکوتوریسم.‬
‫بند «ز» ـ تاسیس مراکز آموزشی و پژوهشی در زمینه گردشگری ورزشی و تاسیس موزه.‬
‫بند «ح» ـ استفاده از بخشهای خصوصی در خصوص توسعه امر گردشگری ورزشی.‬
‫بند «ط» ـ ایجاد بانک اطالعات گردشگری ورزشی.‬
‫بند «ی» ـ فراهم آوردن تمهیدات الزم در خصوص ورود و خروج ورزشکاران و گردشگران ورزشی.‬
‫ماده 2: نحوه اجرای تفاهمنامه:‬

‫32‬

‫کمیته راهبردی توسعه گردشگری ورزشی، به ریاست معاون امور گردشگری سازمان میراث فرهنگی و‬
‫گردشگری و با عضویت نمایندگان سازمان تربیت بدنی و کمیته ملی المپیک با هدف برنامهریزی، هدایت،‬
‫پیگیری و نظارت بر اجرای مطلوب تفاهمنامه، تشکیل میگردد.‬
‫اما برای پیشبرد و تحقق این اهداف، بایستی به دو بعد داخلی و خارجی توسعه گردشگری ورزشی توجهی‬
‫ویژه داشت.‬
‫1 ـ ابعاد داخلی توسعه گردشگری ورزشی:‬
‫در بعد داخلی، برای اینکه بتوان فعالیتهای مختلف گردشگری ورزشی را اجرا نمود، نخست بایستی‬
‫بخش سختافزاری قضیه (یعنی احداث مراکز اقامتی و پذیرایی، فرودگاهها، راههای ارتباطی و...) را ایجاد و‬
‫تقویت نمود و سپس در بحث ورزش، احداث مراکز ورزشی جامع و مجهز به صورت تخصصی ضروری میباشد.‬
‫همچنین مواردی نظیر انتخاب ورزشهای شاخص و تک، مشخص شدن مقدار بازگشت سود برگزاری‬
‫رقابتهای ورزشی، مشخص شدن مکان برگزاری رویدادهای ورزشی و استعدادیابی در خصوص ورزشکاران، اثر‬
‫بسیار مثبتی در جهت توسعه گردشگری ورزشی خواهد داشت. البته این موارد بدون ایجاد برنامهریزیها و‬
‫استراتژیهای اصولی امکانپذیر نمیباشد. از جمله این برنامهریزیها و استراتژیها یافتن شرکای اقتصادی،‬
‫توسعه و بازاریابی بینالمللی محصوالت گردشگری و ایجاد خدمات پذیرایی و اقامتی و سرویسهای مناسب‬
‫میباشد و در این زمینه استفاده از تجارب گذشته که منجر به افزایش تعداد گردشگران ورزشی میگردد، حایز‬
‫اهمیت است. در این خصوص بایستی اطالعات کاملی در مورد منطقه مورد نظر به دست آورد تا بتوان‬
‫ساختارهای مستحکمتری برای تقویت و گسترش حمل و نقل و امکانات ورزشی تهیه نمود. در همین راستا‬
‫بایستی با ایجاد یک کمیته تخصصی در خصوص گردشگری ورزشی، شیوهها و رفتارهای مدرن و جدیدی ارایه و‬
‫بر روی طرحهای ارایه شده توسط کارشناسان و محققان این صنعت، در جهت ساختارسازی زیربناهای این‬
‫بخش از گردشگری اقداماتی صورت پذیرد.‬
‫این اقدامات به جای بازگشت به گذشته و از دست دادن فرصتها حرکت به سمت پیشرفت و توسعه‬
‫(حرکت رو به جلو) میباشد. این کمیته بایستی نماینده تمامی بخشها و مناطق درگیر با گردشگری ورزشی‬
‫(اعم از خصوصی و دولتی) بوده و هدفش دستیابی به یک نقش واحد در تجارت گردشگری ورزشی باشد.‬
‫با یک نگاه کلی به صنعت گردشگری ورزشی در یک زمان و مکان مشخص، بایستی زیرساختهای این‬
‫صنعت بررسی گردد. برنامهها و استراتژیهایی که در این راستا و در جهت توسعه گردشگری بایستی انجام شوند‬
‫شامل موارد زیر میباشند:‬
‫1 ـ معرفی صنعت گردشگری ورزشی به آحاد مردم.‬
‫2 ـ بررسی آمار گردشگری ورزشی مدرن.‬
‫3 ـ تشخیص اینکه ورزش ابتدا یک مکانیسم برای گردشگری است و سپس مسافران به گردشگران‬
‫ورزشی تبدیل میشوند.‬
‫42‬

‫4 ـ شناسایی و ارزیابی ورزشهای درگیر در گردشگری و مناطق مستعد رشد این صنعت.‬
‫5 ـ ارزیابی وسعت بازار این صنعت در دو بخش تابستانی و زمستانی.‬
‫6 ـ ارزیابی و مقایسه بازار سفرهای ورزشی با بازار سفرهای تفریحی.‬
‫7 ـ شناسایی کشورهای فعال در خصوص این صنعت و استفاده از تجارب آنها.‬
‫8 ـ ارزیابی و تشخیص تاریخچه و آینده صنعت گردشگری ورزشی.‬
‫1 ـ آنالیز فواید اقتصادی مشارکت گردشگران ورزشی.‬
‫01 ـ تشخیص استراتژیهای متفاوت گردشگری ورزشی که به وسیله طراحان رقابتهای ورزشی‬
‫گوناگون مورد استفاده قرار میگیرند.‬
‫همچنین پس از بررسی اصولی زیرساختهای صنعت گردشگری ورزشی و تحقیق و مطالعه در مورد‬
‫استراتژیهای ذکر شده، بایستی به مسایل روبنایی این صنعت توجه نمود، این مسایل عبارتند از:‬
‫1 ـ بازار سهامداران ورزشی، بخش اعظم بازار گردشگری ورزشی بوده که باعث توسعه و رشد این بازار‬
‫میگردد و با افزایش جمعیت و به دنبال آن ایجاد ورزشهای جدید مرتبط با این صنعت این دو بازار نیز توسعه‬
‫خواهند یافت.‬
‫2 ـ انتخاب بازار برای سهامداران ورزشی.‬
‫3 ـ ارزیابی نقش و استراتژی گردشگری در ترقی و رشد مناطق درگیر با صنعت گردشگری ورزشی.‬
‫4 ـ ارزیابی فشارهای وارده بر سهامداران ورزشی.‬
‫5 ـ شناسایی و ارزیابی جزییات و اطالعات در مورد مکانهای درگیر در گردشگری ورزشی‬
‫6 ـ شناسایی و ارزیابی محلهایی با بیشترین موقعیت و استراتژی، جهت برگزاری رقابتهای ورزشی و‬
‫مقایسه مناطق گردشگری به سبک قدیم با نوع جدید آن.‬
‫7 ـ شناسایی و ارزیابی شهرهای خاص برگزارکننده رقابتهای بزرگ، مثل المپیک سیدنی، بازیهای‬
‫منچستر، فینال فوتبال اروپا، بازیهای گلف و تورنمنتهای تنیس.‬
‫با توجه به اینکه ورزشهای مرتبط با گردشگری در سالهای اخیر به صورت فزایندهای، تماشاگران‬
‫حوادث ورزشی بزرگ مثل المپیک، جام جهانی و همچنین سازمانهای درگیر با این رقابتها و ایجاد فرصتهای‬
‫شغلی را گسترش داده است، به همین جهت، ایجاد رشته مدیریت گردشگری ورزشی و ارایه مدرک برای این‬
‫صنعت نوپای گردشگری موجب ترکیب مهارتها و دانش تئوریهای مورد نیاز آن میگردد. این مدرک، تعادلی‬
‫بین سه مولفه تجارت ورزشی، قواعد مدیریت و دانش گردشگری به وجود میآورد که فارغالتحصیالن این رشته،‬
‫شغل مدیریت گردشگری ورزشی را به صورت علمی و حرفهای در کل دنیا به وجود خواهند آورد.‬
‫در همین راستا و در جهت ایجاد، رشد و گسترش رشته مدیریت گردشگری ورزشی بایستی اقدامات زیر‬
‫انجام شود:‬
‫1 ـ ایجاد یک شبکه و پشتیبانی آن برای داوطلبان مدیریت گردشگری ورزشی محلی.‬
‫52‬

‫2 ـ استفاده از متخصصان بیرون از این صنعت، جهت ارتقای یادگیری مهارتهای مدیریتی آن.‬
‫3 ـ استفاده از اینترنت و فواید آن به عنوان یک ابزار مفید در مدیریت و بازاریابی این تجارت.‬
‫4 ـ ایجاد سایت تخصصی و علمی در خصوص گردشگری ورزشی و مدیریت آن.‬
‫5 ـ تاسیس دانشکدههای تخصصی رشتههای مختلف گردشگری ورزشی.‬
‫تالش مسوولین و برنامهریزان ورزشی کشور جهت تخصصی کردن رشتههای ورزشی و بومی سازی آنها‬
‫بسیار حایز اهمیت است. به نحوی که برخی کشورها با توجه به استعدادها و پتانسیلهای موجود خود، اقدام به‬
‫ایجاد مراکز ورزشی با محوریت یک یا چند رشته ورزشی خاص مینمایند. به عنوان مثال کشور کره اقدام به‬
‫برگزاری مسابقات ویژه در ورزشهای رزمی خصوصا تکواندو مینماید و از این راه هر ساله درآمد سرشاری را‬
‫نصیب کشور خود میکند.‬
‫تمایل افراد با توجه به ویژگیهایشان، جهت استفاده و بهرهگیری از رشتههای مختلف ورزشی، نظیر‬
‫ورزشهای زمستانی، ورزشهای آبی، ورزشهای هوایی و... حایز اهمیت است.‬
‫همچنین داشتن پتانسیلهای الزم جهت راهاندازی فعالیتهای مختلف ورزشی از طریق راهاندازی‬
‫سایتهای بسیار عظیم و مجهز ورزشی، بسیار مهم است. مدیریت قوی و برنامهریزی جامع به همراه لزوم اعتقاد‬
‫به شکلگیری فعالیتهای ورزشی همگانی، راهگشای دستاندرکاران در این مورد میباشد.‬
‫همچنین با برگزاری و میزبانی مسابقات متعدد و خاص ورزشی و مورد عالقه گردشگران خارجی شامل‬
‫گلف، رالی، اسکی، کوهنوردی، شکار، تنیس و ورزشهای محلی و سنتی میتوان بخش گردشگری ورزشی را‬
‫توسعه داد.‬
‫در همین راستا احیا و پرداختن به 008 نوع ورزش محلی و سنتی، ایجاد گروه پژوهشی و تحقیقی در‬
‫خصوص شناسایی سایر بازیهای محلی و سنتی و همچنین اهمیت دادن به عالقه گردشگران داخلی و خارجی‬
‫برای تماشای این بازیها مثمرثمر میباشد.‬
‫گلف از عوامل بسیار موثر در جذب گردشگر و افزایش درآمد میباشد و حتی با راهاندازی مینیگلف در‬
‫هتلها و شهرهای ساحلی، زمینه جذب گردشگران اروپایی و سایر کشورها را میتوان افزایش داد. به عنوان‬
‫مثال، اسپانیا دارای 002 زمین گلف است که این باشگاهها معموال پکیجهای ورزشی خاصی برای گردشگران‬
‫تهیه میبینند و ضمن عرضه کالسهای آموزشی، کارتهای ورزشی در معرض فروش گذاشته و افراد با تهیه آنها‬
‫در شهرهای مختلف از امکانات زمینهای گلف استفاده میکنند.‬
‫کشور ایران به دلیل داشتن شرایط ویژه جغرافیایی و آب و هوایی، توانایی پذیرایی از خیل عظیمی از‬
‫کوهنوردان، شکارچیان، دوچرخهسواران، بیابانگردان، قایقرانان و عالقهمندان به ورزش مفرح اسکی و همچنین‬
‫مسابقات رالی خصوصا رالی در کویر، را دارا میباشد.‬
‫به عنوان نمونه در کشور ایران، به جهت وجود شکارهای منحصر به فرد و نایاب، یکی از مناطق مهم برای‬
‫ورود شکارچیان حرفهای میباشد که با سازماندهی منظم میتوان بیشترین بهرهبرداری را از پتانسیل طبیعی‬
‫62‬

‫نمود. شکارچیان بینالمللی، بیشترین ارز را به کشورهای مقصد میبرند، در حالی که کمترین تماس را با مردم‬
‫برقرار میکنند. شکارچیها برای اینکه کوهها را باال رفته و صبح تا شب عرق بریزند و منتظر شکار بمانند،‬
‫هزینههای عجیبی میپردازند.‬
‫از ویژگیهای بسیار مهم ورود و حضور شکارچیها در طبیعت، عدم واکنش منفی در جامعه میباشد.‬
‫عالوه بر آن، هزینههای جاری سفر یک شکارچی بسیار بیشتر از گردشگران شهری است. شکارچیها عالقه‬
‫زیادی به خوشگذرانی داشته و سیر سفری پرهیجان را انتظار دارند. از این رو راحت دست به جیب شده و پول‬
‫خرج میکنند.‬
‫2 ـ ابعاد خارجی توسعه گردشگری وزرشی:‬
‫برگزاری رویدادهای مهم ورزشی، شامل جامهای جهانی، رقابتهای المپیک، بازیهای قارهای، منطقهای و‬
‫شرکت فعال در این مسابقات، فرصت بسیار مناسبی جهت بهرهبرداری از بازارهای هدف در زمینه گردشگری در‬
‫سراسر دنیا میباشد که با یک برنامهریزی دقیق میتوان عالوه بر شمار زیادی از گردشگران میزبان رقابتها،‬
‫میهمانان شرکتکننده در رقابتها را نیز جذب نمود.‬
‫از دیگر عوامل مهم جذب گردشگران در بعد خارجی، تبلیغات گسترده و جهانی میباشد. از این عوامل‬
‫مهم تبلیغاتی که میتوان به آن اشاره نمود، کسب نتایج مساعد تیمهای ورزشی ایران و برگزاری مطلوب‬
‫رقابتهای بینالمللی در ایران میباشد. همچنین اعزام تماشاگران حرفهای و با فرهنگ به کشورهای میزبان،‬
‫عالوه بر امکان تشویق مداوم تیمهای ورزشی ایران، امکان تبلیغ رو در رو در اماکن مختلف مانند هتلها،‬
‫نمایشگاهها و استادیومهای ورزشی را ایجاد میکند. البته حضور پر شمار ایرانیان در تورنمنتهای ورزشی‬
‫بینالمللی، مانع فعالیت سوء تبلیغی گروههای مخالف جمهوری اسالمی ایران میگردد. ایجاد فضای گفتوگو و‬
‫اطالعرسانی، تشکیل نمایشگاهها، اجرای برنامههای زنده فرهنگی، شامل کنسرتهای موسیقی و مهم تر از همه‬
‫تشکیل شبهای ایرانی در طول برگزاری مسابقات، یک روش مناسب جهت آشنا نمودن تماشاگران کشور‬
‫میزبان و سایر کشورهای میهمان با جاذبههای گردشگری کشورمان میباشد.‬
‫سازمان تربیت بدنی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در کنار فراهم نمودن تسهیالت برای سفر‬
‫عالقهمندان به ورزش به کشورهای برگزارکننده رقابتها، با تاسیس نمایشگاهی از جاذبههای ورزشی و‬
‫گردشگری ایران در حاشیه مسابقات، زمینه آشنایی عالقهمندان به سفر و گردش را با این جاذبهها فراهم و در‬
‫نهایت موجب جذب این گردشگران به ایران خواهند گردید.‬
‫گردشگری ورزشی‬
‫سفری است که به دالیل غیر تجاری به صورت رسمی یا غیر رسمی و بر پایه تفریح یا تماشای ورزش ، به‬
‫صورت کوتاه مدت یا تعریف شده در داخل یا خارج از کشور صورت می گیرد. توریسم ورزشی یا همان‬
‫گردشگری ورزشی در اساس بخشی از گردشگری است که در حوزه ورزش و با بهره مندی از آن به عنوان یک‬
‫پدیده مثبت و فراملی، عمل می کند. در این حوزه، سه شاخه وجود دارد: گردشگران داخلی، گردشگران ورودی‬
‫12‬

