KABANATA I.

ANG SULIRANIN AT KALIGIRAN NITO

1. Introduksyon

Karaniwang tinutukoy bilang Negritos ang Agta na kabilang sa mga Ita ethnolinguistic group. Maraming mga tribo ng mga Agta ang nakakalat simula sa Rehiyon I hanggang V sa isla ng Luzon. Ang mga Agta ng Mt. Iriga ay namamalagi sa kanluran ng Lake Buhi sa katimugang Camarines Sur Bicol Region. Ang tribong ito ay kabilang na din sa listahan ng mga papawala ng tribo, bagama’t may mga natitira pang mga makabuluhang miyembro sakanila tulad ng mga tribo sa silangan ng Lake Buhi, ang Mt. Iraya Agtas at ang tribo ng mga agta sa Illian.

Karakteristikali ang mga agta ay maikli o mababa, maitim ang balat, kulot ang buhok, labian, at pango ang ilong. Ang kanilang mga tradisyunal na damit ay alpombra o palda para sa mga kababaihan at bahag para naman sa mga kalalakihan. Ang mga ina naman na nagpapagatas ay nagsusuot ng tinatawag nilang uban, isang piraso ng tela na ikinakabit sa balikat. Karamihan sa mga lalaki ay may maraming peklat sa kanilang katawan, gamit ang iba’t ibang mga disenyo na ipinasa sa kanila ng kanilang mga ninuno. Ngayon, karamihan sa mga Agta ay inabanduna na ang kanilang panlipunang kasuotan para sa sibilisadong mga damit.

Tradisyon noon ng mga Agta na gumawa ng mga bahay na binuo sa mga kumpol at ginawa mula sa katutubong materyales tulad ng kawayan, kahoy, talahib o cogon grass, dahon ng niyog, at abaca.Sa gulang na 14, ang mga agta ay ikinakasal na sa napili na kabiyak ng kanilang mga magulang. Ang pangangaso ay ang kanilang pangunahing paraan ng pag-iral. Ginagamit nila ang mga matutulis na kahoy na tinatawag na galud para pumatay ng ibon, ligaw na unggoy, at ligaw na Baboy. Sila rin ay nakikipagpalitan ng bahagi ng karne at ilang mga produkto na non a sa kagubatan kapalit ng pormal na pagkain at iba pang mga kalakal sa mga kalapit na bayan. Ang kanilang iba pang tradisyunal na hanapbuhay ay pagsasaka. Ngayon, gayunpaman, maraming Agta ang tumatagal sa pana-panahon na mga trabaho, tulad ng kalibkib o pangongopra at paggawa ng uling.

Ang mga Agta ay sumasamba sa espiritu ng kanilang mga ninuno o Anitos; ang kanilang ritwal ay may kasamang sayaw at isang paglalarawan ng mga paggalaw ng pangangaso. Ang mga ito ay walang mga pormal na mga pinuno. Ang mga matatandang lalaki sa kanilang komunidad ay naglilingkod lamang bilang tagapayo para sa mga layuning arbitrasyon.

Ang espirituwal, mga pangangailangan sa kalusugan, kabuhayan, edukasyon, at karunungang bumasa’t sumulat ng mga Agta ay isang malaking hamon sa pamahalaan.

2. Layunin ng pag-aaral

Pangkalahatang layunin:

Ang mga Agta ay kabilang ng sambayanang Pilipino. Nakatira man sila sa mga kagubatan at kabundukan, mananatili pa rin silang isa sa mga mamamayan na bumubuo ng kulturang Pilipino. Huwag natin silang kalimutan kahit tayo ay nasa isa nang modernong panahon sapagkat sila ay bahagi ng ating kultura at kailanman man ay hindi maaaring matanggal sa lipunan maging man sa mga libro at sa totoong buhay.