‫و گردشگران خروجی توریسم ورزشی.گردشگران داخلی و ملی به کسانی گفته می شود که برای شرکت در‬
‫مسابقات داخلی، حضور در مسابقات تیم های مختلف ورزشی و یا بازدید و تماشای مسابقات ورزشی در سطح‬
‫ملی فعالیت می کنندتوریسم ورزشی، به دلیل این که به زبان یا فرهنگی خاص محدود نیست، همه فرهنگ ها‬
‫را دربرمی گیرد و این برای کشورهایی که به دالیل خاص اعتقادی و دینی در جذب گردشگر ناموفق بوده اند،‬
‫بستری مناسب را فراهم می سازد.‬
‫گردشگران ورزشی‬
‫افرادی که برای مدت(حداقل 24 ساعت و حداکثر 6 ماه) به محیط های خارج از محل زندگی دائمی‬
‫خود سفر می کنند و انگیزه و هدف اصلی آنان مشارکت فعال یا غیر فعال در ورزش های رقابتی یا تفریحی یا‬
‫حتی حضور در رویدادهای ورزشی به منظور لذت بردن و تشویق نمودن ورزشکاران است.‬
‫برخی از جاذبه های ورزشی ایران:‬
‫دریاچه سداکباتان همدان‬
‫سداکباتان در 11کیلومتری شرق همدان قرار دارد که برای تامین آب شهر همدان ساخته شده است. این سد‬
‫به دلیل فضای سبز اطراف و شرایط مناسب برای قایقرانی از مکانهای مناسب برای گردشگری به حساب‬
‫میآید.‬
‫کوهستان الوند همدان‬
‫کوه الوند در جنوب همدان، مجموعهای از چند کوه است.‬

‫محدودههای قایقرانی و ورزش آبی در چهارمحال و‬
‫بختیاری‬
‫چهارمحال و بختیاری, شهرکرد‬
‫در چهارمحال و بختیاری به علت حضور آبهای خروشان رودخانه‬
‫کارون، زایندهرود و همچنین تاالبها و دریاچههای فصلی، زمینه‬
‫مساعدی برای قایقرانی و ورزشهای آبی، فراهم آورده است. هوای‬
‫مناسب، آب خنک و آرام و آفتاب گرم، امکان جاذبههای ورزشهای آبی را فوقالعاده افزایش میدهند.‬
‫82‬

‫پیست اسکی شمشك تهران, تهران‬
‫پیست شمشک در 58کیلومتری شمال شرق تهران قرار دارد.‬
‫طول این پیست سه هزار متر است و از سطح دریا 3360 متر‬
‫ارتفاع دارد. زمان مناسب برای اسکی در آن، اوایل دی تا پایان‬
‫اردیبهشت است.‬

‫پیست دیزین تهران, تهران‬
‫ارتفاع این پیست از سطح دریا3350 متر است. این‬
‫پیست در جاده چالوس در 36کیلومتری شمال تهران قرار دارد.‬
‫از امکانات آموزشی و زمینهای تنیس، والیبال و پیست اسکی‬
‫روی چمن نیز برخوردار است. این پیست اسکی، شهرت جهانی‬
‫دارد و چند دوره از مسابقات بین المللی اسکی روی چمن در آن‬
‫جا برگزار شده است.‬
‫دریاچه سدالرد تهران, تهران‬
‫این دریاچه که در 25کیلومتری شمال تهران قرار دارد به‬
‫دلیل نزدیکی به قله دماوند، هوایی مطبوع و خنک، چشم‬
‫اندازهای زیبایی دارد و ورزشهای آبی مانند اسکی روی‬
‫آب و شنا در این دریاچه امکان پذیر است.‬
‫دریاچه سد امیرکبیر تهران, تهران‬
‫این دریاچه در کیلومتر 04 جاده کرج به چالوس قرار‬
‫دارد. هوای پیرامون دریاچه در تابستانها خنک و مطبوع و دارای‬
‫چشم اندازهای طبیعی زیبایی است که برای گذران اوقات فراغت‬
‫و در جلب گردشگران، اهمیت بسیاری دارد. در این دریاچه،‬
‫فعالیتهای ورزشی و تفریحی مانند قایقرانی، اسکی روی‬
‫آب،ماهیگیری و شنا انجام میشود. این سد برروی رود کرج‬
‫ساخته شده است.‬
‫92‬

‫پیست اسکی چلگرد چهارمحال و بختیاری, شهرکرد‬
‫این مکان برای ورزش اسکی، بسیار مناسب است،‬
‫زیرا ریزش برف دراین مناطق بسیار زیاد است. پیست‬
‫اسکی چلگرد تقریباً در 36کیلومتری غرب شهرکرد‬
‫قراردارد. در چلگرد بعضی از سالها به مدت 8 ماه از این‬
‫پیست برای اسکی استفاده می شود است.‬
‫پیست اسکی سهند آذربایجان شرقی, تبریز‬
‫این پیست اسکی در 82کیلومتری تبریز و در دامنه شمالی بلندترین قله سهند قرار گرفته است که در فصل‬
‫تابستان با چشم انداز زیبا، پوشیده از گل و چمن و در زمستان پوشیده از برف است. پیست اسکی سهند با دارا‬
‫بودن برف قابل اسکی در 7 ماه از سال یکی از‬
‫بهترین پیست های کشور ایران و خاور میانه است.‬
‫سبالن اردبیل‬
‫سبالن یا ساواالن به عروس کوه های ایران شهرت‬
‫دارد. این کوه یکی از کوه های آتشفشانی خاموش‬
‫ایران است و ارتفاع آن به 1152 متر می رسد. در‬
‫دهانه آتشفشانی این کوه دریاچه ای بسیار زیبا و دل‬
‫انگیز جاری است که در طول سال پوشیده از برف و‬
‫یخ است.‬
‫توچال تهران‬
‫دامنه جنوبی البرز که به کوهستان توچال شهرت دارد و در شمال شهر‬
‫تهران واقع است، میعادگاه اصلی کوه نوردان و ورزشکاران می باشد. تله کابین‬
‫و پیست اسکی توچال از مکانهای قابل اسکی این منطقه است.‬
‫دریاچه سد لتیان تهران‬
‫این دریاچه در 84کیلومتری شمال شرقی تهران روی رودخانه جاجرود ایجاد‬
‫شده است .در این دریاچه انواع ماهی ها پرورش داده می شود. ایستگاه های‬
‫قایقرانی و اسکی روی آب نیز دراین دریاچه انجام می شود.‬

‫13‬

‫فصل سوم:‬
‫اصول ایمني در ورزش‬
‫و‬
‫جهت یابي در فضاهای طبیعي‬

‫13‬

‫بخش اول: ایمنی در ورزشهای تابستانی و زمستانی‬
‫بهداشت ورزشی چیست؟‬
‫به وجود آوردن شرایط و عواملی است که درنتیجه آن، ورزشکاران بدون هیچگونه آسیب دیدگی شروع‬
‫به ورزش کنند و در حین و بعد از ورزش هیچ احساس ناراحتی ای نداشته باشند. ورزش، اصول بهداشتی‬
‫خاص خود را دارد که رعایت آنها از بروز عواقب خطرناک جلوگیری می کند و مهم است بدانیم چگونه ورزش‬
‫کنیم تا بتوانیم برای کارهایی که در آینده باید انجام دهیم، توانایی داشته و آسیب کمتری ببینیم و زود‬
‫خسته نشویم.‬
‫تجهیزات ورزشی‬
‫آیا می دانید که ورزش کردن با کفش های خیلی تنگ و یا گشاد می تواند موجب مصدومیت و آسیب‬
‫جدی در ورزشکار شود؟ استفاده از لوازم و لباس های ورزشی نامناسب که کامالً اندازه و مناسب فیزیک بدن‬
‫نباشد یکی از مهمترین دالیلی است که در ورزش باعث آسیب دیدگی می شود. تجهیزات و وسایلی که در طول‬
‫انجام یک ورزش یا حتی بازی، باید بپوشید و بهمراه داشته باشید؛ کلید جلوگیری از مصدومیت ها هستند.‬
‫کاله ایمنی‬
‫استفاده از کاله ایمنی در برخی از ورزش ها، امری اجتناب پذیر است. این وسیله برای ورزش هایی مثل‬
‫هاکی، بیس بال، سافت بال، دوچرخه سواری، اسکیت، اسکی و اسنوبورد، بسیار مهم است. همیشه از کالهی‬
‫استفاده کنید که مخصوص رشته ورزشی شما ساخته شده است. هنگامی که می خواهید کاله ایمنی انتخاب‬
‫کنید، به برچسب توضیحات کارخانه ای که این محصول را تولید کرده، توجه کنید و با دقت آن را بخوانید.‬
‫همیشه به یاد داشته باشید از مارک های معتبر و داراری استاندارد خرید کنید. اگر از کالهی استفاده می کنید‬
‫که برای چند نوع ورزش تولید شده اند، مثالً انواع اسکیت، آگاه باشید که برای انجام ورزش هایی مانند دوچرخه‬
‫سواری مناسب نیستند، مگر آنکه روی بر چسب تولید کارخانه ای، قید شده باشد. کاله باید راحت باشد و نباید‬
‫سر شما را به عقب و جلو بکشد.‬
‫محافظ چشم‬
‫از مهمترین محافظهای چشم، آنهایی هستند که از نوعی پالستکی موسوم به » پلی کربنات « ساخته‬
‫شده اند و مخصوص ورزشکاران هستند. ماسکهای صورت و محافظ های پلی کربنات و این قبیل پوشش ها‬
‫برای سر، در بعضی از‬
‫ورزشها مثل هاکی روی یخ، بیسبال و سافت بال استفاده می شوند. اگر عینک می زنید، احتماالً باید از‬
‫نسخه پلی کربنات که تحت نظر پزشک ساخته شده، استفاده کنید. هنگامی که در زمین مسابقه هستید،‬
‫هرگز عینکی که همیشه‬
‫استفاده میکنید رابه چشم نزنید. همه محافظان چشم باید کامال روی صورت اندازه باشند و از باال تا‬
‫روی ابروها و از پایین روی بینی را کامال بپوشانند.‬
‫23‬

‫محافظ دهان‬
‫در ورزشهایی که خطر مصدومیت سر و فک و دهان وجود دارد، باید محافظ دهان داشته باشید؛ مثل:‬
‫هاکی، ورزشهای رزمی، بوکس، کشتی، راگبی و . ... محافظ های دهان باید توسط دندانپزشک مخصوص یا‬
‫پزشک تیم تأیید شود.‬
‫محافظ مچ دست، آرنج و زانو‬
‫اگر دوچرخه سواری و یا اسیکت سواری میکنید، باید حتما از محافظ استفاده کنید. محافظ آرنج و مچ‬
‫دست، می تواند از مصدومیت های بازو و مچ جلوگیری کند؛ محافظ زانو نیز زانوهای شما را از خطر شکستگی‬
‫و در رفتگی میرهاند. اگر شما ورزشهای خاصی انجام می دهید، به خصوص ورزشهایی که با افراد دیگر در‬
‫تماس نزدکی هستید، باید از الیه های محافظ استفاده کنید. در همه ورز شها از هاکی گرفته تا اسیکت روی‬
‫آسفالت از الیه های محافظ استفاده کنید. قبل از هر چیز بهتر است با پزشک و مربیتان درخصوص الیه های‬
‫محافظ مشورت کنید تا بدانید کدام نوع برایتان الزم و مفیدا ست.‬
‫کفش ورزشی‬
‫یکی از مهمترین لوازم مورد نیاز ورزشی، کفش ورزشی است. شما باید بدانید ورزش هایی مثل فوتبال،‬
‫بیس بال و سافت بال به کفش هایی با کفه میخدار نیاز دارند. اما شاید هیچگاه به ذهنتان نرسیده باشد که‬
‫ورزشهایی مثل اسیکت، دو و میدانی و دوچرخه سواری نیز نیاز به کفشهای مخصوص دارند. برای انجام‬
‫هرگونه فعالیت ورزشی الزم است کفش مناسب آن را تهیه کنید.‬
‫باید توجه ویژه ای داشته باشید که هر رشته ورزشی، نیاز به کفش مخصوص به خود دارد و شما نمی‬
‫توانید از یک کفش برای همه رشته های ورزشی که در آن شرکت می کنید، استفاده نمایید. به عنوان مثال‬
‫حتی کفش پیاده روی نیز مشخصات خاص خود را دارد و یا مثال کفش بسکتبال و والیبال و رشته هایی که‬
‫با پرش همراه است باید از ساقهای بلند برخوردار باشند و کفش تنیس باید انعطاف و حمایت کافی را از مچ‬
‫پا داشته باشد. یک کفش مناسب می تواند جلوی بروز بسیاری ازحوادث، جراحات و دردها را بگیرد. نوع‬
‫ورزش، مهمترین و درعین حال واضحترین معیار برای خرید کفش ورزشی است .گاه دیده شده افراد همان‬
‫کفشی را که برای راه رفتن عادی به پا می کنند، هنگام ورزش و کوهنوردی نیز استفاده می کنند؛ اما‬
‫وضعیت حرکات انگشتها برای انجام حرکات در شرایط مختلف متفاوت است؛ بنابراین استفاده از کفشهای‬
‫مخصوص برای کارهای متفاوت، ضروری است. اگر شما ورزشکار هستید و مدام از کفشهایتان استفاده می‬
‫کنید، بهتر است کفشی با کیفیت باال و جنس خوب تهیه کنید. توجه داشته باشید که باید کفشهای ورزشی‬
‫را هرچند وقت یکبار عوض کرد؛ چون صدمه دیدن نوک آن یا ساییده شدن پاشنه آن، می تواند سبب بروز‬
‫دردهایی در پا و کمر شود.کفش ورزشی نباید خیلی گشاد یا خیلی تنگ باشد. ایده آل ترین وضعیت این‬
‫است که پشت پای شما با کفش به اندازه قطر یک انگشت فاصله داشته باشد و در آن راحت باشید.‬
‫33‬

‫این جمله را بارها شنیده ایم که » پا قلب دوم بدن انسان است «؛ برای سالم ماندن پا، مهمترین نکته‬
‫استفاده از کفش مناسب و مخصوص هر فعالیت است؛ چرا که هر فعالیتی نیروهای مختلفی به پا وارد می‬
‫آورد که اگر این نیروها به وسیله کفش مخصوص به خوبی مهار نشود، آسیبهای بسیاری متوجه پا و سایر‬
‫اعضای بدن می شود. فشارهای ناشی از کفش ورزشی نامناسب حین انجام فعالیتهای ورزشی چند برابر می‬
‫شود؛ در حالی که یک کفش ورزشی مناسب می تواند فشار وارد بر زانو و لگن را تعادل بخشد. متخصصان‬
‫معتقدند استفاده از کفشهای غیراستاندارد حتی بر اعصاب و روان و راندمان کار انسان نیز اثر نامطلوبی می‬
‫گذارد. از مهمترین اعضایی که ارتباط مستقیم با پا دارد، کمر و ستون فقرات است که بیشترین آسیب را از‬
‫کفش غیر استاندارد می بیند.کفش ورزشی باید وزن مناسب داشته باشد؛ نرم و انعطاف پذیر و قابلیت تبادل‬
‫دما و جریان هوا را داشته باشد. هیچگاه از کفش ورزشی دیگران حتی برای استفاده در یک جلسه ورزشی‬
‫استفاده نکنید؛ زیرا عالوه بر عوامل بهداشتی، از نظر آسیب به مچ و کف پا و به هم خوردن تعادل نیز می‬
‫توانند صدمات جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. کفش ورزشی باید راحت و دارای قوس مناسب با کف‬
‫پا باشد. کفش نباید تنگ و یا گشاد باشد. از کفشهای ورزشی میخدار و یا استوکدار، روی آسفالت و یا سالن‬
‫استفاده نکنید. حتما باید هنگام ورزش از جوراب ورزشی استفاده کنید.‬
‫هنگام ورزش باید به نکات زیر توجه کامل داشت:‬
‫‪‬‬

‫لباس ورزشی نباید از جنس پالستیکی باشد تا از تبادل هوا جلوگیری کند و در نتیجه باعث‬

‫افزایش دمای بدن به ویژه در فصل گرم تابستان شود.‬
‫‪‬‬

‫لباس ورزشی نباید تنگ باشد و در قسمت های مچ دست و پا، از کش استفاده نگردد.‬

‫‪‬‬

‫در هوای سردا ز کاله یا پیشانی بند استفاده شود.‬

‫‪‬‬

‫بدن ورزشکار باید هنگام تمرین، تمیز باشد تا عمل تنفس پوست و تعریق به آسانی صورت‬

‫گیرد.‬
‫‪‬‬

‫لباس تمرین بعد از ورزش باید شسته شود و از پوشیدن لباس دیگران جدا خودداری گردد؛‬

‫زیرا در غیر اینصورت ممکن ا ست باعث انتقال بیماری شود.‬
‫‪‬‬

‫یک ورزشکار باید حوله، لیوان و لباس گرم اختصاصی داشته باشد.‬

‫‪‬‬

‫در هنگام بیماری تا زمانی که بهبودی حاصل نشده، ورزشکار حق شرکت در فعالیت ورزشی‬

‫را ندارد.‬
‫‪‬‬

‫استفاده از زیر زمین برای باشگاه ورزشی به علت نتابیدن نور (که خود ضدعفونی کننده‬

‫است) و تهویه نامناسب هوا به ویژه برای رشته هایی مانند کشتی و جودو که بر روی تشک انجام می‬
‫شود، مناسب نیست.‬
‫‪‬‬

‫در هنگام آسیب دیدگی به خصوص ضربه سر یا ستون فقرات، باید فعالیت را قطع کرد.‬
‫43‬

‫‪‬‬

‫در هنگام ورزش اگر دچار حالت تهوع، سر گیجه یا در دهای عضالنی شدید، باید فعالیت را‬

‫قطع نمایید.‬
‫‪‬‬

‫قبل از فعالیتهای ورزشی با استفاده از حرکات نرمشی، بدن را خوب گرم کرده و پس از‬

‫فعالیت ورزشی باید بدن را سرد و به حالت اولیه برگردانید.‬
‫‪‬‬

‫پس از ورزش نباید در جریان هوای سرد قرار گرفت و یا آب سرد نوشید تا دچار‬

‫سرماخوردگی نشوید.‬
‫‪‬‬

‫بالفاصله بعد از غذا نباید ورزش کرد.‬

‫اصول ایمنی در صعودهای زمستانی‬
‫در زمستان و اوایل بهار کوهنوردی به دلیل وجود برف و یخ و هوای بسیار سرد ، وزش باد سرد،کوتاه‬
‫بودن روز و طوالنی بودن شب مشکل تر است و باید آن را جدی گرفت. در ارتفاع باالی 0004 متر شرایط‬
‫قطبی حکم فرماست و به همین دالیل برای کوهنوردی در زمستان آمادگی، توان، استقامت و تجهیزات بیشتری‬
‫در مقایسه با فصول دیگر الزم است. کوچکترین بی احتیاطی باعث بروز صدمات و خطرات جدی می شود و به‬
‫همین جهت تلفات این دو فصل خیلی زیاد است. وزش باد سرد خیلی زود باعث بی حس شدن اعضاء فرد می‬
‫شود مگر اینکه، پوشش ضدباد خوبی داشته باشد و مرتب حرکت کند. در زمستان و اوایل بهار یک روز آفتابی و‬
‫بدون باد ناگهان تبدیل به کوالک یا باران میشود. برف، مسیریابی را فوق العاده مشکل میکند و نه تنها راه ها‬
‫بلکه تکه سنگ ها را نیز می پوشاند .‬
‫گرچه غفلت و بی توجهی در تابستان چندان بی خطر نیست ولی در زمستان اگر با فوت و فن کوهنوردی‬
‫آشنا نباشید خطر مهلکی به شمار میرود مثال زمین خوردن در تابستان نهایتا" به یک زخم سطحی می انجامد‬
‫اما در زمستان می تواند منجر به سر خوردن، برخورد به صخره ها و سقوط در دره شود و نتایج دهشتناکی به بار‬
‫آورد و باالخره طول روز در زمستان کوتاه(کمتر از8 ساعت)و شبها بسیار طوالنی است(61ساعت)بنابراین خیلی‬
‫زود در این فصل با تاریکی و سرمای کشنده ی شب کوهستان رو به رو میشویم لذا از شب مانی اضطراری در‬
‫این فصل به هر قیمتی که شده باید خودداری کرد.‬
‫تفاوت های اساسی ذکر شده در باال بین شرایط زمستانی و تابستانی گاهی اوقات مشهود و بارز نیستند‬
‫مثال" در زمستان در ارتفاع کم (در کوهپایه ها) ممکن است هوا مانند تابستان گرم باشد در حالیکه در ارتفاع‬
‫0002 متری و باالتر کامال سرد است اگر توده های ابر در ارتفاع پایین حرکت کنند برف و یخ باالی کوه دیده‬
‫نمیشود و کوهنوردان کم تجربه ممکن است با تجهیزات نا کافی عازم ارتفاعات شوند در حالی که با این عمل‬

‫53‬

‫خود دست به کار خطرناکی زده اند و نتیجه ی آن تلفات و ضایعاتی است که همگی کم و بیش با آن برخورد‬
‫کرده ایم یا الاقل شنیده ایم.‬
‫در زمستان کوهنوردی بسیار دلچسب است و طبیعت شکل زیبایی به خود میگیرد پستی و بلندی های‬
‫راه در اثر بارش برف یکنواخت میشوند وکوه ها بزرگتر به نظر می آیند و این ممکن است کوهنوردان مبتدی را‬
‫وسوسه کند اما بهتر است تا کسب تجربه الزم ، باال بردن توان جسمی، تامین تجهیزات زمستانی و گذراندن‬
‫دوره های آموزشی مربوطه صبرکنیم و آنگاه همراه کوهنوردان با تجربه و در تیم های سازمان دهی شده پا در‬
‫مسیر های برفی بگذاریم واقدام به صعود های زمستانی کنیم. صعود در شیبهای تند و کوهنوردی در ارتفاع باال‬
‫در فصل زمستان مخصوص کوهنوردانی است که روی برف و یخ تجربه دارند و به هیچ وجه مناسب افرادی که‬
‫تجربه ی محدودی در کوهنوردی های مقدماتی دارند نیست. حتی در مسیرهای خیلی ساده زمستانه ممکن‬
‫است با شرایط سخت صعود از برف ویخ مواجه شویم به همین جهت ضروری است که تجربه الزم را به دست‬
‫آوریم و دوره های آموزشی مربوط را طی کنیم.‬
‫به همراه بردن تعداد زیادی از افراد بی تجربه به ارتفاعات و کوه پایه ها در شرایط نامساعد کار عاقالنه ای‬
‫نیست به ویژه اگر برف ویخ ارتفاعات را پوشانده باشد. فردی که سرپرستی یک تیم کوهنوردی را در صعود‬
‫زمستانی به عهده میگیرد باید کوهنوردی شایسته و با تجربه بوده و چندین سال با گروه های متشکل‬
‫کوهنوردی همکاری کرده باشد و تجربه ی صعود در فصول مختلف را داشته باشد.‬
‫خطرات بالقوه کوهستان در زمستان:‬
‫1- تغییر ناگهانی هوا ، بارش برف و بروز کوالک و سرمای شدید که نتیجه آن یخ زدگی ، هایپوترمی و در‬
‫صورت ادامه شرایط نامساعد، مرگ شخص است – خطر دیگری که بوران دارد گم کردن راه در شرایط دید کم‬
‫است که در این حالت همراه داشتن قطب نما و آشنایی با نحوه استفاده از آن ضروری است.‬
‫2- وجود برف در روی زمین نیاز به برفکوبی مدوام دارد که توان واستقامت باالی تک تک افراد تیم را‬
‫می طلبد.‬
‫3- یخ زدن مسیر ها و احتمال سر خوردن و سقوط از ارتفاع که جهت جلوگیری از وقوع این اتفاق همراه‬
‫داشتن تجهیزات الزم مثل کلنگ و در مواقع خاص کرامپون و آشنایی کامل با کاربرد آنان بسیار ضروری است .‬
‫4- جمع شدن برف در ارتفاعات و احتمال سقوط بهمن که دراین حالت نیز افراد باید دوره های آموزشی‬
‫کامل را در خصوص شناسائی بهمن ، مناطق بهمن خیز ، زمانهای سقوط بهمن ، نحوه عبور از مناطق خطرناک ،‬
‫نجات فرد بهمن زده و ....را طی کرده باشند.‬
‫63‬

‫5- برف کوری ، سرمازدگی اندامها و هایپوترمی که الزمه مقابله با این خطرات هم توان باال ، تجهیزات‬
‫کافی تجربه الزم و گذراندن آموزش های مربوطه می باشد .‬
‫با توج ه به مسائلی که بصورت بسیار خالصه و تیتروار در باال ذکر شد می توان گفت که الزمه کوهنوردی‬
‫در زمستان و صعودهای زمستانی توجه به 4 اصل زیر است :‬
‫توان و استقامت جسمی - تجربه - آموزش - تجهیزات‬
‫برنامه ریزی واجرای برنامه در صعودهای زمستانی:‬
‫1- شناسایی کامل منطقه که این امر باید عالوه برکسب اطالعات از طرق مختلف مثل کتاب – گزارش –‬
‫اینترنت و.... باید بصورت حضوری وعملی هم انجام شود یعنی تیمی که قصد انجام یک صعود زمستانی دارد باید‬
‫این صعود را در فصلی غیر زمستانی انجام داده باشد ونسبت به منطقه مورد نظر اشراف کامل داشته باشد.‬
‫2- پیش بینی وضع هوا از طریق سایت های معتبر – تلفن هواگو (431) رسانه های خبری و..... و بعد‬
‫انجام برنامه ریزی‬
‫توجه : در شرایط بد آب و هوایی ، در حین بارندگی و همچنین بالفاصله بعد از بارندگی نباید به کوه‬
‫برویم.‬
‫3- انتخاب نفرات تیم باتوجه به 4 اصل ذکر شده : توان - تجربه – آموزش و تجهیزات‬
‫4- برنامه ریزی دقیق زمانی و پیش بینی زمان اضافی برای بازگشت با توجه به کوتاه بودن طول روز و‬
‫طوالنی بودن شبهای سرد زمستان‬
‫نکته مهم : اجتناب از شب مانی اضطراری به هر قیمتی که شده‬
‫5- در برنامه های چند روزه تعیین محل دقیق شب مانی (جانپناه ،چادر مناسب، غار برفی یا ایگلو) در دو‬
‫مورد آخر باید تجربه ساخت غار برفی یا ایگلو را داشته باشیم و مطمئن باشیم که برف منطقه شرایط الزم برای‬
‫ساخت آنها را دارد.‬
‫6- تغذیه مناسب و دائم (به حجم کم و دفعات زیاد از مواد انرژی زا با تکیه بر کربوهیدرات در حین‬
‫برنامه و چربی قبل از برنامه ) همراه داشتن غذای اضافی ، مصرف دائم آب و همچنین مایعات گرم مثل چای‬
‫وقهوه گرم که باید داخل فالسک همراه تک تک افراد باشد . یکی از علل اصلی هایپوترمی تحلیل انرژی درونی و‬
‫13‬

‫اصطالحاً خالی کردن ورزشکار است که باید با اصولی که ذکر شد از بروز این حالت جلوگیری کرد- غذائی که‬
‫بعنوان شام مصرف می شود باید دارای مقادیر بیشتری چربی باشد تا هم شب گرمی داشته باشیم و هم اینکه با‬
‫آ زاد شدن تدریجی انرژی موجود درچربی تا صبح روز بعد نیز انرژی الزم در اختیار داشته باشیم.‬
‫7- جلوگیری از ایجاد شرایط بوجود آورنده سرمازدگی و هایپوترمی یعنی همراه داشتن لباس گرم کافی‬
‫، پوشاک گرم اضافی ، کاله – دستکش و جوراب اضافی و لباسهای عایق در برابر باد ورطوبت و " جلوگیری از 3‬
‫عاملی که باعث ایجاد وتشدید سرمازدگی می شود"‬
‫سه ضلع مثلث سرمازدگی عبارتند از : سرما - باد – رطوبت‬
‫الف –سرما : جهت جلوگیری از اثر سرما بر بدن باید همه بدن را با پوشش مناسب عایق پوش کرد توجه‬
‫داشته باشیم که هیچ لباسی بدن را گرم نمی کند بلکه هرچه خاصیت عایق بودن لباس بیشتر باشد بنحو بهتری‬
‫از اتالف گرمای بدن جلوگیری میکند . توضیحات کامل راجع به کفش و لباس و غیره در این مجال مختصر نمی‬
‫گنجد و همنوردان عزیز در این خصوص اطاعات کامل دارند کفش دو پوش ، لباسهای استرج – پالر و گورتکس‬
‫– کاله و دستکش – پوشاک پر و....‬
‫استفاده از مایعات گرم مثل چای و قهوه داغ هم که باید داخل فالسک همراه همه کوهنوردان باشد نیز‬
‫بسیار مفید خواهد بود‬
‫ب –باد : " باد دشمن کوهنورد است " یکی از اثار مخرب باد تشدید سرما است با مراجعه به جداول‬
‫مربوطه متوجه می شویم که مثال" یک باد متوسط تا شدید می تواند دمای 02 درجه سانتیگراد زیر صفر را به‬
‫46 درجه سانتیگراد زیر صفر تقلیل دهد. پس باید در مجاورت باد قرار نگیریم وبدنمان را در مقابل باد با پوشش‬
‫ضد باد مناسب عایق کنیم البته باز هم اهمیت پیش بینی وضع هوا را یاد آور می شویم‬
‫ج –رطوبت : رطوبت ، سرمازدگی اندامها و هایپوترمی را بسیار تشدید می کند لذا باید نهایت سعی و‬
‫تالش خود را بعمل آوریم تا بدن را خشک نگه داریم.‬
‫رطوبت 2 منشاء خارجی و داخلی دارد ، رطوبت خارجی مثل خیس شدن در اثر بارندگی یا سقوط در‬
‫آب که راههای جلو گیری از آن مشخص است ،استفاده از پوشاک ضد آب (والبته تنفسی ) مناسب و رعایت‬
‫اصول احتیاطی در حین عبور از کنار وباالی مکانهای جمع شدن آب و یخ – منشاء رطوبت داخلی تعریق و تعرق‬
‫بدن است ، برای این که این رطوبت در سطح پوست باقی نماند و لباسها خیس نشوند باید از اصل تعدد الیه ها‬
‫استفاده کرد و با کم کردن لباس در زمان حرکت و استفاده از ممبرینهای تنفسی مثل گورتکس اجازه خروج‬
‫بخار را بدهیم.‬
‫83‬