Sa ngayon dahil sa pagdating ng modernong panahon, napagtanto namin kung ano na ba ang kanilang kasalukuyang pamumuhay sapagkat alam naman natin ang biglang pagbago ng takbo ng panahon pagdating sa pamumuhay. Ngayon, an gaming pananaliksik ay naglalayong malaman ang mga sumusunod na katanungan:

Mga Tiyak na Layunin:

1. Ano ang kasalukuyang pamumuhay ng mga Agta sa bundok ng Mt. Asog, Iriga City?

2. Ano-ano ang mga suliraning pangkabuhayan ang hinaharap sa ngayong panahon?

3. Gaano sila naaapektuhan sa mabilis na pagbago ng panahon?

4. Sino-sino ang maaakpektuhan n gaming pag-aaral

5. Paano naming masosolusyonan at kung paano naming sila matutulungan sa mga suliranin na kanilang hinaharap?

3. Kahalagahan ng pag-aaral

Ang pananaliksik na ito ay may malaking bahagi sa mga sumusunod na tao:

Sa mga Mag-aaral na maaaring makatulong sa kanilang mga pangangailan at sa kanilang kakulangan na kaalaman sa pamumuhay ng mga tao ngayon.

Sa mga Mananaliksik na ang resulta o kalabasan ng pananaliksik na ito ay maaaring makatulong hindi lamang sa kanila kundi maging sa eskwelahan at kanilang kapwa mga kamag-aral.

Sa mga Agta na kung saan ang resulta ay maaring maging gabay sa kanilang pamuuhay at para makatulong na rin sa pagpapalago ng kanilang nasimulan na paghahanapbuhay.

Sa mga Mambabasa kapag ang pananaliksik na ito ay nagtagumpay, maraming mambabasa ang mahihikayat para matulungan ang ating mga mamamayang Agta.

4. Saklaw at Limitasyon ng pag-aaral

Bilang pagsisimula ng pag-aaral na ito, kami ay nagpunta sa paanan ng bundok ng Asog as lungsod ng Iriga at doon naming nakita ang pamayanan ng mga agta.

Ang pananaliksik na ito ay may saklaw na pag-aralan ang paraan ng pamumuhay at ang paghahanapbuhay ng mga agta sa bundok ng Asog lamang. Aming napagtanto na kadalasan may mga nakikita kming mga agta na palaboy-laboy sa bayan ng Iriga, at kadalasan pa ay mag-ina na namamalimos habang naglalakad bitbit pa ang kanyang sanggol na anak. Isasagawa naming ang pananaliksik na ito para malaman kung ano na ang kanilang kasalukuyang pamumuhay gamit ang mga respondenteng namumuhay sa bundok

Ang pag-aaral na ito ay may layunin na maipabatid sa mga mambabasa ang kanilang kasalukuyang katayuan sa buhay at kung paano sila matutulungan at para maipahatid sa kanila ang kahalagahan ng mga agta sa lungsod.

5. Depinisyon ng mga Terminolohiya

Agta – ay ang mga katutubong tao na kung saan sila ay naninirahan sa mga mabundok na bahagi ng Luzon.

Mt. Asog – ang ipinagmamalaking bundok ng lungsod ng Iriga kung saan nakatira ang mga katutubong agta.

Pamumuhay – Ang pamumuhay ay tinatawag na manner of life sa wikang english. Ito ay ang paraan o ating ginagawa sa araw-araw ng ating buhay.

Tribo – ay isang sosyal na grupo na umiral bago pa man ang paglabas o ang pagbuo ng mga estado.

Sibilisasyon – ay ang klase o estado ng pamumuhay sa isang lungsod o lugar.

Modernong Panahon – ito ay ang panahon na kung saan ang mga tao ay nakakalikha ng mga makabagong teknolohiya na siyang nakakatulong at nakapagpapadali ng gawain ng isang tao.

KABANATA II
MGA KAUGNAY NA PAG-AARAL AT LITERATURA

1. Mga kaugnay na pag-aaral

Sa Pag-uugnay na Pag-aaral nila ABSALON, et.al. (2007) na ang mga katutubo ay direktang umaasa sa mga likas na yaman at karamihan ay tumitira sa malalayong lugar dahil mayaman ito sa biodiverisity at ang ilang mga lugar ng mga katutubo ay ginawang national parks o mga portektadong lugar. Ayon kay Legarda (2004), pinagtuunan ang krusada ng paglalaban sa karapatan ng mga katutubo at sinama niya ang mga batang aeta sa mga iskolar ng “Libro ni Loren Foundation” Sa pag-aaral ni Llorente (2003), napag-alaman niya na ang mga katutubo sa isang lugar; higit sa kalahati ang namumuhay ng mababa sa poverty line samantalang kumulang sa ikapat naman ang namumuhay na pantay o mataas na povety line.