‫اصول ایمنی درتابستان‬
‫افرادی که در تابستان ورزش میکنند باید به شدت مراقب گرما و رطوبت محیط اطراف خود باشند. در‬
‫تابستان بدن با انجام تمرینات گرمایی بین 5 تا 51 برابر بیش از زمان معمولی خود ایجاد میکند که این گرما‬
‫با توجه به گرمای محیط به چند برابر میرسد و بسیار خطرناک و کشنده است.‬
‫سیستم قلبی عروقی در شرایط محیطی گرمی 2 تا 4 برابر سختتر کار میکند تا خون را به عضالت‬
‫فعال برساند که این سخت کار کردن به مرور باعث اختالل در عملکرد قلب میشود. در ضمن تمرین در هوای‬
‫داغ سبب ایجاد استرس می شود که آن هم به نوبه خود اختالالتی در دستگاههای مختلف بدن ایجاد میکند.‬
‫گرمای بیش از حد سبب کاهش عملکرد عضالت شده و باعث میشود بدن برای انجام فعالیت خود به‬
‫آمادگی الزم نرسد. این عوامل باعث میشود تارهای عضالنی فشار بیش از حد را تحمل کنند. این مساله ممکن‬
‫است منجر به پارگی تارهای عضالنی و ایجاد ریزجراحتهایی در عضالت شود که به مرور به بدن آسیب عمده‬
‫وارد کند و عضالت را از حرکت بیندازد. جهت جلوگیری از هرگونه عارضه رعایت نکات زیر هنگام تمرین در‬
‫فصل تابستان ضروری است:‬
‫1. نوشیدن آب و آبمیوههای طبیعی، قبل، در حین و بعد از تمرین؛ حتی اگر احساس تشنگی‬
‫نمیکنید. این کار موجب میشود آب و الکترولیت الزم بدن شما که در حین تمرین از دست رفته،‬
‫جبران شود.‬
‫2. پرهیز از انجام هر گونه فعالیت بین ساعات 01صبح تا 3 بعد از ظهر، زیرا بیشتر مضر است تا‬
‫مفید (سعی کنید بیشتر فعالیت خود را در صبح زود یا عصر انجام دهید).‬
‫3. اجتناب از قرار گرفتن مستقیم در معرض نور آفتاب.‬
‫4. پوشیدن لباسهای نخی نازک با رنگهای مالیم و روشن و منافذ ریز. این لباسها عرق را جذب‬
‫کرده و بدن را در معرض مبادله هوا قرار میدهند.‬
‫5. اجتناب از نوشیدن الکل و مواد کافئیندار.‬
‫6. استفاده از کاله و عینک آفتاب مناسب، در صورت ورزش در محیط باز.‬
‫1. استفاده از کرمهای ضدآفتابی که ضدآب هم باشند تا مانع تبخیر عرق نشود.‬
‫8. کنترل دائم ضربان قلب و کاهش تدریجی آن پس از فعالیت، برای جلوگیری از هر گونه عارضه‬
‫قلبی.‬
‫9. گرفتن دوش آب سرد پس از انجام فعالیت برای آنکه بدن از سموم عرق پاک و منافذ پوست باز‬
‫شوند (در ضمن، لباسها و جورابهای خود را هر روز بشویید).‬

‫93‬

‫گرمازدگی‬
‫هنگامی که بدن نتواند حرارت اضافی تولیدشده را دفع کند، گرمازدگی بهوجود میآید. عواملی چون‬
‫گرمای زیاد محیط، خشکی شدید هوا، عدم وزش باد، فعالیت شدید، پوشیدن لباسی که گرما را نگاه میدارد و‬
‫دهیدراتاسیون (کمبود آب بدن) در ایجاد گرمازدگی موثرند.‬
‫عالئم اولیه شامل تعریق زیاد، سردرد، تهوع، گیجی)‪ ، (Dizziness‬افزایش تهیه ریوی‬
‫)‪ ،(Hvperventilation‬اختالل در هوشیاری است. اختالل هوشیاری به صورت تیرگی )‪ (Clouded‬و یا از‬
‫دست رفتن کامل هوشیاری است. احتمال بروز توهم نیز وجود دارد. از عالئم دیگر میتوان گرفتگی عضالنی،‬
‫تشنج و از دست دادن کنترل اسفنکتری را نام برد. گاهی شوک همراه با افزایش ضربان قلب )‪(Tachycardia‬‬
‫وجود دارد. تنفس، سطحی و تند )‪(tachy pnea‬است و با کمی سختی انجام میشود. گاهی مواد استفراغی‬
‫وارد دستگاه تنفس میشود. ورزشکار احساس گرما یا داغی میکند و گاهی تعریق وجود دارد. برای تشخیص‬
‫گرمازدگی ظن بالینی قوی الزم است.‬
‫شیوه برخورد با ورزشکار گرمازده‬
‫اگر گرمازدگی به روش صحیح درمان نشود، احتمال آسیب غیرقابل برگشت مغز، کلیه، کبد و غده آدرنال‬
‫وجود دارد و در مواردی حتی ممکن است موجب مرگ ورزشکار شود. گاهی انعقاد داخل عروقی منتشر )‪(Dic‬‬
‫دیده میشود. در این حالت باید هر چه سریعتر درمان را شروع کرد. اگر به اشتباه برای خنک کردن ورزشکاری‬
‫تالش کنیم، بسیار بهتر از آن است که درمان ورزشکار مبتال به گرمازدگی را برای رسیدن به تشخیص قطعی به‬
‫تاخیر اندازیم.‬
‫درمان گرمازدگی‬
‫1- ورزشکار را بر روی سطح همواری بخوابانید.‬
‫2- لباس ورزشکار را درآورید و با اسپری آب گرم یا نیمهگرم (ولرم) بر پوستش بپاشید و با هوای گرم‬
‫(درجه حرارت محیط )وی را باد بزنید. استفاده از حمام یخ، بستههای یخ، اسفنج سرد و باد زدن با هوای سرد‬
‫ممنوع است. چنین کاری ممکن است انقباض عروقی )‪ (Vasoconstriction‬ایجاد کند که در این صورت دفع‬
‫گرما از بدن کاهش مییابد و بیمار دچار لرز )‪(Shivering‬میشود و به این ترتیب تولید حرارت را در بدن‬
‫افزایش مییابد .این افزایش حرارت در بیمار گرما زده میتواند منجر به مرگ شود.‬
‫3- کمبود آب بدن را با سرم سالین 1/0 درصد جبران کنید. گاهی برای رساندن فشار خون به سطح‬
‫طبیعی یا نگاه داشتن آن در این سطح، استفاده )‪ (infusion‬از چندین لیتر مایع الزم است. بعضی اوقات تزریق‬
‫داخل وریدی بیکربنات برای مقابله با اسیدوز کمککننده است، ولی بهتر است در بیمارستان و پس از ارزیابی‬
‫وضعیت اسید و باز انجام شود. در صورت افت مداوم فشار خون میتوان از تزریق مکرر وریدی 001 میلیگرم‬
‫هیدروکورتیزون استفاده کرد.‬
‫4- هرچه سریعتر ورزشکار گرمازده را به واحد مراقبتهای ویژه )‪ (Icu‬بیمارستان منتقل کنید.‬
‫14‬

‫تاثیرات موضعی گرما‬
‫آفتابسوختگی‬
‫تابش آفتاب بر پوست (محافظتنشده) موجب آفتابسوختگی و کاهش پاسخهای ایمنی در پوست‬
‫میشود؛ به طور مثال، اسکیبازان به طور مکرر مبتال به تبخال لب میشوند. اثر دیگر تابش آفتاب بر پوست،‬
‫افزایش احتمال سرطان پوست است. سرطانهایی مثل سرطان سلول سنگفرشی و سلول بازال در قسمتهایی از‬
‫بدن که بیشتر در معرض نور آفتاب هستند، دیده میشوند و مالنوم نیز در هر نقطهای از بدن ایجاد میگردد.‬
‫این احتمال در شرایطی همچون ارتفاعات، وجود سطح انعکاسی (مثل یخ تازه، برف و آب – خصوصا در صبح و‬
‫عصر – ماسه، فلز، ...) و وزش باد (سوختگی بر اثر باد، همان آفتابسوختگی تشدید یافته است) بیشتر میشود.‬
‫1- از تابش آفتاب بر پوست جلوگیری شود. الزم به ذکر است که سوختگی در آب و هوای ابری نیز رخ‬
‫میدهد.‬
‫2- در آفتابسوختگی خفیف قسمت مبتال را در آب فرو ببرید و یا اینکه آن را مرطوب نمایید. از‬
‫نرمکنندههای پوستی )‪(Emollients‬استفاده کنید. در صورت لزوم از داروهایی همچون آسپرین و سایر‬
‫داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی و نیز استروئیدهای موضعی )‪ (Topical‬استفاده نمایید.‬
‫در آفتاب سوختگیهای شدید موارد زیر توصیه میشود:‬
‫1- استفاده از کمپرسهای تسکیندهنده :مهمترین اقدام برای درمان هر نوع سوختگی کاهش دمای‬
‫پوست در ناحیه جراحت دیده میباشد که با روشهای زیر امکانپذیر است:‬
‫الف) پارچهای را در آب سرد فرو برده و به مدت 02 دقیقه روی محل بگذارید. این کار را در روز چند بار‬
‫تکرار کنید.‬
‫ب) مقداری یخ را در کیسه پالستیکی یا پارچه قرار دهید و روی محل مورد نظر بگذارید. در زمستان‬
‫میتوانید از کیسه محتوی نخودفرنگی یخ زده استفاده کنید.‬
‫2- حمام آب سرد: وان را از آب سرد پر کنید و به مدت ده دقیقه درون آن قرار گیرید، سپس محل‬
‫جراحت را آرام خشک کنید.‬
‫برای تسکین درد، تورم و سوزش میتوانید حدود 06میلیگرم (2 قاشق غذاخوری) جوششیرین یا‬
‫سرکه سیب به آب وان اضافه کنید؛ سپس 51 دقیقه در معرض هوای بیرون قرار گیرید تا اثر خود را بگذارد.‬
‫سایر تاثیرات گرما‬
‫در آب و هوای بسیار گرم حدود 06 درصد از برونده قلبی از پوست میگذرد و صرف خنک کردن و‬
‫تعریق میشود. بنابراین، کارایی )‪ (Performance‬در افرادی که با آب و هوای گرم سازگار نشدهاند، کاهش‬
‫مییابد. در فرآیند تعریق، 1 درصد وزن بدن (008-006 میلیلیتر) از دست رفته و از کارایی بدن کاسته‬
‫میشود. برای پیشگیری از دهیدراتاسیون (کاهش آب بدن)، عالوه بر آب مصرفی روزمره باید هر ساعت یک‬
‫فنجان پر آب مصرف شود (روزی یک و نیم الی دو لیتر). ورزشکار روزی سه بار وزن میشود. کاهش وزن سریع‬
‫14‬

‫نشانگر کاهش چربی نیست، بلکه به دلیل کاهش آب است. افرادی که کاهش وزن دارند، باید آب بیشتری (حتی‬
‫تا ده لیتر) مصرف کنند تا وزن بدنشان را در حد ثابتی نگاه دارند. ادرار ورزشکار باید زیاد و کمرنگ باشد. ادرار‬
‫کم، تیره و یا دارای بوی شدید به معنی کاهش زیاد مایعات است.‬
‫کمبود نمك‬
‫تعریق شدید باعث خستگی، بیقراری، سرگیجه )‪ ،(Giddiness‬غش کردن)‪ ، (Fainting‬گرفتگی‬
‫عضله )‪ (Cramps‬و کاهش کارایی فرد میشود. در ده روز اول ورود فرد به آب و هوا و محیط گرم باید از‬
‫قرصهای نمک یا محلول خوراکی 1/0 درصد استفاده شود. سایر الکترولیتهای الزم از طریق رژیم غذایی تامین‬
‫میشوند.‬
‫هیپرونتیالسیون‬
‫افزایش تهویه ریوی میتواند نشاندهنده گرمازدگی باشد. بعضی اوقات تعریق به خوبی انجام نمیشود و‬
‫فرد با تنفس عمیق و سریع سعی در دفع گرما دارد. چنین حالتی منجر به آلکالوز تنفسی جبراننشده میشود و‬
‫ورزشکار بهتدریج هوشیاریاش را از دست میدهد و دچار اسپاسم کزازیشکل )‪ (Tetanic Spasm‬میگردد.‬
‫این حالت معموال وقتی رخ میدهد که ورزشکار مسابقه را با وضعیتی بظاهر طبیعی به پایان رسانده است که‬
‫معموال با استراحت کامال رفع میشود. بروز اسپاسم کزازیشکل در گرمازدگی نادر است، ولی با وجود‬
‫هیپرونتیالسیون باید احتمال گرمازدگی را در نظر داشت.‬
‫هنگام ورزش در محیط گرم رعایت چه نکاتی الزم است؟‬
‫1- لباس سفید، سبک و کمی گشاد بپوشید. لباسهایی که از جنس الیاف طبیعی هستند بر الیاف‬
‫مصنوعی ترجیح دارند.‬
‫2- در حین ورزشهای استقامتی ورزشکار باید به طور مکرر مقدار کمی آب بنوشد و در هر فرصت روی‬
‫پوست خود اسپری آب بپاشد .نباید از مواد برطرفکننده بو که ضد عرق هم هستند استفاده کرد. بعد از مصرف‬
‫مواد غذایی حاوی پروتئین زیاد و یا کربوهیدرات فراوان، خون از طرف پوست به طرف دستگاه گوارش هدایت‬
‫میشود، بنابراین نباید بالفاصله پس از مصرف چنین موادی به ورزش در محیط گرم پرداخت. اگر دمای محیط‬
‫باالتر از 82 درجه سانتیگراد باشد، باید مسابقات استقامتی را لغو کرد.‬
‫نکات مهم پس از ورزش در محیط گرم‬
‫1- آب سرد بنوشید و از آب یخ استفاده نکنید.‬
‫2- از دوش گرفتن با آب خیلی سرد بپرهیزید، زیرا سرمای پوست باعث افزایش تولید گرما و انقباض‬
‫عروق پوست میشو و در نتیجه دفع گرما کاهش مییابد و فرد پس از دوش گرفتن همچنان احساس گرما کرده‬
‫و بالفاصله پس از دوش گرفتن به شدت عرق میکند. در نهایت، دوش با آب سرد میتواند گرمازدگی را تشدید‬
‫کند. بهترین روش دوش گرفتن، ریختن آب سرد بر سر، گردن، دستها تا مچ و پاها تا مچ است.‬
‫24‬

‫سازگاری )‪ (Acclimatisation‬با گرما‬
‫سازگاری با آب و هوای گرم و خشک و یا گرم و مرطوب مستلزم تغییرات فیزیولوژیک در بدن است.‬
‫تطابق پس از 01 الی 41 روز رخ میدهد (بیشترین تغییرات در روزهای سوم تا پنجم است). این تغییرات پس‬
‫از چند هفته از بین رفته و به حالت اولیه درمیآیند، مگر اینکه هر چهار روز یکبار فرد در محیط مذکور قرار‬
‫بگیرد. برای ایجاد سازگاری تمرینات ورزشی به تنهایی کافی نیست، بلکه باید تمرینات سنگین به طور مرتب و‬
‫در محیط گرم (مانند اتاق گرم، سونا و با پوشیدن لباسهای غیرقابل نفوذ) انجام گیرد.‬
‫بخش دوم: اصول جهت یابی در فضاهای طبیعی و کوهستانی‬
‫جهتیابی‬
‫یافتن جهتهای جغرافیایی را جهتیابی گویند. جهتیابی در بسیاری از موارد کاربرد دارد. برای نمونه‬
‫وقتی در کوهستان، جنگل، دشت یا بیابان گم شده باشید، با دانستن جهتهای جغرافیایی، میتوانید به مکان‬
‫مورد نظرتان برسید. یکی از استفادههای مسلمانان از جهتیابی، یافتن قبله برای نماز خواندن و ذبح حیوانات‬
‫است. کوهنوردان، نظامیان، جنگلبانان و ... هم به دانستن روشهای جهتیابی نیازمندند.‬
‫هرچند امروزه با وسایلی مانند قطبنما یا ‪ GPS‬میتوان به راحتی و با دقت بسیار زیاد جهت جغرافیایی‬
‫را مشخص کرد، در نبود ابزار، دانستن روشهای دیگر جهتیابی مفید و کاراست.‬
‫جهتهای اصلی و فرعی‬
‫جهتهای جغرافیایی، که شمال با رنگ قرمز مشخص شده‬

‫اگر رو به شمال بایستیم، سمت راستمان مشرق (شرق، باختر)، سمت چپمان مغرب (غرب، خاور) و‬
‫پشت سرمان جنوب است. این چهار جهت را جهتهای اصلی مینامند. بین هر دو جهت اصلی یک جهت فرعی‬
‫وجود دارد. مثال نیمساز جهتهای شمال و شرق، جهت شمالِ شرقی (شمالِ شرق) را مشخص میکند.‬
‫34‬

‫با دانستن یکی از جهتها، بقیهی جهتها را میتوان به سادگی مشخص نمود. مثالً اگر به سوی شمال‬
‫ایستاده باشید، دست راست شما شرق، دست چپ شما غرب، و پشت سر شما جنوب است.‬
‫روشهای جهتیابی‬
‫برخی روشهای جهتیابی مخصوص روز، و برخی ویژهی شب اند. برخی روشها هم در همهی مواقع کارا‬
‫هستند. توجه شود که:‬
‫بسیاری از این روشها کامالً دقیق نیستند و صرفاً جهتهای اصلی را به صورت تقریبی مشخص میکنند.‬
‫برای جهتهای دقیق باید از قطبنما استفاده کرد، و میل مغناطیسی و انحراف مغناطیسی آن را هم در نظر‬
‫داشت.‬
‫آنچه گفته میشود اکثراً مربوط به نیمکرهی شمالی است؛ به طور دقیقتر، باالی 5332 درجه(باالی مدار‬
‫رأس السرطان). در نیمکرهی جنوبی در برخی روشها ممکن است جهت شمال و جنوب برعکس آنچه گفته‬
‫میشود باشد.‬
‫روشهای جهتیابی در روز‬
‫جهتیابی با سمت خورشید‬
‫1- خورشید صبح تقریباً از سمت شرق طلوع میکند، و شب تقریباً در سمت غرب غروب میکند.‬
‫این مطلب فقط در اول بهار و پاییز صحیح است؛ یعنی در اولین روز بهار و پاییز خورشید دقیقاً از شرق‬
‫طلوع و در غرب غروب میکند، ولی در زمانهای دیگر، محل طلوع و غروب خورشید نسبت به مشرق و مغرب‬
‫مقداری انحراف دارد. در تابستان طلوع و غروب خورشید شمالیتر از شرق و غرب است، و در زمستان جنوبیتر‬
‫از شرق و غرب میباشد. در اول تابستان و زمستان، محل طلوع و غروب خورشید حداقل حدود 5332 درجه با‬
‫محل دقیق شرق و غرب فاصله دارد، که این خطا به هیچ وجه قابل چشم پوشی نیست. در واقع از آنجا که‬
‫موقعیت دقیق خورشید با توجه به فصل و عرض جغرافیایی متغیر است، این روش نسبتاً غیردقیق است.‬
‫تنها جایی که خورشید همیشه دقیقاً از شرق طلوع و در غرب غروب میکند، استواست.‬
‫2- در نیمکرهی شمالی زمین، در زمان ظهر شرعی خورشید همیشه دقیقاً در جهت جنوب است و‬
‫سایهی اجسام رو به شمال میافتد.‬
‫ظهر شرعی یا ظهر نجومی در موقعیت جغرافیایی شما، دقیقاً هنگامی است که خورشید به باالترین‬
‫نقطهی خود در آسمان میرسد. در این زمان، سایهی شاخص به حداقل خود در روز میرسد، و پس از آن دوباره‬
‫افزایش مییابد؛ همان زمان اذان ظهر.‬
‫برای دانستن زمان ظهر شرعی میتوانید به روزنامهها مراجعه کنید یا منتظر صدای اذان ظهر باشید. ظهر‬
‫شرعی حدوداً نیمهی بین طلوع آفتاب و غروب آفتاب است.‬
‫3- حرکت خورشید از شرق به غرب است؛ و این هم میتواند روشی برای یافتن جهتهای جغرافیایی‬
‫باشد.‬
‫44‬

‫جهتیابی با سایهی چوب(شاخص)‬
‫شاخص، چوب یا میلهای نسبتاً صاف و راست است (مثال شاخهی نسبتا صافی از یک درخت به طول مثال‬
‫یک متر) که به طور عمودی در زمینی مسطح و هموار و افقی(تراز و میزان) فرو شده است.‬
‫روش اول: نوک(انتهای) سایهی شاخص روی زمین را [مثال با یک سنگ] عالمتگذاری میکنیم. مدتی‬
‫(مثالً ده-بیست دقیقه بعد، یا بیشتر) صبر میکنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابهجا شود. حال محل جدید‬
‫سایهی شاخص (که تغییر مکان داده است) را عالمتگذاری مینماییم. حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم‬
‫وصل کنیم، جهت شرق-غرب را مشخص میکند. نقطهی عالمتگذاری اول سمت غرب، و نقطهی دوم سمت‬
‫شرق را نشان میدهد. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپمان را روی نقطهی اول و پای راستمان را روی‬
‫نقطهی دوم بگذاریم، روبرویمان شمال را نشان میدهد، و رو به خورشید (پشت سرمان) جنوب است.‬
‫از آنجا که جهت ظاهری حرکت خورشید در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سایهی‬
‫خورشید بر روی زمین از غرب به شرق خواهد بود. یعنی در نیمکرهی شمالی سایهها ساعتگرد میچرخند.‬
‫هر چه از استوا دورتر بشویم، از دقت پاسخ در این روش کاسته میشود. یعنی در مناطق قطبی (عرض‬
‫جغرافیایی باالتر از 06 درجه) استفاده از آن توصیه نمیشود.‬
‫در شبهای مهتابی هم از این روش میتوان استفاده کرد: به جای خورشید از ماه استفاده کنید.‬

‫جهتیابی با ساعت عقربهدار‬
‫ساعت مچی معمولی(آنالوگ، عقربهای) را به حالت افقی طوری در کف دست نگه میداریم که عقربهی‬
‫ساعتشمار به سمت خورشید اشاره کند. در این حالت، نیمسازِ زاویهای که عقربهی ساعتشمار با عدد 21‬
‫ساعت میسازد(زاویهی کوچکتر، نه بزرگتر)، جهت جنوب را نشان میدهد. یعنی مثال اگر چوبکبریتی را [به‬
‫طور افقی] در نیمهی راه میان عقربهی ساعتشمار و عدد 21 ساعت قرار دهید، به طور شمالی-جنوبی قرار‬
‫گرفتهاست.‬

‫54‬

‫روشهای جهتیابی در شب‬
‫جهتیابی با ستارهی قطبی‬
‫از آنجا که ستارهها به محور ستارهی قطبی در‬
‫آسمان میچرخند، ممکن است پیالهی دب اکبر را‬
‫صحیح یا وارون یا به پهلو ببینید؛ و همچنین دیگر‬
‫صورتهای فلکی را در نیمکرهی شمالی زمین ستارهی‬
‫قطبی با تقریب بسیاری خوبی(حدود 730 درجه خطا)‬
‫جهت شمال جغرافیایی (و نه شمال مغناطیسی) را‬
‫نشان میدهد؛ یعنی اگر رو به آن بایستیم، رو به‬
‫شمال خواهیم بود. برای یافتن ستارهی قطبی‬
‫روشهای مختلفی وجود دارد:‬
‫به وسیلهی مجموعه ستارگان «دبّ اکبر»: صورت فلکی دبّ اکبر شامل هفت ستارهاست که به شکل‬
‫مالقه قرار گرفتهاند: چهار ستارهی آن تشکیل یک ذوزنقه را میدهند، و سه ستارهی دیگر مانند یک دنباله در‬
‫ادامهی ذوزنقه قرار گرفتهاند. هر گاه دو ستارهای که لبهی بیرونی مالقه را تشکیل میدهند(دو ستارهی قاعدهی‬
‫کوچک ذوزنقه؛ لبهی پیالهی مالقه؛ محلی که آب از آنجا میریزد) را [با خطی فرضی] به هم وصل کنیم، و 5‬
‫برابر فاصلهی میان دو ستاره، به سمت جلو ادامه دهیم، به ستارهی قطبی میرسیم.‬
‫به وسیلهی مجموعه ستارههای «ذاتالکرسی»: صورت فلکی ذاتالکرسی شامل 5 ستاره است که به شکل‬
‫‪ W‬یا ‪ M‬قرار گرفتهاند. هرگاه (مطابق شکل) ستارهی وسط ‪( W‬رأس زاویهی وسطی) را حدود 5 برابرِ‬
‫«فاصلهی آن نسبت به ستارههای اطراف» به سوی جلو ادامه دهیم، به ستارهی قطبی میرسیم.‬
‫جهتیابی با هالل ماه‬
‫در زمان قرص کامل نمیتوان از این روش استفاده کرد. اگر به دلیل وجود ابر یا درختان نمیتوانید‬
‫ستارهها را ببینید، میتوانید از ماه برای جهتیابی استفاده کنید. ماه به شکل هالل باریکی تولد مییابد، و در‬
‫نیمههای ماه قمری به قرص کامل تبدیل میشود، و سپس در جهت مقابل هاللی میشود. در نیمهی اول‬
‫ماههای قمری قسمت خارجی ماه (تحدب و کوژی ماه، برآمدگی و برجستگی ماه) مانند پیکانی جهت غرب را‬
‫نشان میدهد. در نیمهی دوم ماههای قمری، تحدب ماه به سمت مشرق است. این روش جهتیابی چندان دقیق‬
‫نیست، ولی حداقل راهنمایی تقریبی را فراهم میسازد.‬
‫اگر خطی از باالی هالل به پایین آن وصل کنیم و ادامه دهیم، در نیمهی اول ماه قمری شکل ‪ p‬و در‬
‫نیمهی دوم شکل ‪ q‬خواهد داشت.‬

‫64‬

‫کرهی ماه در نیمهی اول ماههای قمری پیش از غروب آفتاب طلوع میکند، و در نیمهی دوم پس از‬
‫غروب، تا پایان ماه که پس از نیمهشب طلوع مینماید.‬
‫پیدا کردن جنوب توسط ماه: اگر خطی فرضی میان دو نوک(تیزی) هالل ماه رسم کرده و آن را تا زمین‬
‫ادامه دهید، تقاطع امتداد این خط با افق، نقطه جنوب را [در نیمکرهی شمالی زمین] نشان میدهد.‬
‫وقتی ماه به صورت قرص کامل است، میتوان به کمک حرکت ظاهری ماه -که از مشرق به طرف مغرب‬
‫است- جهتیابی کرد.‬

‫روشهای جهتیابی، قابل استفاده در روز و شب‬
‫خودتان هم میتوانید با یک نقشهی خاورمیانه و یک نقاله زاویهی بین شمال و قبله را به روش نشان‬
‫داده شده در شکل بیابید‬
‫جهتیابی با قبله‬
‫اگر جهت قبله را بدانیم، میتوانیم شمال را تشخیص دهیم. مثال اگر در تهران 73 درجه از جنوب سمت‬
‫به غرب متمایل شویم (یعنی حدوداً جنوب غربی)، به طرف قبله ایستادهایم. پس هرگاه جهت قبله را بدانیم، اگر‬
‫73 درجه از سمت قبله در جهت عقربههای ساعت بچرخیم، به طرف جنوب ایستادهایم، و اگر 341 درجه (73-‬
‫081) در خالف جهت عقربههای ساعت بچرخیم، به طرف شمال ایستادهایم.‬
‫قبله را از راههای مختلفی میتوان یافت:‬
‫قبلهنما: دقیقترین روش تعیین قبله، بهوسیلهی قبلهنماست، که آن هم با یک قطبنما انجام میگیرد؛ و‬
‫اگر ما قطبنما داشته باشیم، با آن قطب را مشخص میکنیم!‬
‫محراب مسجد: محراب مساجد به طرف قبله است. در نمازخانهها هم معموالً جهت قبله مشخص شده‬
‫است.‬
‫بر خالف تصور برخی، پای مرده در قبر رو به قبله نیست. بلکه پای محتضر (کسی که نزدیک به مرگ‬
‫است) را رو به قبله میکنند. ولی مرده را طوری روی دست راست میخوابانند که بدنش رو به قبله باشد‬

‫14‬

‫* قبرستان: مرده را در قبر روی دست راست، به سمت قبله میخوابانند. پس اگر شما طوری ایستاده‬
‫باشید که نوشتههای سنگ قبر را به درستی میخوانید، سمت چپتان قبله است.‬
‫چگونه بدون قطبنما گم نشویم؟‬
‫فرض کنید شما گم شدهاید و وسط ناکجا آباد ایستادهاید و نمیدانید چه باید بکنید. دو نکته مهم را در‬
‫لحظهای که احساس میکنید گم شدهاید فراموش نکنید :‬
‫اول این که آرامش خودتان را حفظ کنید و دیگر این که عاقالنه فکر کنید. شما میتوانید مدتها بدون‬
‫غذا زندگی کنید. فقط باید آب پیدا کنید .‬
‫اقدامات اولیه در این مطلب بیشتر از این که بخواهیم بدانیم چه مهارتهایی برای زنده ماندن الزم است،‬
‫سعی میشود نحوه یافتن راه بدون استفاده ازقطبنما را یاد بگیریم .‬
‫برای شروع بد نیست از یک ارتفاع باال بروید و خوب اطراف را ببینید. سعی کنید تا ردی از عبور انسان را‬
‫در حوالی خود پیدا کنید. اگر چیزی پیدا نکردید بهتر است تصمیم بگیرید که در کدام مسیر باید حرکت کنید.‬
‫اگر نقشهای در دست ندارید سعی کنید عوارض طبیعی اطرافتان را بر روی یک کاغذ بکشید. شمال و‬
‫جنوب را همانطور که کمی پایینتر خواهیم گفت روی آن مشخص کنید. اگر هم نقشه دارید مکان خود را‬
‫تعیین کنید.‬
‫یادتان باشد قرار نیست بیشتر از توانایی تان از ارتفاع باال بروید. اگر خسته بودید باید کمی استراحت‬
‫کنید و با کمی فکر کردن راه دیگری را برای جمع آوری اطالعات جهت نجات بدست بیاورید.‬