Ayon kay Generoso (1996), ang mga agta ay nahahati sa dalawang pangkat. Ang mga Cimarron at mga tabangnon. Ang mga Cimarron ay “good looking” at may pagkakahawig sa mga dugong espanyol, samantalang ang mga tabangnon ay ang mga mismong mga agta na maitim ang balat at kulot ang buhok. Napag-alaman rin na ang mga agta ay nabubuhay sa kahirapan, kamangmangan, karamdaman, at sa kanilang pinagmumulan ng pangkabuhayan tulad ng pangangaso, pangingisda, pagsasaka, paghahabi, at iba pa. Ang ibang mga agta at itom sa Bicol ay nakatira at namumuhay sa Albay at Camarines Norte dahil ang ilan sa kanila at nagresettle.

2. Mga kaugnay na Literatura

Ang mga negrito ay ang mga pygmies ng Timog-Silangang Asya na nahahanap sa Malaysia at Kadalasan sa mga pulo ng Luzon, Negros, Panay, at Mindanao sa Pilipinas. Ang mga Pilipinong negrito ay tinatawag silang Aeta, Agta, Ita, Ayta, at iba pa depende sa lugar. Ang mga negrito ay inihahawig sa mga pygmies ng aprika. Karamihn sa kanila ay Well proportioned ngunit mga pandak. Ang Mga NEgritong Lalaki ay may tindig na 5 ft samantalang ang mga babae ay 4ft. Kulot ang buhok, pango ang ilong, bilog ang mga mata at maitim ang buhok.

Ang mga negrito ay ang mga unang grupong lumipat sa pilipinas sa pamamagitan ng mga tulay na Bangka. Sila’y natatagpuan sa mga isolated na lugar lalo na sa mga malalapit sa bundok. Sila rin ay nauuri na mga naninirahan sa kagubatan ngunit matatagpuan rin sila sa mga palayan at ilog. Bihira silang tumira ng permanente sa iisang lugar lalo na kung hindi angkop ang lugar sa kanilang tradisyunal na pagtitipon sa pagkain, pangangaso, pagtatanim, at pangingisda. Ang mga negrito sa Zambales ay kadalasang gumagamit ng pana sa pangangaso dahil para sa kanila, ang pana ang sumisimbolo ng natural na buhay ng tao. Ang mga wika ng mga negrito ay nabibilang sa mga wika ng Austronesian. Kianugalian ng mga negrito na manirahan sa mga maliliit na tribo na merong konting Extended family.

Ang mga pananamit ng mga negrito ay gawa sa mga balat ng mga fig trees. Mahilig rin ang mga negrito na kumanta ay sumayaw ngunit ang mga kanta nila ay hindi gaanong napapalawak

Endnotes

. ABSALON et.al . The Rights and Privileges of Indigeous People in Iriga City, A case study. Undergraduate thesis (BSOA)(2007)

Encyclopedia Americana Volume 20.

KABANATA III

DISENYO AT PARAAN NG PANANALIKSIK

1. Disenyo ng Pananaliksik

Ang pag-aral na ito ay isinasagawa sa pamamaraang deskriptiv na pananaliksik. Tinangkang ilarawan at suriin sa pag-aaral na ito ang kalagayang pangkabuhayan ng mga kapatid nating Agta na nakatira sa Bundok ng Asog. Sapagkat ang pamumuhay ng tao ay bumabase sa pangkabuhayan na tumutukoy sa antas at kalidad ng buhay.

2. Mga Respondente

Ang mga respondente sa pag-aaral na ito ay ang mga Agta na nakatira sa bundok ng Asog sa barangay ng Illian, lungsod ng Iriga, sa lalawigan ng Camarines Sur at rehiyon ng Bicol.