‫84‬

‫فصل چهارم:‬
‫مدیریت اوقات فراغت و‬
‫تفریحات سالم‬

‫94‬

‫مدیریت و برنامه ریزی در اوقات فراغت‬
‫اجتماعی بودن و تمایل به ایجاد ارتباط با محیط و دیگران از جمله خصوصیات فطری انسان ها می باشد‬
‫که تحت تاثیر عوامل بیرونی مثل محیط و طبیعت و عوامل درونی خود انسان مثل ویژگی های شخصیتی قرار‬
‫می گیرد. از آغاز پیدایش انسان بر روی کره ی خاکی، هر زمان که چند نفر دور هم جمع گردیده اند، اولین‬
‫کوشش آن ها این بوده است که با هم یاری و همکاری جمعی زندگی خود را سازماندهی کنند و بر اساس تعاون‬
‫برنامه های اجتماعی خود را به مرحله ی اجرا در آورند. به بیان دیگر نیاز به مدیریت و ضرورت اعمال تدبیر در‬
‫امور از همان ابتدا کامال مشهود و واضح بوده است. نیاز به مدیریت امور در راس کارهای انسان قرار گرفت و‬
‫نخستین گامهای فعالیت به طور جمعی به طور آگاهانه با اعمال مدیریت برداشته شد.‬
‫در گام بعدی برنامه ریزی ضرورت خود را در زندگی انسان به اثبات رسانید و جایگاه مهمی در مدیریت‬
‫کسب کرد. برنامه ریزی در تعیین هدف و وضع خط مشی زندگی، تدوین و تنظیم فعالیت ها و پیش بینی‬
‫چگونگی به مرحله ی اجرا در آوردن آن ها نقش ایفا کرد و سبب گردید تا انسان در مسیر وحدت بخش و‬
‫متعالی، مدیریت زندگی را در اجتماع به دست گیرد.‬
‫اهمیت و ضرورت مدیریت و برنامه ریزی در اوقات فراغت نیز کم تر از سایر عرصه های زندگی نیست.‬
‫تنوع و گستردگی فعالیت های فراغتی به گونه ای است که در صورت عدم مدیریت و سیاست گذاری صحیح و‬
‫مدون می تواند به صورت یک تهدید برای سالمت اجتماع، گسترش فساد و خطری برای امنیت اجتماعی تبدیل‬
‫گردد و مشکالت و معضالت عدیده ای را برای مدیران یک کشور پدید آورد. در حالی که کنترل و اعمال‬
‫مدیریت اوقات فراغت فرصت های بسیار ارزشمندی را به وجود می آورد تا مدیران امر بتوانند ضمن ایجاد‬
‫شرایط بهینه و سالم اوقات فراغت، از بروز بسیاری بزهکاری ها و فعالیت های ناسالم پیشگیری کنند. بدین‬
‫منظور دولت ها باید جهت مدیریت بهتر فعالیت های فراغتی و تفریحات سالم، طرح ها و برنامه های گسترده و‬
‫متنوعی را پیش بینی و اجرا کنند و از هیچ گونه پشتیبانی و حمایت مالی و اداری و خدماتی در این زمینه‬
‫فروگذار ننمایند. به نحوی که تمامی سرمایه گذاران بخش دولتی و خصوصی بتوانند از حمایت های دولتی و‬
‫مدیرا مسئول احساس اطمینان داشته باشند و تمامی تدارک مورد نیاز خود را از آن طریق به دست آورند.‬
‫در طراحی و برنامه ریزی فعالیت های فراغتی همیشه باید به دنبال پاسخگویی به سواالت اساسی در این‬
‫زمینه بود که نیازها و خواسته های منطقی و اولیه مردم را مطرح می کنند و هر برنامه ای می بایست در‬
‫دستیابی به آن ها طراحی و اجرا شود. در جدول زیر به رئوس اهداف مهم در طراحی برنامه ریزی های فراغتی،‬
‫ورزشی و تفریحات سالم اشاره می گردد:‬

‫15‬

‫ردیف عناوین مهم برنامه ریزی های فراغتی‬
‫1‬
‫4‬
‫0‬
‫2‬
‫8‬
‫6‬
‫7‬
‫5‬
‫1‬
‫31‬
‫11‬
‫41‬
‫01‬

‫ردیف‬

‫رشد فرهنگ و اجتماعی جامعه‬
‫21‬
‫گسترش سالمت جسمانی و روانی مردم‬
‫81‬
‫ایجاد نشاط، تفریح و شادابی‬
‫61‬
‫فرصت بازآفرینی برای افراد‬
‫71‬
‫وحدت و همبستگی ملی‬
‫51‬
‫معرفی میراث های فرهنگی و سنت های بومی و 11‬
‫محلی‬
‫معرفی ارزش های تاریخی و صنایع دستی‬
‫34‬
‫تنوع برنامه ها با سلیقه اقشار مختلف‬
‫14‬
‫آشنایی با طبیعت و منابع زیستی‬
‫44‬
‫داشتن اختیار و آزادی و عالقه‬
‫04‬
‫امکان تامین هزینه های فراغت‬
‫24‬
‫فرصت بروز خالقیت و ابتکار‬
‫84‬
‫فرصت آرامش و احساس راحتی‬

‫عناوین مهم برنامه ریزی های فراغتی‬
‫امکان تعامل و برقراری ارتباط با دیگران‬
‫امکان بودن با خانواده و دوستان‬
‫فرصت تعمق در هویت فردی و اجتماعی‬
‫رفع خستگی های روحی و جسمی‬
‫آشنایی با قومیت ها و ملیت ها‬
‫شناخت و پرورش استعدادها و توانمندی ها‬
‫ارتقای دانش و مهارت های زندگی‬
‫تناسب با شرایط تمامی مخاطبان‬
‫در دسترس بودن امکانات فراغتی‬
‫برخورداری از تسهیالت کامل رفاهی و خدماتی‬
‫ایجاد زمینه اشتغال و فرصت های کار‬
‫امکان بهره برداری های اقتصادی‬

‫وظایف مدیران و دست اندرکاران اوقات فراغت، تفریحات سالم و ورزش های تفریحی‬
‫وظایف مدیران برای دستیابی به هدف های مورد نظر، به طور کلی شامل چهار مهارت اصلی است که‬
‫عبارتند از برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل. البته نباید از نظر دور داشت که مدیران باید هر چهار‬
‫وظیفه را به طور همزمان اجرا کنند، زیرا این وظایف وابسته به یکدیگرند و بر هم تاثیر می گذارند. این وابستگی‬
‫در زمینه ی اوقات فراغت، تفریحات سالم و ورزش های تفریحی، اهمیت دوچندانی پیدا می کند. دلیل آن هم‬
‫غیرانتفاعی بودن این فعالیت ها است. فعالیت های فراغتی از زمره ی فعالیت هایی است که مدیران آن ها با‬
‫سنجش سودآوری به دلیل عملکردشان روبرو نیستند. آنها نیز وظایفی مانند تصمیم گیری، هدف گذاری، ایجاد‬
‫ساختار سازمانی کارامد، استخدام و بکارگیری کارکنان و انگیزه دادن به آنها و نیز توسعه ی حمایت های‬
‫سیاسی داخلی برای پیشبرد هدف ها را بر عهده دارن. اما از آن ها سود مادی و به ویژه آنی خواسته نمی شود.‬
‫مدیران دست اندرکار اوقات فراغت و ورزش های تفریحی نیز می توانند همانند دیگر مدیران از روش های‬
‫گوناگونی برای مدیریت مجموعه یزیر نظر خود استفاده کنند. آنها باید با آگاهی یافتن از قوت ها و ضعف های‬
‫هر یک از روش های مدیریتی، بهترین آنها را انتخاب کنند و به کار گیرند.‬

‫15‬

‫سازماندهی:‬
‫تعیین آنچه باید انجام شود، چگونه‬
‫انجام شود و چه کسی آن را انجام دهد.‬

‫برنامه ریزی:‬
‫تعیین هدف ها، تدوین راهبرد‬
‫و توسعه برنامه های عملیاتی‬

‫دستیابی به اهداف تعیین‬
‫شده‬

‫رهبری:‬
‫هدایت و ایجاد انگیزه در‬
‫کلیه طرف های ذینفع و‬
‫رفع تعارض ها.‬

‫کنترل:‬
‫نظارت، مقایسه و اصالح فعالیتها‬
‫برای اطمینان از انجام درست آنها‬
‫بر اساس برنامه.‬

‫مدیریت اوقات فراغت، تفریحات سالم و ورزش های تفریحی باید بیشتر مشارکت گرا باشد. زیرا همان گونه که‬
‫در تعریف های مختلف از اوقات فراغت و تفریحات سالم نتیجه گیری شد، سلیقه ها و گرایش های افراد متفاوت‬
‫است و در این زمینه که هدف، گذراندن اوقات فراغت با طیب خاطر و سرگرمی و لذت بردن است، شیوه های‬
‫دیگر مدیریتی چندان موثر نخواهد بود.‬
‫اصول برنامه ریزی اوقات فراغت در یك الگو‬
‫پس از بحث و بررسی های انجام شده در مدیریت و برنامه ریزی و اهمیت و ضرورت آن در زندگی و فعالیتهای‬
‫فراغتی، در این مجال الگوی فرایند برنامه ریزی برای اوقات فراغت و گام های مطرح در این روند و سواالتی که‬
‫در هر گام مدیران باید پاسخ گوی آن باشند، به طور اجمال ارائه گردیده است.‬

‫25‬

‫‪ ‬گام اول: تعیین اهداف در اوقات فراغت‬
‫مدیر در پاسخ به این سوال باید به چندین سوال فرعی دیگر پاسخ دهد.‬
‫‪ ‬چه باید کرد؟‬

‫‪ ‬به دنبال چه چیز باید بود؟‬

‫‪ ‬افراد تحت پوشش برنامه چه افرادی هستند؟‬
‫‪ ‬امکانات موجود و مورد نیاز کدامند؟‬

‫‪ ‬ظرفیت و توانایی برنامه های ما چقدر است؟‬
‫‪ ‬وضعیت مطلوب کدام است؟‬

‫‪ ‬گام دوم: تعیین روش های انجام کار‬
‫‪ ‬برنامه ها باید چگونه اجرا شوند؟‬

‫‪ ‬آیا مطالعات کافی در مورد برنامه انجام شده است؟‬
‫‪ ‬مجریان برنامه، آگاهی کافی از آن دارند؟‬

‫‪ ‬مجریان برنامه، نیاز به کالس توجیهی دارند؟‬

‫‪ ‬برنامه همه فعالیت ها و نیازها را پوشش می دهد؟‬
‫‪ ‬مراحل اجرای برنامه معین شده است؟‬

‫‪ ‬سطح و اهمیت برنامه ها مناسب عالقمندان می باشد؟‬

‫‪ ‬گام سوم: تعییین روش های سازماندهی کار‬
‫‪ ‬آیا کارها به نحو مطلوبی تقسیم شده اند؟‬
‫‪ ‬وظایف نیروهای انسانی معین شده اند؟‬

‫‪ ‬حدود اختیارات و وظایف نیروها مشخص شده است؟‬
‫‪ ‬حیطه و وظایف مدیران روشن گردیده است؟‬
‫‪ ‬شرح وظایف همه پست ها معلوم شده است؟‬

‫‪ ‬برای همه برنامه ها مسئول تعیین شده است؟‬

‫35‬

‫‪ ‬گام چهارم: تعیین منابع انسانی کار‬
‫‪ ‬نیروی انسانی الزم پیش بینی شده است؟‬

‫‪ ‬کارها بین نیروهای موجود تقسیم شده است؟‬

‫‪ ‬نیروها تخصص الزم را جهت اجرای برنامه دارند؟‬

‫‪ ‬به کار گیری نیروها در پست ها متناسب با توانمندی آنها می باشد؟‬
‫‪ ‬نیروهای کمکی و پشتیبانی پیش بینی شده است؟‬
‫‪ ‬گام پنجم: تعیین نیازها و امکانات و بودجه بندی کار‬
‫‪ ‬آیا بودجه الزم برای برنامه وجود دارد؟‬

‫‪ ‬چه امکاناتی برای انجام برنامه تهیه شده است؟‬
‫‪ ‬کدام برنامه برای انجام برنامه وجود دارد؟‬

‫‪ ‬امکانات موجود برای برنامه کافی می باشد؟‬
‫‪ ‬مکان مناسب برای برنامه ها وجود دارد؟‬
‫‪ ‬گام ششم: تعیین برنامه زمان بندی کار‬
‫‪ ‬مدت اجرای برنامه چقدر است؟‬

‫‪ ‬کدام زمان برای اجرای برنامه مناسب است؟‬

‫‪ ‬آیا جدول زمان بندی اجرای برنامه مشخص است؟‬

‫‪ ‬مراحل مختلف برنامه دارای زمان بندی می باشند؟‬

‫‪ ‬زمان بندی ها به طور دقیق محاسبه و پیش بینی شده اند؟‬
‫‪ ‬گام هفتم: تعیین استانداردهای کیفیت کار‬
‫‪ ‬برنامه نظارت و هدایت مناسب پیش بینی شده است؟‬
‫‪ ‬ناظرین و راهنمایان الزم وجود دارند؟‬

‫‪ ‬چک لیست های الزم برای ارزیابی تهیه شده است؟‬

‫‪ ‬امکانات الزم برای پشتیبانی از برنامه ها وجود دارد؟‬

‫‪ ‬آیا برنامه ها همه عالیق و سالیق را پوشش می دهد؟‬

‫مدیران اوقات فراغت و تفریحات سالم، زمانی موفقیت الزم را به دست خواهند آورد که بتوانند در برنامه‬
‫ریزی های خود گام های مختلف موفقیت را طی نموده و پاسخ تمامی سواالت هر مرحله را به طور دقیق بررسی‬
‫45‬

‫و تامین کنند. در آن صورت برنامه ریزی آنان را به هدف خود خواهد رسانید و در جلب و جذب عالقمندان به‬
‫فعالیت های فراغتی و کسب رضایتمندی آنها پیروز خواهند گردید.‬
‫داوطلبان و اوقات فراغت‬
‫به کار گیری افراد داوطلب در اجرا و پیاده سازی برنامه های اوقات فراغت امری است که نباید مدیران‬
‫ذیربط از آن غافل گردند. امروزه تعداد زیادی از مردم در سنین مختلف عالقه مند به فعالیت و ایفای نقش در‬
‫اموری هستند که به نوعی عام المنفعه بوده و موجبات رفاه و آسایش و رضایت متندی عمومی را به دنبال داشته‬
‫باشد که اوقات فراغت، ورزش های تفریحی و تفریحات سالم از این قبیل امور محسوب می شوند. سازماندهی و‬
‫بهره گیری از وجود نیروهای داوطلب که برخی از آن ها دارای استعدادها و توانمندی های منحصربه فردی نیز‬
‫هستند باید همواره مورد توجه دست اندرکاران قرار گیرد. بسیاری از جشنواره ها و مراسم ملی و مذهبی،‬
‫ورزشی، هنری و تفریحی در کشورهای مختلف توسط نیروهای داوطلب انجام می گردد که از جمله می توان به‬
‫برگزاری المپیک ها و یونیورسیادهای ورزشی اشاره نمود.‬
‫کشور اتریش به منظور بهره گیری از وجود گروه ها و افراد داوطلب به کمک شهرداری های خود‬
‫تربیتی داده است که تمامی کلوپ ها و مراکز آموزش موسیقی در آن کشور به طور هماهنگ در ایام تعطیل و‬
‫مناسبت های مختلف به وسیله ی شهرداری ها سازمان دهی شده و گروه های موسیقی در پارک ها و مکان‬
‫های مناسب شهر به اجرای برنامه های موسیقی می پردازند و ضمن تمرین و معرفی گروه های خود به مردم، به‬
‫طور رایگان و داوطلب به گذران اوقات فراغت مردم کمک می کنند. مشابه چنین فعالیت های داوطلبی در گوشه‬
‫و کنار جهان فراوان می باشد که باید مدیران و برنامه ریزان امر در صدد شناسایی، جذب و سازمان دهی آنان‬
‫برآیند.‬
‫همان طور که اشاره شد امروزه افراد داوطلب مجموعه ی مهمی از منابع انسانی بسیاری از فعالیت های‬
‫فراغتی، ورزشی و تفریحی جهان را تشکیل می دهند. نهضت داوطلبی فرصت های خوبی را برای مشارکت زنان‬
‫و مردان تمامی اقشار جامعه در امر اوقات فراغت و ورزش و تفریحات سالم و پیشرفت آنان فراهم می آورد.‬
‫پالسی و جاکوبسون (7711) سازمان های داوطلبی را با گرد هم آوردن افراد عالقه مند و مایل به‬
‫همکاری به ارائه خدمت داوطلبانه در جامعه می پردازند به 8 طبقه تقسیم بندی می کنند:‬
‫1- سازمان های انتفاعی برای اعضاء مانند (اتحادیه های باشگاهی، اتحادیه های داوران و مربیان)‬
‫4- سازمان های انتفاعی برای دیگران مانند ( جمعیت هالل احمر، جمعیت حمایت از محیط زیست)‬
‫0- سازمان های خاص مانند ( جمعیت نخبگان و فرهیختگان، انجمن حمایت از بیماران دیابتی)‬
‫2- سازمان های مردمی و اجتماعی ( هیأت های ورزشی، انجمن های فرهنگی و هنری، انجمن های‬
‫تفریحی و سرگرمی)‬
‫8- سازمان های ایدئولوژی و مذهبی ( هیأت های مذهبی، گروه های سیاسی، انجمن های‬
‫ایدئولوژیکی)‬
‫55‬