Sa kasalukuyan, may isang pankat na naninirahan na may bilang na 904 na purong matatanda, binata, dalaga, at bata. Binubuo sila ng babae at lalaki. Pinili ang mga matatanda at kabataan na hindi nagttrabaho sa araw na iyon at ibinigay ang mga papel na sasagutan lamang ng tsek. Mayroong tatlumpung respondente kaming napasagutan ng mga ibat-ibang trabaho. Ipinakita naming ito sa isang talahanayan.

Talahanayan 1

Distribusyon ng mga Respondente sa mga Manggagwa ng mga Agta sa Mt. Asog

|Uri ng Trabaho |Lalaki |Babae |Kabuuang Dami |
|Nangogopra | | | |
|Nagtatanim ng Gulay | | | |
|Nangangaso | | | |
|Nagtitinda | | | |
|Kabuuang Dami | | | |

Ang mga respondenteng manggagawa ay pinili batay sa hindi kami nakakaistorbo kung meron man silang ginagawa at sa kalagayan ng kanilang kalooban. Iniwasan namin ang pamimilit at nagkaroon lamang ng kaunting panghihikayat. Pinili naming maging pormal ang daloy ng pananaliksik

3. Instrumentong Pampananaliksik

Isinagawa ang aming pag-aaral sa pamamagitan ng pagsasarvey. Naghanda kami ng sarvey-kwestyoneyr na sasagutan ng paglalagay ng tsek sa patlang kung ano ang nasa kalooban nila. Ang mga mananaliksik ay nambahay-bahay ngunit kalaunan ay meron namang sama-samang sarvey.

Kumuha ng mga impormasyon ang mga mananaliksik sa mga datos na nakalimbag sa sensus, aklat, pamanahong-papel, tisis, proposal, at jornal. Samantala kumuha rin ng magagamit na impormasyon sa internet upang maibigay ang lahat ng pwedeng mailimbag.

4. Tritment ng mga Datos

Ginamit ng mga mananaliksik ang percentage technique bilang istatiskal tool sa pananaliksik sa alam at pagkuha ng bahagdan ng lahat ng bilang ng magkakaparehong sagot sa isang tanong. Upang matagumpay ang pagkuha ng bahagdan. Una, gumawa ng mga tanong na kung saan konektado sa pamagat at kapupulutan ng impormasyon. Ikalawa, ang magkaparehong sagot ay sinasama at kinuha ang eksaktong porsyento. Pangatlo, pakakuha ng mga kailangan na datos ay ang pagbubuod at kongklusyon para sa pagtatapos. Gamit ang pamamaraan na ito ay malalaman ang pamumuhay pangkabuhayan ng mga Agta.

Ang ginamit na pormula ay ang:

Kung saan:

n = bilang ng sagot

% = bahagdan

N = bilang ng respondente

Tanong:

1. Nakakatulong ba ang Gobyerno sa pamumuhay at kabuhayan ng mga Agta?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

2. Sapat ba ang kinikita ng isang manggagawang Agta para sa kanilang araw-araw na pamumuhay?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

3. Mahalaga ba ang naituturp ng modernong sibilisasyon sa pamumuhay ng Agta?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

4. May kakulangan ba sa kagamitan sa pagpapagaan ng gawain?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

5. Nakakaranas pa rin ba ng diskriminasyon ang mga Agta sa pamumuhay at pangkabuhayan?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

6. Habang tumatagal ba ay umuunlad ang pamumuhay ng isang Agta?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

7. Nakakaranas ba ng edukasyon ang mga Agta sa larangan ng pangkabuhayan at pag-aaral?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

8. Nagtutulungan ba ang bawat isa sa kanila sa pagpapabuti ng kalagayang pangkabuhayan?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

9. Mahirap ba ang trabaho sa bundok?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

10. Naisasalin ba ang kaalaman sa pasibol na kabataan?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

11. May nakatalaga bang trabaho sa bawat isa?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

12. Ginagampanan ba ng bawat isa ang nakatalagang gawain?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

13. Kahit na mahirapan ay nasisiyahan naman kayo sa inyong trabaho o pamumuhay?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –

14. Nakakasabay pa ba kayo sa pagbabagong pangkabuhayahang nagaganap sa kasalukuyan?

Oo - Sapat lang –

Hindi - Kakaunti –