‫مدیران اوقات فراغت، ورزش و تفریحات سالم همه تالش خود را در کشورهای پیشرفته ی جهان به کار‬
‫می گیرند تا با شیوه های مناسب و مترقی نیروهای داوطلب را به کارگیری و نگهداری کنند. بین کارکنان‬
‫رسمی سازمان های خود و نیروهای داوطلب صمیمیت و هم دلی ایجاد نمایند و از اثر بخشی و کارآیی الزم در‬
‫حیطه ی مسئولیت هایشان از آنان بهره گیرند. امروزه ماهیت اغلب فعالیت سازمان های مسئول و فعال در‬
‫زمینه ی اوقات فراغت در جهان مبتنی بر داوطلب گرایی است که توسط توده ی عظیمی از افراد داوطلب و به‬
‫پیش برده می شوند.‬
‫در شهر بیرمنگام انگلستان بالغ بر 3335 گروه داوطلبی وجود دارد که 87% آن ها در فعالیت های‬
‫ورزشی، فرهنگی و رفاهی و تفریحی مشغول به فعالیت هستند. در آن کشور بیش از 38 میلیون نفر به صورت‬
‫داوطلبانه در امور ورزشی و تفریحات و اوقات فراغت مشارکت دارند که هر نفر به طور میانگین 4/8 ساعت در‬
‫هفته وقت خود را در اختیار سازمان های ذیربط قرار می دهد.‬
‫در کشور ما نیز شاید بتوان یکی از قدیمی ترین و سازمان یافته ترین تشکل های داوطلبی را سازمان‬
‫داوطلبین جمعیت هالل احمر بر شمرد که از سال 3301 هجری شمسی تشکیل و فعالیت خود را آغاز کرده و‬
‫حدود 11 سال سابقه دارد. اعضای داوطلب این سازمان به ویژه در سال های اخیر در زمینه ی ایجاد تسهیالت‬
‫و ارائه ی خدمات در گذران ایام فراغت کشور نقش بسزایی داشته اند که از آن جمله ارائه خدمات امدادی و‬
‫ارشادی به مسافران در جاده های کشور می باشد.‬
‫نحوه ی تأمین منابع مالی فعالیت های فراغتی و ورزش های تفریحی‬
‫نحوه ی تأمین منابع مالی فعالیت های فراغتی و ورزش های تفریحی در کشورهای مختلف، متفاوت بوده‬
‫و تابعی از شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آن کشورهاست. نوع اقتصاد و نحوه ی اداره ی شهرها از جهات‬
‫مختلف، مهمترین نقش را در این زمینه دارد. بی گمان بررسی تجربیات دیگر کشورها در این زمینه و به ویژه‬
‫کشورهایی که توانسته اند تفریحات سالم و ورزش های تفریحی را به نحوی مطلوب سازماندهی کنند، کمک‬
‫بزرگی به مسئوالن و دست اندرکاران می کند، اما به هیچ وجه نمی توان الگوهای آن ها را به صورت کامل در‬
‫ایران پیاده کرد. در اینجا سعی شده ایت با در نظر گرفتن شرایط، مقتضیات و امکانات موجود، راهکار های‬
‫مناسب ارئه می شود.‬
‫جوامع مختلف در قرن بیست و یکم در مقابل مسائل بزرگی قرار دارند. از یک طرف بحث جهانی شدن‬
‫مطرح است و از سوی دیگر، در بیشتر کشورها به دلیل کاهش منابع مالی، سعی در صرفه جویی های اقتصادی‬
‫است، در حالی که کشورها هر روز بیشتر به هم نزدیک می شوند، فاصله های طبقاتی بین ثروتمندان و فقرا نیز‬
‫زیادتر می شوند. در هر حال انسان ها برای غلبه بر مشکالت و رفع نیازهای زندگی روزمره ی خود، مجبورند به‬
‫هم نزدیک شوند و همگرایی هر چه بیشتری داشته باشند. اما مایل نیستند آزادی و تمایالت شخصی خود را‬
‫محدود سازند؛ نیاز به یکدیگر از یک طرف و جدایی از هم از طرف دیگر.‬
‫65‬

‫به منظور همگرایی هر چه بیشتر و کمک به رفع نگرانی هایی که بیشتر مردم به دلیل مشکالت روزمره‬
‫با آنها دست به گریبان هستند، نیاز به فعالیت هایی است که به صورت تفریحی و با میل و رغبت صورت پذیرد.‬
‫فعالیت های فرهنگی، هنری و ورزشی فراغتی می توانند به بهترین وجه، سبب این همگرایی و نزدیک تر شدن‬
‫انسان هایی که در جامعه هر روز از هم فاصله ی بیشتری می گیرند، شوند.‬
‫هنگامی که از فعالیت های فرهنگی، هنری و ورزشی در اوقات فراغت صحبت می کنیم، ابتدا باید‬
‫مشخص کنیم که منظورمان چیست؟ همان گونه که در مباحث مختلف شرح داده شد، هدف فعالیت هایی است‬
‫که همه ی افراد جامعه از هر طبقه، نژاد، جنس، سن، سطح معلومات و غیره به آنها دسترسی داشته باشند و از‬
‫انجام دادن آنها لذت ببرند. این گونه فعالیت ها باید به گونه ای باشند که امکان برقراری ارتباط بین اقشار‬
‫مختلف را فراهم سازند. هر اندازه که تخصصی تر شدن مشاغل سبب جدایی اقشار مختلف جامعه از یکدیگر می‬
‫شود، به همان اندازه فعالیت های فراغتی می تواند و باید آنها را به یکدیگر نزدیک کند.‬
‫فعالیت های هنری، فرهنگی و به ویژه ورزشی در اوقات فراغت سبب می شوند که انسان ها خالقیت ها و‬
‫توانایی های شخصی را در راه بهبود سالمت جسمی، روانی خود و جامعه به کار گیرند. بدیهی است که سالمت،‬
‫شادکامی و نشاط تک تک افراد جامعه، سبب رشد و پیشرفت و کارامدتر شدن کل جامعه می شود.‬
‫تفریحات سالم و ورزش های تفریحی تأثیر مثبت داشته و این گونه فعالیت ها تا چه اندازه سبب کاهش‬
‫هزینه های درمانی و جلوگیری از معضالت دیگر می شوند. بنابراین سرمایه گذاری و صرف بودجه برای آنها، نه‬
‫تنها هدر دادن منابع مالی نیست، بلکه کامالً اقتصادی است. البته این سرمایه گذاری نباید تنها توسط دولت ها‬
‫ص ورت پذیرد و امکان چنین کاری فراهم نیست، بلکه با آگاه ساختن مردم و نیز آشنا کردن بعضی از سازمان ها‬
‫و ارگان های غیر دولتی مانند شرکت های بیمه و ادارات رفاه شرکت ها و سازمان ها، با این تأثیرات مثبت، می‬
‫توان از آنها خواست که در تأمین هزینه ها سهیم شوند. اگرچه در ابتدا مشکل به نظر می آید، اما با فرهنگ‬
‫سازی مناسب می توان از تجربیاتی که در کشورهای دیگر صورت پذیرفته است، استفاده کرد. امروزه در بعضی از‬
‫کشورها، بیشترین سرمایه گذاری در زمینه ی تفریحات سالم و به ویژه ورزش های تفریحی بیمه شدگان هر‬
‫شرکتی را شرکت بیمه ی مربوطه انجام می دهد. شرکت های بیمه به این نکته ی مهم آگاه شده اند که سرمایه‬
‫گذاری در این زمینه سبب کاهش هزینه های درمانی در میان مدت و دراز مدت می شود و این کار جنبه ی‬
‫کامالً اقتصادی دارد.‬
‫این مسئله در مورد تک تک افراد نیز صادق است. اگر مردم متقاعد شوند که صرف هزینه ای اندک به‬
‫منظور پرداختن به تفریحات سالم و به ویژه ورزش های تفریحی تا چه اندازه موجب صرفه جویی در هزینه های‬
‫درمانی آن ها می شود، حاضر خواهند شد، خود سهمی در تأمین هزینه ها تقبل کنند.‬
‫در زبان فارسی، جمله ی شیرین و پر معنای پیشگیری بهتر از درمان است را همگان می دانند و به زبان‬
‫می آورند، اما متأسفانه هنوز عده ی کمی به آن عمل می کنند. از این رو نیاز به کار فرهنگی زیادتر و طوالنی‬
‫مدت برای ترغیب مردم به این کار حس می شود.‬
‫15‬

‫منابع مالی برای تفریحات سالم و ورزش های تفریحی را می توان به صورت زیر تأمین کرد:‬
‫الف) منابع دولتی:‬
‫بدیهی است که دولت ها نسبت به گذران اوقات فراغت و تفریحات سالم افراد جامعه مسئولیت دارند و‬
‫باید در حد توان در این زمینه سرمایه گذاری کنند و منابع مالی را در اختیار سازمان ها و ارگان های مسئول‬
‫قرار دند.‬
‫ب) شرکت های بیمه:‬
‫با توجه به اینکه سرمایه گذاری و صرف هزینه در زمینه ی تفریحات سالم و به ویژه ورزش های تفریحی،‬
‫سبب جلوگیری از بسیاری از معظالت و بیماری های جسمی و روانی می شود، شرکت های بیمه می توانند و‬
‫باید از این راه هزینه های درمانی بیمه شدگان خود را تا حد زیادی کاهش دهند.‬
‫ج) تك تك افراد جامعه:‬
‫مردم هر جامعه می توانند و باید قسمتی از منابع مورد نیاز تفریحات سالم و ورزش های تفریحی را تأمین‬
‫نمایند. آنها می توانند با عضویت در باشگاه های ورزشی و مراکز فرهنگی - هنری و پرداخت شهریه یا حق‬
‫عضویت، در تأمین منابع مورد نیاز سهیم شوند.‬
‫بدیهی است که باید نیاز این کار و همچنین فواید آن را با تالش های فرهنگی زیاد برای آنان روشن کرد.‬
‫آنها باید آگاه شوند که بودجه های دولتی به تنهایی برای تأمین امکانات مناسب گذران اوقات فراغت آحاد مردم‬
‫و به ویژه ورزش های تفریحی کافی نیستند، بلکه مردم نیز می توانند در این راه به دولت ها کمک کنند. البته‬
‫می توان آن ها را متقاعد ساخت که صرف هزینه ای اندک در این راه به نفع خود آنهاست.‬
‫نیاز به این مشارکت مردمی بیشتر در زمینه ی ورزش های تفریحی مشاهده می شود، زیرا برای دیگر‬
‫تفریحات، مردم، خود هزینه می کنند.‬
‫د) اخذ عوارض مخصوص:‬
‫عالوه بر تخصیص بودجه های معین که هر ساله برای این گونه امور در نظر گرفته می شود، می توان با‬
‫دریافت عوارض یا مالیات مخصوص از برخی کاالها یا خدمات، آنها را برای ساخت و تجهیز مکان های ورزشی یا‬
‫فعالیت های تفریحی هزینه کرد. این کار در بیشتر کشورهای جهان متداول است. در کشورهایی که تفریحات‬
‫ناسالم ( حتی به نظر خود آنها ) مانند قمار، شرط بندی برروی اسب، شرط بندی روی مسابقات فوتبال، مصرف‬
‫مشروبات الکلی و مانند آنها وجود دارد و دولت ها به دلیل آنچه آن را آزادی می نامند، مایل به جلوگیری از آنها‬
‫نیستند، عوارض و مالیات های سنگین بر درآمدهای حاصل از آنها وضع و دریافت در راه تفریحات سالم هزینه‬
‫می شود. در کشور ما در مواردی این گونه عوارض دریافت و به حساب مخصوصی واریز می شود مانند اخذ‬
‫عوارض از دخانیات. البته با برنامه ریزی بهتر می توان دامنه ی آن را گسترش داد. شرط اساسی در اینجا این‬
‫است که منابع به دست آمده از این راه واقعاً در راه توسعه و تعمیم تفریحات سالم و به ویژه ورزش های تفریحی‬
‫مصرف شود.‬
‫85‬

‫ه) استفاده از امکانات بخش خصوصی:‬
‫باید شرایطی فراهم شود که بخش خصوصی نیز با استفاده از سرمایه های خود در تأسیس مکان ها و‬
‫تأسیسات مناسب برای تفریحات سالم و ورزش های تفریحی سهیم شود. برای نمونه با دادن وام های کم بهره و‬
‫دراز مدت می توان آن ها را تشویق کرد که سرمایه های خود را در این راه به کار گیرند.‬
‫وظیفه دولت و مسئوالن دست اندرکار این است که ریسک فعالیت بخش خصوصی را با ایجاد مقررات و‬
‫قوانین مناسب و پایدار تا حد اماکن کاهش دهند. بی گمان هدف بخش خصوصی از سرمایه گذاری در هر زمینه‬
‫ای، به دست آوردن سود است و همانگونه که پیشتر نیز گفته شد، در صورتی که فرهنگ سازی مناسب صورت‬
‫پذیرد و مردم حاضر به شرکت در تأمین مقدار کمی از هزینه ها شوند، این دو حلقه - بخش خصوصی و دیگر‬
‫مردم می توانند با اتصال به یکدیگر و در کنار بودجه های دولتی و سرمایه گذاری شرکت های بیمه، منابع الزم‬
‫را برای تفریحات سالم و ورزش های تفریحی به گونه ای مناسب فراهم سازند.‬
‫در پایان این بحث به نکته ی مهم دیگری نیز اشاره می شود و آن این است که مدیریت علمی، آگاهانه و‬
‫صحیح اوقات فراغت، تفریحات سالم و ورزش های تفریحی در جامعه و نیز هماهنگی و انسجام ارگان ها، سازمان‬
‫ها و نهادهای مختلفی که در این زمینه ها فعالیت می کنند یا مسئولیت دارند، به کاهش هزینه ها، صرفه جویی،‬
‫جلوگیری از کارهای موازی و ریخت و پاش ها و به هدر رفتن منابع کمک می کند و این خود نیاز به تأمین‬
‫منابع مالی جدید را به صورت محسوسی کاهش می دهد.‬

‫95‬

:‫منابع‬
‫1- دکتر جاللی فراهانی، مجید، (3101). " مدیریت اوقات فراغت و ورزش های تفریحی "، مؤسسه‬
.‫انتشارات دانشگاه تهران، چاپ ششم‬
.‫4- دکتر کاشف، میر محمد، (3101). "مدیریت اوقات فراغت و تفریحات سالم" ، مبتکران، چاپ اول‬
3- Manning, Robert E,(2009)." Parks and People : Managing Outdoor
Recreation at Acadia National Park" .Hanover, NH, USA: University of
Vermont Press.
4- Brent A. Olson, (2008). " The Outdoor Recreation Resource Review
Commission and the rationalization of recreational resources". Syracuse
University, Department of Geography, 144 Eggers Hall, Syracuse, NY
13244, USA.
5- Caroline, Finch; Alex, Donaldson; Mary, Mahoney; Leonie, Otago.
(2008). " The safety policies and practices of community multi-purpose recreation facilities". Safety Science, Contents lists available at
ScienceDirect.
5- Department for Communities and Local Government. (2006). " Planning
Policy Guidance 17: Planning for open space, sport and recreation". the responsibilities of the Office of the Deputy Prime Minister (ODPM) transferred to the Department for Communities and Local Government.
London SW1E 5DU.

61

Similar Documents

Free Essay

Sports

...Importance of Sports and Games By Smruti Sports and games are very important for us. They keep us healthy and fit. They offer us a change from the monotony of daily life. It is a useful means of entertainment and physical activity. Sports and games help in character building. They give us energy and strength. Sports and games are means of mental and physical growth. During sports we come to learn many things. We learn how to maintain mental balance in the midst of hopes and despair. They make us learn how to tackle the difficult situation. Sports develop a sense of friendliness. They develop in us team spirit. They help in developing mental and physical toughness. They shape our body and make it strong and active. They give us energy and strength. They remove tiredness and lethargy. They improve blood circulation. This improves our physical well-being. Sports and games improve our capability. They improve our efficiency. Either study or work alone makes us exhaust. We remain no longer efficient to do any work. Sports remove our mental exhaustion. Sports are integral part of education. Education without sports is incomplete. Keeping their value in life, children are taught some sorts of games in the very early stage in school. These days’ sports are a part of academic curricula. Sports are particularly important for the youth. They help in their physical and mental growth. They contribute in the formation of character. They inculcate in them good values. It is therefore, sports competition...

Words: 414 - Pages: 2

Premium Essay

A Sport Is Not A Real Sport

...large amount of money to the United States such as other sports like baseball, football or soccer. Some gamers from the Esports industry have even turned the system into a profession such as bringing in millions to view their favorite games at a professional level. But what has been questioned within the Esports franchise is should it be considered a hobby, profession or even a real sport. Since gaming has come up in 1958 it has taken a straight turn towards the profession side of life. A YouTuber named Felix Kjellberg also known as Pewdiepie makes from in between seven to eight million dollars’ year making videos with a total of nine billion views from his carrier of YouTube. From the outrageous amount of money, he makes...

Words: 1619 - Pages: 7

Free Essay

Sport

...groups and all the stages of the sports participation pyramid I am going to explain the barriers to participation from 3 different target groups at each stage of the sport development pyramid. My 3 target groups are Over 50s, Women and Young people. Over 50s is a target group because there is more over 50s playing sport now than ever before, this is because people are living longer and wish to keep fit and active. Young people is a target group because if people can get young kids active and give them a chance to do sport at a young age then it is more likely that they will carry on with sport and go up through the sports participation pyramid. Women is a target group because although traditionally women participate less in sport, the number of women in sport has gone up in the past few years. From 2005 to 2008 the overall women participating in sport went up from 2.57 Million to 2.81 Million (12.3% increase). Also more women are playing male dominated sport like Rugby and Football. Target group 1 – Over 50s At the foundation stage for Over 50s there is not any facility’s that will teach the basic skills for a sport. For most sports such as Crown green Bowling participants will go straight into the participation stage. In the participation stage for Over 50s a barrier would be cost of travel. If a person cannot drive then the cost of the buss maybe too much and if it is too far to walk the participant may have to stop playing that sport. Also the cost of membership...

Words: 3275 - Pages: 14

Free Essay

Sports

...Chanel Calvin Mr. Stern English 111 March 3, 2015 Sports are too Violent Sports are activities done for pleasure which require physical and skill effort; however, violence in sports has become extremely violent. Athletes are involved, but coaches, referees, and spectators are also involved. In recent years, there has been an increase in the frequent and seriousness of acts of violence, and are most prevalent in team contact sports, such as football, ice hockey and soccer. Violence in some sports has also become a part of the entertainment arena. There are many casualties of violence in professional sports. Football is one of the most popular sports in the world, but it can be a very brutal sport. Players are hitting with the intent to injure or intimidate players, it may be part of a strategy developed by coaches or players, but with those intention come consequences. In recent years, the head injuries involved in football have been disturbingly high. Because head injuries can result in tragic effects sure as concussions, permanent brain damage including memory loss and depression; many rules have had to be enforced for player safety. Ice hockey is a very physical sport it is one of the most notorious sport for excessive violence. There are physical abuse of officials, player fights, and deliberate injuring of opponents. Ice hockey is known to have a fight on regularly occasion, and referees take their “sweet time” to break them up. This is one reason...

Words: 479 - Pages: 2

Premium Essay

Kids in Sports

...| Children In Sports| | CG| | | | Sports have been around for a very long time. They have become a large part of society. Children often start playing sports at a very young age. It seems that people think that the younger children are started out in sports, the better they will do. There has always been a big debate as to whether it is a good idea or not to involve children in organized sports. Some of the reason parents may feel it is a bad choice are the cost, risk of physical injury, and time commitment. A big concern that many parents have when they are considering whether to involve their children in sports is the cost of it. Letting children play sports can become quite expensive, especially if there are multiple children involved. To begin with, each child is usually required to pay a registration fee to even be able to play. Then, there is also the cost of buying uniforms and any equipment that is necessary for them to play a particular sport. In many sporting events, it is also required to pay an admission fee to even be able to go in and watch. All this can add up to be a lot of money to fork out, and some parents may feel that it is not worth it. Another worry that parents may have, is that their children could get hurt while playing sports. Probably any child who has ever played any type of sports has gotten hurt in one way or another. Statistics show that as many as 20 percent of children participating in sports activities are injured each year...

Words: 319 - Pages: 2

Premium Essay

The Sport Guys

...Case outline Bob Rhodes, age 32, is well known in his local sports activity. Ten years ago, he started business called The Sports Guy and raised capital from obtaining a bank loan and an equity investment from friends and family. His family and friends own 40% of the business while he owns the rest. Mortgage help him purchasing land in small town outside of GTA that consists of two lots on a corner in which one is used to build a store, and another one was planned for the parking lot but never executed the plan because of the surrounding activities. Local sports team account for 70% of the sales whereas 30% comes from regular walk-in customers. Problem Statement & Objectives The major problem is reducing profitability of the business and there is no proper management of the inventory, which leads to sale of inventory at discount rate. Also labor wages are also too high and reducing creditability of business lead to reduce in the trust of the business and loss of the customer due to improper inventory management. The objective is to get access to bank credit to finance high Analysis the financial health of the business and recommend the various way to get the business right on track Situation Analysis Summary The company sell retail sports product to the sport team and children’s. Also there is around 30% of walk-in customer, who help the business to manage inventory. This might not be attractive industry because buyer’s and potential entrants have high power in...

Words: 2147 - Pages: 9

Free Essay

Women in Sport

...Sports of old were merely competitive activities rooted in heroism and romanticism. Sports activities today, however, have no such innocence or simplicity. Currently in America, the activities that make up our sports culture is not only the competitive events themselves but the processes and issues that underlie and surround them. Entwined in our sports culture is the giant business of mass broadcasting. Indeed, sports and the media go hand in hand like peanut butter and jelly, like Mickey and Minnie, Darth Vader and Luke. They are intertwined and depend on each other to continue to grow. Sports media includes television, radio, magazines, newspapers, books, films, and, now, most importantly, social media devices provided by the Internet. Sports media has had it advantages and its disadvantages and its truths and falsehoods in the world of sports culture.  Sports and media have benefited each other in the marketplace. While these benefits have had many positive effects, there have also been some negative or distorted views. A negative connotation is felt when the media shap... .ist 41.1: 40-43. ProQuest. Web. 10 Feb. 2012.  Remember the Titans. Dir. Boaz Yakin. 2000. Film.  Sharma, Shailendra. "Media's Effect on Perceptions of Athletes' Gender and Race." The Sport Digest. 2002. Web. 15 Feb. 2012.  Sharma, Shailendra. "Media's Effect on Perceptions of Athletes' Gender and Race." The Sport Digest 2.9 (2002). Print.  "Social Media." Telephone interview. 10 Feb. 2012.  Toolen...

Words: 258 - Pages: 2

Free Essay

Technoloy and Sports

...Technology in Sports Table of Contents Page 1. Introduction …………………………………………………... 2 2. Background …………………………………………………….. 2 2.1 Why technology has become important in sport performance? 3 2.2 A brief history of technology used to improve performance. 3 3. Technology used to aid sport performance …...... 3 4.1 Footbounaut ……………………………………………………... 3 4.2 Ingestible Pills ……………………................................................ 5 4.3 Sensors ……………………………………………………...…..... 6 4.4 Fitmodo …………………………………………………………... 7 4. Future of sport performance technology ……… 9 5. Conclusion ………………………………………………………. 11 6. References ……………………………………………………… 13 Student’s name Tutor Course Date of submission Technology Used to Improve Performance in Sports Introduction As the world's sport keeps on changing, so does the use of technology keep improving. In the modern day sports, there has been tremendous development in the field of sport with new technology being unveiled in every sport. The use of technological improvement to enhance the game, for example, the hawk-eye technology while others are meant to help the players in their exercises, training, injury treatment and nutrition. There is some computer software designed for fitness and nutrition professional and they are used to organize data and produce reports. Some of this software includes; teams beep test and body byte. In this paper, I will focus on new sports technology such...

Words: 276 - Pages: 2

Free Essay

Technology in Sports

...become important in sport performance? 3 2.2 A brief history of technology used to improve performance. 3 3. Technology used to aid sport performance …...... 3 4.1 Footbounaut ……………………………………………………... 3 4.2 Ingestible Pills ……………………................................................ 5 4.3 Sensors ……………………………………………………...…..... 6 4.4 Fitmodo …………………………………………………………... 7 4. Future of sport performance technology ……… 9 5. Conclusion ………………………………………………………. 11 6. References ……………………………………………………… 13 Student’s name Tutor Course Date of submission Technology Used to Improve Performance in Sports Introduction As the world's sport keeps on changing, so does the use of technology keep improving. In the modern day sports, there has been tremendous development in the field of sport with new technology being unveiled in every sport. The use of technological improvement to enhance the game, for example, the hawk-eye technology while others are meant to help the players in their exercises, training, injury treatment and nutrition. There is some computer software designed for fitness and nutrition professional and they are used to organize data and produce reports. Some of this software includes; teams beep test and body byte. In this paper, I will focus on new sports technology such as Footbounaut, Ingestible Pills, Sensors and Fitmodo. The Team Beep test Background information Why technology has become important in sport performance? In...

Words: 1679 - Pages: 7

Free Essay

Sports

...Sport (or sports) is all forms of usually competitive physical activity which,[1] through casual or organised participation, aim to use, maintain or improve physical ability and skills while providing entertainment to participants, and in some cases, spectators.[2] Hundreds of sports exist, from those requiring only two participants, through to those with hundreds of simultaneous participants, either in teams or competing as individuals. Sport is generally recognised as activities which are based in physical athleticism or physical dexterity, with the largest major competitions such as the Olympic Games admitting only sports meeting this definition,[3] and other organisations such as the Council of Europe using definitions precluding activities without a physical element from classification as sports.[2] However, a number of competitive, but non-physical, activities claim recognition as mind sports. The International Olympic Committee (through ARISF) recognises both chess and bridge as bona fide sports, and SportAccord, the international sports federation association, recognises five non-physical sports,[4][5] although limits the amount of mind games which can be admitted as sports.[1] Sports are usually governed by a set of rules or customs, which serve to ensure fair competition, and allow consistent adjudication of the winner. Winning can be determined by physical events such as scoring goals or crossing a line first, or by the determination of judges who are scoring elements...

Words: 2367 - Pages: 10

Premium Essay

Youth Sports

...Youth Sports 1 Youth Sports Youth Sports 2 Youth Sports What does it take to be successful in youth sports?  Is it an amazing young athlete with God-given abilities?  Sometimes that may be the case but many times success can be gained from a normal child when parents take the right steps to properly motivate them.  The roles of parents are an integral part in the development of a child in youth sports.  With many families having two working parents it may be hard for these parents to properly get involved in their child’s life.  The wrong kind of involvement could lead to children being “babied” or leading them to believe winning is what is most important.  This brings on unnecessary pressure creating a negative experience for the child.  How parents get involved and how they teach sports to their children both have a significant effect on the child’s experience in youth sports. Many parents have become conditioned into thinking one of their only roles in their child’s life in sports, is to be a taxi cab driver or chauffer, and to make sure they’re registered and signed up for the leagues, camps, or clinics. Parents often forget that they can and should be more involved with their children. In the article “The Good Father: Parental Expectation and Youth Sports” the author discusses the father’s role in youth sports. In society, fathers are looked upon as the head...

Words: 1846 - Pages: 8

Premium Essay

Beer and Sports

...Milgram 1 Cory Milgram WR 121 Abby Grewatz Essay 3.2 3/13/13 Beer and Sports Sports are a huge source of entertainment in the world. Watching sports is an excellent activity that the whole family can enjoy. More than ever before, fans in America can turn on their HDTVs and tune into their sporting event of choice. With such a large quantity of viewers glued to their TV sets, companies have begun paying top dollar to direct their advertisements at sports enthusiasts. Commercials relating to sports have commonly been extremely successful and consumers purchase these companies products at an astounding rate. The problem I have with sports related advertisements specifically relates to the beer industry. These are some of the most profitable corporations and suck people in with multimillion-dollar commercials. These commercials are clever yet often deceitful. Beer commercials also air more frequently than that of nearly any other product. This gives viewers a constant reminder to purchase a product that, in fact, can be dangerous and detrimental to one's health. Beer commercials should be banned from televised sporting events because beer commercials make viewers believe they are dependent on alcohol consumption to enjoy watching sports. Watching televised sports is viewed as a social event. Gathering around the television with friends, living and dying with every pitch, is a rich part of the American culture and its tradition. These are the moments people look forward...

Words: 1657 - Pages: 7

Premium Essay

It for Sports Management

...IT for Sports Management Introduction This article will address the topic of information technology for sports management and will attempt to provide an overview of how information technology (called IT) is changing the nature of management practices in sport. The discussion of IT applications in the profession can be done in a few broad areas: 1st How the tools of today's "technological revolution" can be applied to the administration of sport. 2nd How developments such as the Internet and world wide web help in specific management functions such as training and marketing 3rd How e-commerce can make participation in sports more available through lower priced equipment and lastly, 4th The digital divide: and underlying condition that keeps some from participating fully in the benefits in the IT revolution. The Technological Revolution We are living in the midst of one of those very unusual occurrences that come along once every few generations: a society wide paradigm shift. The close of the last millennium has seen a fundamental change that is moving society the age of industry to the age of information. The currency in this new society that is being formed is information and the medium of exchange is called IT (and sometimes computer technology - CT). IT is simply the tools and methods used for the identification, organization and manipulation of facts that we call data. IT has become the engine that is driving all sectors of today's economy be it industry, government...

Words: 2958 - Pages: 12

Free Essay

Competitive Sports

...Section A- Competitive sports 1. In the text”Competitive sport for children at heart of Olympics legacy” from 2012, released just after the Olympic Games in London the Prime Minister David Cameron announced that competitive and individual sports will be in much more focus. Competitive sports will be a permanent part of the new primary school curriculum which will require every child in primary school to join competitive team sport. The government’s aim is to for all schools to take part of the school games which is a very important part of the encouragement of competitive sports. They are willing to give every pupil the chance to take part in the Olympic also handicapped children will be able to join the Paralympics. Over one billion will be spent over five years for youth sport, local sport venues will be upgraded and thousands of links will be made between sports club and schools. David Cameron concludes by saying that he wants to end the over competitive culture and let children enjoy and play the sports from a young age so they can pursue their dreams. 2. Are mandatory competitive sports in primary schools a good idea? The British government thinks so and believes that all kids should be active in competitive sports and its healthy for kids, the government has invested a lot of money on this project and is convinced that sport is the only way forward, whereas Matthew green on the other hand think that it is a bad idea. He used to hate sports in prep school and believes...

Words: 726 - Pages: 3

Free Essay

Sports Fans

...There are three types of sports fans — which one are you? THE CASUAL FAN: Casual-Fans are fans who aren't particularly into their fandom. They enjoy it, know some trivia, see some movies, have some stuff. Casual-Fans are more laid back.  This is probably most of my friends. They have their favorite sports teams but they don’t make the effort to watch every game. They know the name of the key players on the roster but that’s it. When the game is on, they’ll watch it but if something else is interesting on TV, they’ll go to that channel instead. These kinds of fans won’t know every single rule for the game but they understand how the sport is played. These fans aren’t bandwagoners because they actually know things about the team and go to games. Sports is great to them, but there are other things that occupy their free times most often. THE REAL FAN I would say this fits me perfectly. I am all of the above except I do make an effort to watch all the games and I do know what’s going on around the league. I have an extensive knowledge of the team roster and standings. The team and league history can be filed in my memory bank without any problem. I spend money on merchandise, tickets often and when friends want to talk sports, they usually come to me. There is a part of my life that is about the sport and when given the option to do something, sports usually is my first choice. THE CRAZY FAN This is the fan that I don’t think I can ever be. They go to almost every game...

Words: 387 - Pages: 2